خواستگاری
خواستگاری پیشنهاد ازدواج به دختر یا زنی است که مانع شرعی برای ازدواج نداشته باشد. خواستگاری از زن شوهردار، زنی که در طلاق رجعی به سر می‌برد، زنی که توسط شوهرش سه طلاقه شده و محارم جایز نیست. همچنین خواستگاری در زمان اِحرام مکروه است.
بر اساس روایات شیعه، اخلاق نیکو و دینداری از معیارهای انتخاب همسر در مجلس خواستگاری به حساب می‌آیند.
مفهوم‌شناسی
خواستگاری به‌معنای درخواست و پیشنهاد ازدواج از طرف مرد به زن یا دختری است که مانع شرعی برای ازدواج با آن مرد را ندارد. خواستگاری به طور معمول، همراه با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود، تا مرد و زن نسبت به همدیگر آشنایی پیدا کنند.
خواستگاری در اصطلاح فقه، خِطْبه نامیده می‌شود که قبل از مراسم عقد و خواندن صیغه نکاح صورت می‌گیرد. فاصله میان خواستگاری و مراسم عقد شرعی را نامزدی می‌گویند.
جایگاه
خواستگاری، مقدمه ازدواج است. بنا بر روایتی که در الکافی نقل شده در خواستگاری، اخلاق و دین از معیارهای انتخاب همسر شمرده شده است. از خواستگاری در ابواب فقهی نکاح، طلاق و حج سخن گفته شده است. همچنین در ماده ۱۰۳۴ قانون مدنی ایران آمده است از هر زنی که خالی از موانع نکاح باشد، می‌توان خواستگاری کرد.
خواستگاری از زنی که مانعی برای ازدواج ندارد، مستحب شمرده شده است.
احکام
برای خواستگاری، احکامی ذکر شده است که عبارتند از:
- خواستگاری از محارم، زن شوهردار و زنی که در عده طلاق است، جایز نیست. همچنین خواستگاری از زنی که بر خواستگار حرام ابدی شده، حرام است، مانند زنی که شوهرش او را سه طلاقه کرده در عده یا پس از آن نمی‌تواند از او خواستگاری کند، مگر پس از ازدواج با مُحَلِّل و طلاق او. البته خواستگاری از زنی که شوهرش او را سه طلاقه کرده توسط دیگران پس از انقضای عده، جایز است.
- خواستگاری از زنی که دیگری از او خواستگاری کرده، بنابر برخی اقوال، حرام و براساس قول دیگر مکروه است.
- مرد می‌تواند بعد از قطعی‌شدن ازدواج، بدون قصد لذت به سر، صورت، مو و بخشی از دست‌ها و پاهای زن نگاه کند.
- خواستگاری در ایام شهادت و عزاداری مانند محرم و صفر، اشکال ندارد؛ اما بهتر است از برگزاری مراسم شادی پرهیز شود.
- خواستگاری در حال احرام مکروه است. طبق دیدگاه برخی از مراجع تقلید همچون خویی، فاضل لنکرانی، تبریزی، مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی بنابر احتیاط واجب، مُحْرِم نباید از کسی خواستگاری کند.
- به گفته برخی، اگر مؤمن توانمند در تأمین نفقه، از زنی خواستگاری کند، اجابت درخواست او واجب است و اگر ولیّ دختر امتناع کند، مرتکب گناه شده است.
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه خواستگار.
- ↑ عاملی، حقوق خانواده، ۱۳۵۰ش، ص۱۷.
- ↑ عاملی، حقوق خانواده، ۱۳۵۰ش، ص۲۶.
- ↑ طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۴۲.
- ↑ قاسم‌زاده، «اثر حقوقی خواستگاری»، ص۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۳۰ق، ج۵، ص۳۴۷.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۵.
- ↑ منصور، قانون مدنی، ۱۳۸۹ش، ص۳۲، ماده ۱۰۳۴.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۱۱۹-۱۲۰
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۵.
- ↑ علامه حلی، قواعد الأحکام، مؤسسة النشر الإسلامی، ج۳، ص۷.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۶.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۶.
- ↑ مکارم شیرازی، «خواستگاری»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی.
- ↑
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۶.
- ↑ محمودی، مناسک حج(محشی)، ۱۴۲۹ق، ص۲۴.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۵۱۶.
منابع
- دهخدا، لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، مؤسسه لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش.
- طاهری، حبیب‌الله، حقوق مدنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.
- عاملی، باقر، حقوق خانواده، تهران، مدرسه عالی دختران ایران، ۱۳۵۰ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- قاسم‌زاده، سیدمرتضی، «»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره ۱۹-۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۷۹ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۴۳۰ق.
- محمودی، محمدرضا، مناسک حج (محشی)، تهران، نشر مشعر، ویرایش جدید، ۱۴۲۹ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی، بازدید: ۱ آذر ۱۳۹۹ش.
- منصور، جهانگیر، قانون مدنی با آخرین اصلاحیه‌ها و الحاقات همراه با قانون مسؤلیت مدنی، تهران، نشر دیدار، ۱۳۸۹ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش.
پیوند به بیرون