دریا

دَریا بدنه آبی متصل آب‌های شور می‌باشد که ۷۰٫۸ درصد سطح زمین را پوشش می‌دهد. دریا آب‌وهوای زمین را معتدل می‌کند و نقش مهمی در چرخه آب، چرخه کربن، و چرخه نیتروژن دارد. اگرچه از زمان پیشاتاریخ دریانوردی و اکتشاف در دریا رواج داشته‌است، مطالعه مدرن علمی دریا (اقیانوس‌نگاری) به‌طور گسترده به سفر چلنجر بریتانیا در دهه ۱۸۷۰ مربوط می‌شود. دریا به‌طور مرسوم به چهار یا پنج بخش بزرگ تقسیم شده‌است، مواردی مانند آرام را اقیانوس و مواردی مانند مدیترانه را دریا می‌گویند.

دریاهای گوناگون

دریای فیلیپین بزرگترین دریای جهان

دریای عرب در اقیانوس هند

دریای مدیترانه میان سه قاره

در زبان پهلوی این واژه به ریخت drayâb بوده‌است. «واژه زرنگ کهن‌ترین نام سیستان و زاولستان است و در سنگ‌نوشتهٔ بیستون به گونهٔ زرنگا آمده‌است. به باور پژوهشگران، زرنگ و زریه که به زبان اوستایی به معنای دریا است، و دریه به فارسی هخامنشی و زریا در زبان پهلوی و دریا به زبان امروزی همه یکی است.» بزرگ‌ترین دریاهای جهان عبارتند از: دریای مدیترانه، دریای برینگ، دریای کارائیب، دریای اختسک.

با توجه به شرایط فعلی رانش قاره‌ای، نیم‌کره شمالی اکنون به‌طور نسبی بین خشکی و دریا تقسیم شده‌است (با نسبت ۲:۳) اما نیم‌کره جنوبی به شدت اقیانوسی است (1:4.7). در اقیانوس پهناور، مقدار نمک حدوداً ۳٫۵ درصد جرم آن را تشکیل می‌دهد، البته این مقدار می‌تواند در آب‌های محدود به خشکی، در نزدیکی دهانه رودخانه‌های بزرگ، یا اعماق زیاد متفاوت باشد. حدود ۸۵ درصد جامدات موجود در آب دریا را سدیم کلرید تشکیل می‌دهد. جریان‌های اعماق دریا از اختلاف در دما و میزان نمک حاصل می‌شوند. جریان‌های سطحی نیز از اصطکاک موج‌های تولید شده در اثر وزش باد و جزر و مد پدیدار می‌شوند. تغییرات سطح آب دریا نیز نتیجه جاذبه ماه و خورشید است. مسیر تمام این‌ها به وسیله مناطق وسیع سطح آبی و زیر آبی تعیین می‌شوند، که حاصل حرکت وضعی زمین می‌باشند (اثر کوریولیس).

تغییرات پیشین در سطح دریا فلات قاره، مناطق کم عمق در دریا نزدیک خشکی، را ایجاد کرده‌اند. این آب‌های غنی از مواد معدنی سرشار از زندگی اند، که برای انسان‌ها منابع غذایی قابل توجهی (در اصل ماهی، ولی همچنین صدف، پستاندار دریایی، جلبک دریایی) فراهم می‌کنند، که هم در حیات وحش ماهی‌گیری می‌شوند و هم پرورش می‌یابند. متنوع‌ترین مناطق در اطراف آب‌سنگ‌های مرجانی گرمسیری قرار دارند. زمانی شکار نهنگ در دریا، آزاد و رایج بود، اما کاهش تعداد نهنگ‌ها موجب ایجاد کنوانسیون بین‌المللی تنظیم صید نهنگ و در نهایت توقف صید نهنگ شد. اقیانوس‌نگاری نشان داده‌است که حیات تنها محدود به آب‌های سطحی نورگیر نیست: حتی در اعماق و فشار زیاد، مواد معدنی جریان یافته از دریچه‌های گرمایی از اکوسیسیتم منحصر به فرد خود پشتیبانی می‌کنند. حیات ممکن است از آن‌جا آغاز شده باشد، و سفره‌های میکروبی دریایی به‌طور عمومی حاصل رویداد بزرگ اکسیژنی جو زمین می‌باشند؛ هم گیاهان و هم جانوران در ابتدا در دریا فرگشت یافته‌اند.

دریا مسیر ضروری تجارت، مسافرت، استخراج مواد معدنی و تولید برق است. همچنین آن را برای جنگ ضروری کرده‌است، و شهرهای بزرگی را در معرض زمین‌لرزه، آتشفشان حاصل از گسل‌های نزدیک دریا؛ امواج قدرتمند سونامی؛ و توفندها، طوفان‌ها و چرخندها ایجاد شده در مناطق استوایی قرار داده‌است. این اهمیت و دوگانگی، فرهنگ بشری را از خدایان دریا تا شعر حماسی هومر و تا تغییرات ناشی از مبادله کلمبی، از مراسم تدفین وایکینگ‌ها تا هایکوهای ماتسوئو باشو و تا هنر دریایی و موسیقی الهام بخش در طیف گسترده از نیمه‌خوانی " The Complaynt of Scotland " تا شهرزاد اثر نیکولای ریمسکی-کورساکف تحت تأثیر قرار داده‌است. دریا صحنه فعالیت‌های اوقات فراغت شامل شنا، غواصی اسکوبا، موج‌سواری و قایق‌رانی است. اما رشد جمعیت، صنعتی‌سازی، و کشاورزی متمرکز موجب آلودگی دریایی امروزی شده‌اند. مقدار کربن دی‌اکسید جو در حال افزایش می‌باشد، و در فرایندی با نام «اسیدی‌شدن» اقیانوس پی‌اچ آب را کاهش داده‌است. طبیعت مشترک دریا صید بی‌رویه را به مشکلی در حال افزایش تبدیل کرده‌است.

تعریف

نقشه پویانماشده ای که نشانگر آب‌های اقیانوسی جهان است. پیکره پیوسته آبی کره زمین را فرا گرفته، به گونه ای که اقیانوس جهانی به نواحی اصلی تقسیم‌بندی شده که بینشان تبادل نسبتاً آزادی وجود دارد. پنج ناحیه اقیانوی را اغلب اینگونه تعریف می‌کنند:آرام، اطلس، هند، منجمد شمالی و منجمد جنوبی؛ دو اقیانوس اخیر را برخی مواقع در سه تای دیگر ادغام می‌کنند.

دریا نقش بسیار مهمّی در توسعه و تجارت بشر دارد، مانند دلتای رود پیرل در چین. بنادر هنگ کنگ، شنژن و گوانگ ژو، به‌طور مستقل، سومین، چهارمین، و پنجمین بنادر پر تردّد دنیایند.

دریا سامانه پیوسته تمام آب‌های پوسته اقیانوسی زمین است، که شامل ۴ اقیانوس نام‌گذاری شده به وسیله سازمان آب‌نگاری بین‌المللی (اقیانوس اطلس، اقیانوس آرام، اقیانوس هند و اقیانوس منجمد شمالی) و آب‌های اقیانوس منجمد جنوبی (چه از آن چهار اقیانوس جدا باشد و چه به همراه آن‌ها حساب گردد) می‌شود. این مفهوم و استفاده از دریا برای توصیف بدنه‌های آبی آب‌های دریا مانند دریای سرخ هر دو به زبان انگلیسی باستان بازمی‌گردد؛ مفهوم کلی تر از انگلیسی میانه به حرف تعریف معینی نیاز دارد.

با توجه به کاربرد این واژه در طول زمان، هیچ تفاوت مهمی بین اقیانوس و دریا وجود ندارد، البته دریاها کوچکترند و (به استثنای دریای سارگاسو که حاصل چرخاب اطلس شمالی است) معمولاً به خشکی‌های کوچک‌تری در مقایسه با قاره‌ها محدودند. دریاها اغلب بزرگتر از دریاچه‌ها هستند، و شامل نمک می‌باشند، اما دریاچه طبریه دریاچه آب شیرین می‌باشد. در میان اقیانوس‌شناسان، یک تعریف قابل قبول برای دریا وجود دارد؛ با توجه به حقوق بین‌الملل، کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها بیان می‌کند که تمام اقیانوس «دریای واحد» است.

علوم فیزیکی

"تیله آبی" در جهت اصلی خود، که محل اتصال اقیانوس هند به اطلس را در دماغه امید نیک نشان می‌دهد.

زمین تنها سیاره شناخته‌شده‌ای است که سطح آن با آب مایع پوشیده شده‌است، اگرچه مریخ دارای یخ‌های قطبی می‌باشد و ممکن است در سیاره‌های زمین‌سان در منظومه‌های شمسی دیگر اقیانوس وجود داشته باشد. هنوز معلوم نیست آب روی زمین از کجا آمده‌است، اما، با نگاهی از فضا، سیاره ما شبیه اشکال متنوع «تیله آبی» به نظر می‌رسد: اقیانوس‌ها، یخچال‌های قطبی، ابرها. از ۱۳۶۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر مکعب حجم آب زمین، ۹۷٫۲ درصد آن مربوط به دریاهای شناخته شده‌است و بیش از ۷۰ درصد سطح آن را پوشش می‌دهد. ۲٫۱۵ درصد باقی منجمد است، در یخ‌هایی که اقیانوس منجمد شمالی و جنوبگان و اقیانوس منجمد جنوبی آن را پوشش می‌دهند، و یخچال‌های طبیعی سراسر جهان یافت می‌شوند. باقی‌مانده آن (حدوداً ۰٫۶۵ درصد کل آب‌ها) آب‌های زیر زمینی یا مراحل مختلف چرخه آب را شکل می‌دهد که شامل آب شیرین مصرفی جانوران خشکی‌زی می‌باشد: بخار آب در جو زمین، ابرها، باران حاصل از آن‌ها، و دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی که خود به خود شکل گرفته‌اند، و آب آن‌ها دوباره و دوباره به دریا بازمی‌گردد. دریا به اندازه‌ای به زمین تسلط دارد که آرتور سی. کلارک نویسنده مشهور انگلیسی گفته‌است بهتر است نام «زمین» را «اقیانوس» قرار دهیم.

مطالعه علمی آب و چرخه آبی زمین در حیطه آب‌شناسی می‌باشد؛ دینامیک شاره‌ها فیزیک آب در حال حرکت را بررسی می‌کند. جدیدترین مطالعه دریا اقیانوس‌نگاری است. این علم با مطالعه جریان‌های آبی اقیانوس آغاز شد، اما به رشته‌ای بزرگ و چند زیر رشته‌ای تبدیل شده‌است: این رشته خواص آب دریا را بررسی می‌کند؛ امواج، جزر و مد و جریان‌ها را مطالعه می‌نماید؛ خط سواحل و بستر اقیانوس را رسم؛ و حات موجودات دریا را مطالعه می‌کند. مباحث مربوط به حرکت دریا، نیروهای آن و نیروهایی که بر فراز آن عمل می‌کنند، به عنوان اقیانوس‌نگاری فیزیکی شناخته می‌شوند. زیست‌شناسی دریایی (اقیانوس‌نگاری زیستی) گیاهان، جانوران، و سایر موجودات زنده ساکن اکوسیستم دریا را بررسی می‌کند. اقیانوس‌نگاری شیمیایی نیز دربارهٔ هر دو اطلاعاتی را بیان می‌نماید، این زیر رشته عناصر و مولکول‌های داخل اقیانوس را بررسی می‌کند: به ویژه، نقش اقیانوس در چرخه کربن، و نقش کربن دی‌اکسید در افزایش خاصیت اسیدی آب دریا. دریا و جغرافیای طبیعی دریایی شکل دریا را ترسیم می‌کند، درحالی که جغرافیای دریا (اقیانوس‌شناسی جغرافیایی) شواهد رانش قاره‌ای و ساختار زمین را فراهم، فرایند ته‌نشینی را شفاف سازی، و به مطالعه آتشفشان‌ها و زمین‌لرزه‌ها کمک کرده‌است.

آب دریا

اولین نقشه جهانی از شوری سطح اقیانوس‌ها که توسط ماهواره سازمان فضایی اروپا ایجاد شده‌است. میزان شوری از ۳۲ در هزار (بنفش) تا ۳۸ در هزار (قرمز) متغیر است.

آب دریا همواره شور است و اگرچه درجه شوری آن می‌تواند متفاوت باشد، حدوداً ۹۰ درصد آب اقیانوس‌ها در هر لیتر ۳۴ تا ۳۵ گرم (۱٫۲ اونس) مواد جامد محلول دارند، که شوری ۳٫۴ تا ۳٫۵ درصدی تولید می‌کنند (اقیانوس‌نگاران برای توصیف ساده‌تر تفاوت‌های کوچک، اغلب به جای درصد، شوری را با در هزار یا بخش در هزار (ppt) بیان می‌کنند). شوری سطح آب‌ها در نیم‌کره شمالی به‌طور عمومی نزدیک به ۳۴ در هزار است، در حالی که در نیم‌کره جنوبی ۳۵ در هزار می‌باشد. حل شونده آب اقیانوس‌ها از هم از آب رودخانه‌های درحال جریان و هم از جریان‌های اقیانوسی فراهم می‌شود. ترکیب نسبی مواد مل شونده، در سراسر اقیانوس ثابت است: سدیم و کلرید حدود ۸۵ درصد آن را شکل می‌دهند. سایر حل‌شونده‌ها، شامل یون‌های فلزی مانند منیزیم و کلسیم و یون‌های منفی مانند سولفات، کربنات، و برمید می‌باشد. در غیاب سایر آلودگی‌ها، نوشیدن آب دریا ضرر ندارد، البته بیش از حد شور است؛ به‌طور مشابه، بدون شیرین‌سازی نمی‌توان برای آبیاری اکثر گیاهان از آن استفاده کرد. برای هدف‌های علمی و فنی، اغلب از شکل استاندارد آب مصنوعی دریا استفاده می‌شود.

تنوع‌های شوری تحت عوامل بسیاری قرار دارد: جریان‌هایی که بین دریاها جاری می‌شوند؛ آب شیرین رودخانه‌ها و یخچال‌های طبیعی؛ بارندگی؛ ایجاد و ذوب یخ دریا؛ و تبخیر، که تحت تأثیر دما، بادها و امواج قرار دارد. برای مثال، سطح بالایی دریای بالتیک شوری بسیار کمی دارد (۲۰ تا ۱۵ در هزار) زیرا دمای پایین آب‌وهوای پیرامون، تبخیر را کاهش داده‌است؛ این دریا رودخانه‌های فراوانی دارد؛ و ارتباط اندک آن با دریای شمال موجب ایجاد لایه زیرین خنک و متراکمی می‌شود که به سختی با آب‌های سطحی مخلوط می‌گردد. در مقابل، دریای سرخ بین صحرای بزرگ آفریقا و صحرای عرب قرار دارد؛ تبخیر در این دریا بالا، ولی بارش کم است؛ رودخانه‌های آن بسیار اندک (و اکثراً فصلی) اند؛ و ارتباط آن با سایر دریاها (کانال سوئز در شمال و باب‌المندب در جنوب) بسیار باریک است. شوری میانگین آن ۴۰ در هزار می‌باشد. شوری دریای مدیترانه اندکی کمتر است (۳۷ در هزار)، درحالی این میزان که برخی دریاهای حدود به خشکی بسیار بالاتر است. دریای مرده در هر لیتر ۳۰۰ گرم (۱۱ اونس) ماده حل شونده دارد (۳۰۰ در هزار).

میانگین دمای سطح (سال ۲۰۰۹) از -2 °C (بنفش روشن) تا 30 °C (صورتی روشن).

دمای دریا عمدتاً بر میزان تابش خورشیدی جذب شده وابسته است. در استوا، جایی که نور خورشید به‌طور مستقیم می‌تابد، دمای لایه‌های سطح می‌تواند تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد؛ در اطراف قطب‌ها، دما در نقطه ذوب با یخ دریا در تعادل دمایی است. شوری آب دمای ذوب را کمتر از دمای ذوب آب شیرین کرده‌است (معمولاً -۱٫۸). این اختلاف دما به گردش مداوم آب در دریا کمک می‌کند. جریان‌های سطحی گرم با دور شدن از استوا سرد می‌شوند. با متراکم‌تر شدن، در آب فرومی‌رود. آب سرد در اعماق دریا، پیش از بالا آمدن سطح، به سمت استوا بازمی‌گردد. در سراسر جهان آب دریای در اعماق، دمایی بین -۲ تا ۵ درجه سانتی‌گراد دارد. در دریاهای منجمد، بلورهای یخی در سطح دریا شروع به شکل‌گیری می‌کنند. این‌ها به قطعات کوچک تقسیم شده، و در صفحه مسطحی یکی می‌گردند، به گونه ای که سوسپانسیون ضخیمی به نام یخ اسفنجی را تشکیل می‌دهند. در شرایط آرام، صفحه نازکی که دریایخ نام دارد، که به عنوان اشکال جدید یخ در دریا به پشت آن ضخیم می‌شود. در آب‌های آشفته، به جای آن، فرازیل در صفحه بزرگی به نام «پنکیک» به یکدیگر متصل می‌شوند. این‌ها در زیر و روی یکدیگر سر می‌خورند، تا تخته یخ‌های شناور را شکل دهند. در طول این فرایندها، آب شور و هوا در میان یخ زندانی می‌شوند. نیلاس با شوری در حدود ۱۲–۱۵ در هزار تشکیل می‌شود رنگ مایل به خاکستری دارد، اما با گذر زمان تازه‌تر می‌شود: بعد از یک سال، مایل به آبی و به ۴–۶ در هزار نزدیک می‌شود.

میانگین اکسیژن سطح (سال ۲۰۰۹) از ۰٫۱۵ (بنفش روشن) تا ۰٫۴۵ (صورتی روشن) مول گاز اکسیژن در هر متر مکعب.

میزان نور خورشیدی که به داخل دریا نفوذ می‌کند، به زاویه خورشید، آب‌وهوای محلی، و کدری دریا بستگی دارد. از نوری که به سطح دریا می‌رسد، بیشتر آن از سطح دریا بازتاب می‌شود، و طول موج قرمز در چند متر بالایی مشاهده می‌گردد. زرد و سبز تا اعماق بیشتر نفوذ می‌کند، و طول موج‌های آبی و بنفش تا حدود ۱۰۰۰ متر نفوذ می‌نماید.

میزان اکسیژن موجود در آب دریا در درجه اول به دما و موجودات زنده فتوسنتزیکی مانند جلبک، فیتوپلانکتون، و گیاهانی مانند علف دریایی بستگی دارد که در آن زندگی می‌کنند. در طول روز، فعالیت فتوسنتزی آن‌ها اکسیژن تولید می‌کند، این اکسیژن در آب دریا حل می‌شود و حیوانات دریایی از آن استفاده می‌کنند. اشباع آب از اکسیژن در طول شب و در اعماق زیاد کمتر روی می‌دهد. پایین‌تر از عمق حدوداً ۲۰۰ متر، نور کافی برای فتوسنتز وجود ندارد، و در نتیجه اکسیژن حل شده کمتر است. در پایین آن، اندامگان بی‌هوازی مواد ارگانیک رو به پایین را تجزیه و سولفید هیدروژن تولید می‌کنند. گفته می‌شود که گرم‌شدن زمین اکسیژن سطح و عمق دریا را کاهش خواهد داد، زیرا اکسیژن جو نیز در حال کاهش است.

موج‌ها

میانگین ارتفاع موج (سال ۱۹۹۲)، از ۰ متر (بنفش روشن) تا ۶ متر (سفید). توجه کنید که بلندترین موج‌ها در اقیانوس‌های جنوبی روی می‌دهند.

جابجایی بخشی از سیال با عبور موج

امواج سطح اقیانوس پر نوسانند، این نوسان محصول اصطکاک بین آب و هوایی است که مجاور آن حرکت می‌کند. این اصطکاک انرژی را انتقال می‌دهد و در مسیر عمود بر باد، امواج سطحی را ایجاد می‌کند. نام بالای موج قله موج است و انتهای آن پاهی موج است. فاصله بین دو قله موج را طول موج گویند. این امواج مکانیکی اند: مولکول‌های آب در یک نقطه فرضی، بالا می‌روند و با عبور موج پایین می‌آیند، و مسیری دایره‌ای شکل می‌دهند. انرژی از طریق سطح عبور می‌کند و خود آب هیچ حرکتی افقی انجام نمی‌دهد. اندازه این امواج وضعیت دریا را معین می‌کنند، که (در سطح آزاد) به سرعت باد و موجگاه (فاصله‌ای که در ورای آن باد بر روی آب می‌وزد) بستگی دارد. امواج کوچکتر را امواج مویرگی می‌نامند. با وزش بادهای قوی و طولانی، قله امواج مویرگی افزایش می‌یابد، و امواج بزرگتر و نامنظم‌تری ایجاد می‌شوند که به امواج سطح اقیانوس معروفند. این امواج زمانی به ماکسیمم ارتفاع خود می‌رسند که سرعت آن‌ها به سرعت باد در حال وزش نزدیک شود، و با گذر زمان به‌طور طبیعی به امواج بلند و قدرتمند با مسیر و طول موج رایج تقسیم می‌گردند. این دسته موج‌ها در بادهای چهلگان نیم‌کره جنوبی رایجند که باد در آن‌ها به‌طور مداوم می‌وزد. زمانی که باد فرومی‌نشیند، امواج مویرگی با توجه به کشش سطح ناپدید می‌شوند، اما امواج سطح دریا و دسته موج‌ها تنها به وسیله جاذبه و تداخل ویرانگر امواج کاهش می‌یابند. اما، تداخل سازنده امواج می‌توانند همچنین امواج عظیمی را ایجاد کنند که از امواج معمولی بسیار بزرگترند. اکثر موج‌ها از ۳۳ متر کوتاه ترند، و دو یا سه برابر شدن این ارتفاع در طوفان‌های شدید غیرممکن نیست. برای ساخت و ساز سازه‌های درون دریا مانند نیروگاه‌های بادی دریایی و سکوهای نفت تاریخچه صد ساله امواج آن منطقه را اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل می‌کنند. امواج غول‌آسایی، تا ارتفاع ۲۵ متر مستندسازی شده‌اند.

با وارد شدن امواج به مناطق کم عمق، سرعتشان کاهش و ارتفاعشان افزایش می‌یابد.

امواج با رسیدن به ساحل و وارد شدن به مناطق کم‌عمق، رفتارشان تغییر می‌کند. اگر با یک زاویه به ساحل برسند، می‌توانند صخره‌ها و پرتگاه‌ها را خم کنند و به آن‌ها شکل دهند. زمانی که موج به نقطه‌ای می‌رسد که در انتهای موج مولکول‌های در حال نوسان با بستر دریا در تماس می‌باشند، اصطکاک شروع به کاهش سرعت این موج می‌کند. این موضوع سبب کاهش فاصله قله‌ها و افزایش ارتفاع امواج می‌شود. زمانی که نسبت ارتفاع به طول موج از ۱:۷ بیشتر می‌شود، موج می‌شکند، و به شکل آب کف‌دار بر سر دریا فرود می‌آید. این موج پیش از عقب‌نشینی به سمت دریا به دلیل جاذبه، به ساحل هجوم می‌برد.

سونامی

زمین‌لرزه و سونامی اقیانوس هند (۲۰۰۴)، که در تایلند به ساحل حمله کرد. تقریباً ۸۰۰۰ نفر تایلندی جان باختند؛ در سراسر پیرامون اقیانوس هند، ۲۲۰ هزار نفر مردند.

سونامی شکل غیرمعمول موج است که به دلیل رویدادی ناگهانی و قدرتمند مانند زمین‌لرزه یا زمین‌لغزش در زیر آب، برخورد شهاب‌سنگ، فوران آتشفشانی یا فروریختن زمین در دریا ایجاد می‌شود. این رویدادها می‌توانند به‌طور موقت سطح آب دریا را در محل تحت تأثیر قرار گرفته افزایش یا کاهش دهند. انرژی پتانسیل آب آواره به انرژی جنبشی تبدیل می‌شود، موجی کم‌عمق ایجاد می‌کند که با سرعتی متناسب با مربع عمق آب، به طرف بیرون موج تولید می‌کند؛ لذا، سومانی‌ها در سطح آزاد اقیانوس سریع‌تر از فلات قاره‌ای حرکت می‌کنند. با وجود حرکت سونامی با سرعتی بیش از ۹۷۰ کیلومتر بر ساعت، این پدیده در دریاهای عمیق طول موج ۱۳۰ تا ۴۸۰ کیلومتر را دارا می‌باشد و دامنه آن کمتر از ۳ فوت است. در مناطق یکسان، امواج سطحی استاندارد تنها طول موج ۱۰۰ فوت را دارند و سرعتشان تا ۱۰۵ کیلومتر بر ساعت می‌رسد، اما وقتی که با دامنه‌های محتمل ۱۴ متری مقایسه می‌شوند، سونامی‌ها می‌توانند در این مرحله از مرز عبور کنند. سیستم هشدار سونامی بر اساس این حقیقت ایجاد شده‌اند که امواج حاصل از زمین‌لرزه تنها قادرند ۱۴۰۰۰ کیلومتر را در هر ساعت طی کنند، این موضوع ب مناطق در معرض تهدید اجازه می‌دهد که از خطر سونامی آگاه شوند. اندازه‌گیری از شبکه ایستگاه اندازه‌گیری از سطح دریا، امکان تأیید یا رد سومانی را فراهم می‌کند. یک رویداد مخرب در فلات قاره‌ای ممکن است سبب ایجاد یک سونامی در خشکی‌های اطراف شود که قادر است در سراسر اقیانوس جابجا شود. انرژی امواج تنها به تدریج از بین می‌رود، اما در مقابل موج افزایش می‌یابد. از آن جا که موج از منبعی تابش می‌یابد، جبهه موج بلندتر می‌شود و انرژی میانگین کاهش می‌یابد، لذا سواحل دوردست با امواج ضعیفتری مواجه می‌شوند. اما، از آن جا که سرعت موج به عمق آب بستگی دارد، موج در همه جا با سرعتی یکسان حرکت نمی‌کند، و این موضوع مسیر جبهه موج را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این پدیده که نامش شکست نور است، می‌تواند در برخی مکان‌ها بر قدرت یک سونامی در حال پیشرفت تمرکز کند، در حالی که ان را در سایر مکان‌ها ضعیف می‌کند.

حرکت سونامی به درون آب کم عمق، همانند سایر امواج، موجب کاهش سرعت موج و افزایش ارتفاع آن می‌شود. ممکن است یا انتها یا قله موج در ابتدا به ساحل برسند. در شرایط اول (انتها)، دریا عقب‌نشینی می‌کند و مناطق تحت جزر و مد را ترک می‌نماید. زمانی که قله می‌رسد، معمولاً نمی‌شکند و به داخل خشکی حمله می‌کند، و تمام مسیرها را سیل فرا می‌گیرد. بیشتر تخریب این فاجعه حاصل سیل‌هایی هستند که مردم و سایر اشیاء را به همراه خود به داخل دریا بازمی‌گردانند و غرق می‌کنند. یک رویداد جغرافیایی می‌تواند چندین سونامی را ایجاد کند. در این شرایط، معمولاً امواج بعدی بین ۸ دقیقه و ۲ ساعت بعد از اولین موج فرا می‌رسند، این امکان نیز وجود دارد که موج اول بزرگترین و مخرب‌ترین موج نباشد. گاهی اوقات، در یک خلیج کم‌عمق سونامی به بور تبدیل می‌شود.

جزر و مد

مدها (به رنگ آبی) در نزدیکترین و دورترین نقاط زمین نسبت به ماه

به بالا رفتن و پایین آمدن منظم سطح آب در پاسخ به تأثیر گرانش ماه و خورشید بر زمین و تأثیر چرخش زمین، که در دریاها و اقیانوس‌ها مشاهده می‌شود، جزر و مد گویند. در هر مکانی، آب پیرامون چرخه جز و مد بالا می‌آید به به بیشترین ارتفاع خود یعنی «مد» می‌رسد، سپس فروکش می‌کند و به «جزر» می‌رسد. با فروکش کردن آب، موج‌شکن‌ها و مناطق جزری بیشتری نمایان می‌شوند. تفاوت ارتفاع جزر و مد را «طیف جزر و مدی» گویند. بورهای جزر و مد در دهانه رودخانه‌ها روی می‌دهند، جایی که نیروی جزر ورودی، امواج دریا را در مقابل جریان به بالا هل می‌دهند. در هانگژو جمهوری خلق چین، ارتفاع بور به ۹ متر می‌رسد و می‌تواند ۴۰ کیلومتر را در ساعت طی کند.

بیشتر مکان‌ها هر روز دو جزر را تجربه می‌کنند، که به فاصله ۱۲ ساعت و ۲۵ دقیقه (نیمی از زمانی که طول می‌کشد زمین یک دور کامل بچرخد و ماه از دید ناظر نسبی به مکان قبلی خود بازگردد) روی می‌دهند. جرم ماه تقریباً ۲۷ میلیون برابر کوچکتر از خورشید است، اما ۴۰۰ برابر خورشید به زمین نزدیکتر است. نیروی کشندی به‌طور مداوم با افزایش فاصله کاهش می‌یابد، لذا تأثیر ماه بر جزر و مد دو برابر بیشتر از خورشید است. در اقیانوس در محلی که زمین به ماه خیلی نزدیک است، یک برآمدگی ایجاد می‌شود، زیرا این همان محلی است که تأثیر جاذبه ماه در آن ماکسیمم می‌باشد. در طرف دیگر زمین، نیروی ماه در ضعیفترین حالت خود است، و این موجب یک برآمدگی دیگر می‌گردد. با گردش ماه به دور زمین، این برآمدگی‌ها نیز همراه آن می‌چرخند. تأثیر خورشید کمتر است، اما خورشید، ماه و زمین در بدر و ماه نو هم تراز می‌شوند، و تأثیر ترکیبی موجب ایجاد «جزر و مد بهاری» می‌شود. در مقابل، زمانی که از دیدگاه ناظر روی زمین، خورشید با ماه زاویه ۹۰ درجه می‌سازد، گرانش ترکیبی تأثیر جزر و مد کاهش می‌یابد، و موجب ایجاد خفیف‌ترین جزر و مدها می‌شود.

جریان‌های جزر و مدی آب دریا با لختی آب مخالفت می‌کنند، و ممکن است تحت تأثیر جرم خشکی قرار گیرند. در مکان‌هایی مانند خلیج مکزیک که خشکی حرکت برآمدگی‌ها را مقید می‌کند، روزانه تنها یک مجموعه از جزر و مد اتفاق می‌افتد. در خارج از یک جزیره، ممکن است روزانه در چرخه‌ای پیچیده، چهار جزر اتفاق افتد. تنگه یوریپوس در کالسیس از وابیه، جریان‌های قدرتمندی را تجربه می‌کند که به‌طور ناگهان، و معمولاً روزانه چهار تا ۱۲ بار مسیر خود را تغییر می‌دهد، این اتفاق زمانی روی می‌دهد که زاویه ماه و خورشید ۹۰ درجه می‌گردد. در خلیج‌های قیفی-شکل، طیف جزر و مدی می‌تواند بزرگ باشد. خلیج فاندی در کانادا می‌تواند جزر و مد بهاری ۱۵ متری را تجربه کند. اگرچه جزر و مد منظم و قابل پیش‌بینی است، ارتفاع مد می‌تواند با توجه به بادهای دریایی و ساحلی به ترتیب کاهش و افزایش یابد. یک فشار بالا در مرکز واچرخند، می‌تواند آب را به پایین کشد و با جزرهای غیرطبیعی مرتبط است، درحالی که مکان‌های کم ارتفاع، می‌توانند موجب مدهای عظیم شوند. یک خیزآب زمانی اتفاق می‌افتد که سطح دریا در اثر فشار هوا و وزش طوفان بالا آید. در زمان مد این ارتفاع می‌تواند تا حد چشم‌گیری افزایش یابد. در ۱۹۰۰، در گلوستون تگزاس، در طول یک طوفان، ارتفاع خیزآب تا ۵ متر بالا آمد، و در نتیجه شهر آسیب دید، بیش از ۳۵۰۰ نفر جان باختند، و ۳۶۳۶ خانه ویران شد.

جریان‌ها

میانگین چگالی سطح (سال ۲۰۰۹)، از ۱۰۲۰ (بنفش روشن) تا ۱۰۲۸ (صورتی روشن) کلوگرم در هر متر مکعب.

بادی که بر فراز سطح آب دریا می‌وزد، باعث ایجاد اصطکاک در میان آب و دریا می‌شود. این پدیده نه تنها باعث ایجاد امواج می‌شود، بلکه موجب حرکت آب دریا در مسیر وزش باد می‌شود. اگرچه بادها متنوع اند، عمدتاً در تمام مکان‌ها در مسیری واحد می‌وزند، و بنابرین یک جریان سطحی می‌تواند شکل گیرد. بادهای غربی در عرض‌های جغرافیایی میانی رایج است، در حالی که بادهای شرقی بر مناطق استوایی چیره‌اند. زمانی که آب در این راه جابجا می‌شود، سایر آب‌ها جریان می‌یابند تا جای خالی آن را پر کنند، و جابجایی دایره‌ای جریان‌های سطحی با نام چرخاب شکل می‌گیرد. در اقیانوس‌های جهان پنج چرخاب اصلی وجود دارد: دو چرخاب در آرام، دو چرخاب در اطلس، یک چرخاب در اقیانوس هند. چرخاب اطلس شمالی که دریای سارگاسو را ایجاد می‌نماید، سطح‌های شوری ۳۸ در هزار را متراکم می‌سازد. سایر چرخاب‌های کوچک‌تر در دریاهای کوچک‌تر یافت می‌شوند و یک چرخاب واحد در اطراف جنوبگان جریان دارد. هزاران سال است که این چرخاب‌ها چرخش یکسانی دارند، که مکان‌نگاری زمین، مسیر وزش باد، و اثر کوریولیس آن‌ها را هدایت می‌کند. جریان‌های سطحی در نیم‌کره شمالی در جهت عقربه‌های ساعت و در نیم‌کره جنوبی در جهت خلاف می‌چرخند. آبی که از استوا دور می‌شود گرم است، و هرچه جلو می‌رود گرمای خود را از دست می‌دهد. این جریان‌ها تمایل دارند آب‌وهوای زمین را معتدل، مناطق استوایی را خنک و عرض‌های جغرافیایی بالاتر را گرم کنند. آب‌وهوای جهانی و پیش‌بینی وضع هوا به شدت تحت تأثیر اقیانوس جهانی قرار دارد، لذا مدل‌سازی آب‌وهوای جهانی امکان استفاده از مدل‌های گردش اقیانوسی را مانند سایر مدل‌های قطعات اصلی دیگر از جمله جو، سطح زمین، ذرات معلق در هوا، و یخ دریا آسان می‌سازد. مدل‌های اقیانوسی از شاخه‌ای از فیزیک به نام دینامیک ژئوفیزیکی سیالات استفاده می‌کنند که جریان‌های سیالاتی مانند آب دریا را در مقیاس بزرگ توصیف می‌کنند.

جریان‌های سطحی: قرمز-گرم و آبی- سرد

جریان‌های سطحی تنها چندصد متر بالایی دریا را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما همچنین جریان‌های مقیاس بزرگ در اعماق دریا از جابجایی جرم زیاد آب حاصل می‌شوند. یک جریان اقیانوسی اصلی در سراسر اقیانوس‌های جهان جریان می‌یابد و به عنوان گردش دماشوری یا کمربند حامل جهانی شناخته می‌شود. این جابجایی آرام است و به وسیله تفاوت در چگالی آب ناشی از دما و شوری ایجاد می‌شود. در عرض‌های جغرافیایی بالایی آب به وسیله دمای پایین جوی سرد و متبلور شدن یخ دریا نمکی تر می‌شود. هر دو این موارد آب را چگال‌تر می‌کند و در نتیجه آب فرومی‌رود. از دریای عمیق در اطراف گرینلند، این آب بین مناطق وسیع قاره‌ای در دو طرف اقیانوس اطلس به سمت جنوب جریان می‌یابد. زمانی که این آب به جنوبگان می‌رسد، به توده‌های خنک و فرورفته بیشتری از آب می‌رسد و به سمت غرب جریان می‌یابد. سپس به دو جریان تقسیم می‌شود که به سمت شمال و اقیانوس‌های هند و آرام پیش می‌رود. در این مکان آب به تدریج گرم می‌شود، چگالی‌اش افزایش می‌یابد، تا سطح اقیانوس بالا می‌آید و به دور خود می‌گردد. برخی جریان‌ها دوباره به اطلس بازمی‌گردند. کامل شدن این الگوی چرخش هزار سال طول می‌کشد.

کمربند حامل جهانیبا رنگ آبی نشان داده شده‌است و جریان‌های سطحی گرم‌تر قرمزند.

در کنار چرخاب‌ها، جریان‌های سطحی موقتی وجود دارند که تحت شرایط ویژه روی می‌دهند. زمانی که موج‌ها به صورت زاویه‌دار به ساحل می‌رسند، جریان در طول ساحلی با تحت فشار قرار گرفتن آب در موازات خط ساحلی ایجاد می‌شوند. آب رو به بالا می‌چرخد و با زاویه قائم نسبت به امواج در نزدیک‌شونده به ساحل می‌رسد، اما تحت تأثیر جاذبه آب را به‌طور مستقیم به پایین می‌کشد. هرچه امواج تفکیک شده بزرگتر ساحل طولانی‌تر و امواج نزدیک‌شونده مورب‌تر باشند، جریان در طول ساحلی قوی‌تر خواهد بود. این جریان‌ها می‌توانند حجم عظیمی از خاک و ریگ را جابجا، زبانه ماسه‌ای ایجاد کند، و سواحل ناپدید شوند و کانال‌های آبی لجن گیرند. جریان شکافنده جریانی از امواج پیش‌روست که زمانی اتفاق می‌افتد که آب در اطراف ساحل و در سمت بالا انبوه می‌شود و از طریق کانال‌های بستر دریا به اقیانوس بازمی‌گردد. این نوع موج در شکاف یک سد ساحلی یا اطراف سازه‌های ساخت بشر مانند یک آبشکن اتفاق می‌افتد. این جریان‌های قوی می‌توانند سرعت ۱ متر بر ثانیه را داشته باشند و قادرند در دوره‌های مختلف جزر و مد، در مکان‌های متفاوت شکل گیرند و شناگران ناآگاه را به درون اقیانوس کشند و غرق نمایند. جریان‌های موقت رو به بالا زمانی روی می‌دهند که باد، آب را از خشکی دور کند و آب‌های عمیق‌تر به منظور پر کردن جای خالی بالا آیند. این آب خنک اغلب سرشار از مواد معدنی می‌باشد و سبب ایجاد فیتوپلانگتون‌ها و افزایش حاصل‌خیزی دریا می‌شود.

حوضه‌ها

سه نوع مرز بین صفحات

ژرفاسنجی نقشه‌برداری و مطالعه مکان‌نگاری سطح اقیانوس است. روش‌های اندازه‌گیری عمق دریا شامل ژرفاسنج‌های صوتی، ژرفاسنج‌های لیزری هوایی و محاسبه عمق به وسیله داده‌های ماهواره از راه دور می‌باشند. این اطلاعات برای شناسایی مسیرهای کابل‌ها و خطوط لوله زیر دریایی، انتخاب محل مناسب قرار گرفتن تجهیزات نفت و دوربین‌های بادی دور از ساحل و شناسایی محل‌های ماهی‌گیری تازه ممکن به کار می‌روند. زمین از یک هسته مغناطیسی مرکزی، یک گوشته اکثراً مایع، و یک پوسته خارجی سفت و سخت (یا سنگ‌کره) که شامل پوسته سنگی زمین و لایه خارجی و بیشتر جامد گوشته می‌باشد، ایجاد شده‌است. نام پوسته پایین خشکی پوسته قاره‌ای است، درحالی که نام پوسته زیر دریای عمیق پوسته اقیانوسی می‌باشد. پوسته اقیانوسی از بازالت نسبتاً چگال تشکیل شده‌است و ضخامتش بین ۵ تا ۱۰ کیلومتر است. سنگ‌کره نسبتاً نازک، بر روی گوشته ضعیف‌تر و داغ‌تر شناور و به زمین‌ساخت بشقابی شکسته شده‌است. در وسط اقیانوس، بستر آن در بین دو زمین‌ساخت مجاور، به‌طور مداوم به ماگما نیرو وارد می‌کند تا پشته میانی اقیانوس را شکل دهد و جریان‌های همرفتی در گوشته تمایل دارند این زمین‌ساخت‌ها را از یکدیگر جدا نمایند. به موازات این پشته‌ها و در نزدیکی ساحل، یک زمین‌ساخت اقیانوسی می‌توان به زیر یک زمین‌ساخت اقیانوسی دیگر سر خورد، نام این فرایند فرورانش است. درازگودال‌های عمیق در این‌جا شکل گرفته‌اند و این فرایند با اصطکاک زمین‌ساخت‌هایی که به یکدیگر ساییده می‌شوند در ارتباط است. این حرکت موجب پیشرفت در پرش‌هایی می‌شود که زمین‌لرزه‌ها را پدیدمی‌آورند. همچنین گرما تولید می‌شود و ماگما نیرویی رو با الا وارد می‌کند. کوه‌های زیرآبی ایجاد می‌شود، برخی از آن‌ها به جزایر آتشفشانی تبدیل می‌شوند. نزدیک برخی مرزهای بین دریا و خشکی، زمین‌ساخت‌های اقیانوسی چگال‌تر، به زیر زمین‌ساخت‌های قاره‌ای سر می‌خورند درازگودال‌های فرورانشی بیشتری شکل می‌گیرند. با ساییده شدن آن‌ها به یکدیگر، زمین‌ساخت‌های قاره‌ای تغییر شکل می‌یابند و خم می‌شوند و در نتیجه کوه ایجاد می‌شود و زمین می‌لرزد.

عمیق‌ترین درازگودال زمین درازگودال ماریانا به طول حدوداً ۲۵۰۰ کیلومتر در بستر دریاست. این درازگودال در نزدیکی جزایر ماریانا (مجمع‌الجزایر آتشفشانی در اقیانوس آرام غربی) قرار دارد. اگرچه عمق آن به‌طور میانگین تنها ۶۸ کیلومتر است، عمیق‌ترین نقطه آن ۱۰٫۹۹۴ کیلومتر پایین سطح دریاست. حتی یک درازگودال طولانی‌تر در اطراف ساحل پرو و شیلی وجود دارد که عمق آن به ۸۰۶۵ متر می‌رسد و حدوداً ۵۹۰۰ کیلومتر گسترش یافته‌است. این درازگودال در مکانی به وجود آمده‌است که صفحه اقیانوسی نازکا به زیر صفحه قاره‌ای آمریکای جنوبی سر می‌خورد و با فعالیت‌های روبه بالا و آتشفشانی رشته کوه‌های آند در ارتباط است.

کناره

مکانی که دریا به خشکی می‌رسد را کناره گویند، و بخش بین پایین‌ترین و بالاترین جزر و مد کامل لب دریا است. ساحل تجمع ماسه و سنگ بر لب دریاست. گاه بخشی از خشکی به درون دریا پیش رفته و یک سنگپوز بزرگ به نام دماغه تشکیل می‌دهد. تورفتگی‌های خط ساحلی تشکیل خلیج می‌دهند. خطوط ساحلی تحت تأثیر تعدادی از عوامل شامل قدرت امواج که به لب دریا می‌رسند، شیب حاشیه خشکی، ساختار و سختی صخره ساحلی، شیب سرازیری رو به دریا، و تغییرات سطح خشکی می‌باشد. به‌طور معمول، با سرعت ۶ تا ۸ بار در دقیقه به درون لب دریا وارد می‌شوند. این‌ها امواج سازنده اند زیرا تمایل دارند که به بالای ساحل برسند و تأثیرات فرسایشی اندکی دارند. امواج طوفانی با توالی سریع به لب دریا می‌رسند و به امواج مخرب معروفند، زیرا بازگشت آن‌ها مواد ساحل را به درون دریا می‌کشند. تحت تأثیر آن‌ها، ماسه و سنگ روی ساحل در کنار هم جمع می‌شوند. در نزدیکی مد، قدرت موج طوفانی در پایه تخته سنگ مانند هوا تأثیری خردکننده بر شکاف‌ها و ترک‌ها دارد، آن را تحت فشار قرار می‌دهد و سپس با کاهش فشار انبساط می‌یابد. در همین زمان، ماسه و سنگریزه تأثیری فرسایشی دارند، زیرا به صخره‌ها برخورد می‌کنند. به تدریج، یک سطح موج شکن در پایه تخته‌سنگ ایجاد می‌شود و این تأثیر محافظتی دارد زیرا فرسایش موجی را کاهش می‌دهد.

مواد فرسایش یافته از حاشیه خشکی نهایتاً در دریا به پایان می‌رسند، این‌جا در معرض سایش قرار دارد زیرا جریان‌های موازی با ساحل کانال‌ها را صیقل می‌دهند و مواد را از مکان‌های اصلیشان جابجا می‌نمایند. رسوبی که به وسیله رود به دریا حمل می‌شود، بر روی بستر دریا مستقر می‌شود و دلتاها را پدیدمی‌آورد. تمام این مواد تحت تأثیر امواج، جزر و مد و جریان‌ها، جلو و عقب می‌روند. لایروبی مواد را جدا و کانال‌ها را عمیق‌تر می‌کند، اما ممکن است تأثیراتی غیرقابل پیش‌بینی بر خط ساحل داشته باشد. دولت‌ها می‌کوشند با ایجاد موج‌شکن، دیوار دریایی و سایر دفاع‌ها در دریا، از جاری شدن سیل جلوگیری کنند. در بریتانیا، سد تیمز از لندن در مقابل امواج خروشان محافظت می‌کند، درحالی که سقوط لنگرگاه در اطراف نیواورلئان، لوئیزیانا در طول توفند کاترینا یک بحران انسانی در ایالات متحده آمریکا ایجاد کرد. احیای زمین در هنگ‌کنگ با درست کردن و توسعه دو جزیره کوچک، اجازه ساخت فرودگاه بین‌المللی هنگ‌کنگ را فراهم ساخت.

پیرو اتخاذ کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها، تحت قوانین بین‌المللی، خط ساحلی خط مبدأ یک کشور مستقل است که به‌طور کلی ولی نه همیشه، هم‌ارز خط کم-آب خود می‌باشد.

سطح دریا

تنوع سطح دریا در سراسر جهان (سال ۱۹۹۲)، از -1.4 m (بنفش روشن) تا 1.0 m (صورتی روشن).

در اکثر دوره‌های زمین‌شناسی، سطح دریا از سطح امروزی آن بیشتر بوده‌است. عامل اصلی مؤثر بر سطح دریا در طول زمان، تغییر پوسته اقیانوسی و گرایش به سمت پایین در زمانی بسیار طولانی می‌باشد. در آخرین عصر یخبندان، در حدود ۲۰ هزار سال قبل، سطح دریا ۱۲۰ متر پایین‌تر از سطح فعلی خود بود. حداقل در ۱۰۰ سال گذشته، سطح دریا سالانه با حداقل سرعت ۱٫۸ متر افزایش یافته‌است. بیشتر این افزایش را می‌توان به افزایش دمای دریا و انبساط دمایی ۵۰۰ متر بالایی آب دریا نسبت داد. بقیه این سهم (یک چهارم کل) از منابع آبی درون خشکی مانند ذوب برف و یخچال‌های طبیعی و استخراج آب‌های زیرزمینی برای آبیاری و سایر نیازهای کشاورزی و انسان، نشأت می‌گیرد. انتظار می‌رود حداقل تا پایان سده ۲۱ام، افزایش ناشی از گرم شدن زمین ادامه یابد.

چرخه آب

دریا در چرخه آب نقش دارد، آب از سطح اقیانوس تبخیر به عنوان بخار آب از طریق جو جابجا می‌شود، میعان می‌گردد، به عنوان باران یا برف می‌بارد، و دوباره تا حدود زیادی به دریا بازمی‌گردد. حتی در بیابان آتاکاما، که بارندگی بسیار کم است، مه غلیظ کامانچاکا از سمت دریا می‌وزد و از زندگی گیاهی پشتیبانی می‌کند. در خشکی‌های بزرگ، عوارض زمین‌شناسی می‌توانند مانع از دسترسی برخی مناطق به دریا شوند. این حوضه‌های بسته، به ویژه در آسیای مرکزی، گاهی اوقات دریاچه‌های آب شور دائمی ایجاد می‌کنند، زیرا آب‌های ورودی به آن‌ها بخار می‌شوند و با مواد معدنی حل شده در آن‌ها با گذر زمان انباشته می‌گردند. بیشترین میزان آن در دریای خزر است، اگرچه گاهی این دریاچه به دلیل حوضه پوسته اقیانوسی خود، دریا به حساب می‌آید. سایر مثال‌های قابل توجه عبارتند از دریاچه آرال، در آسیای مرکزی و دریاچه نمک یوتا در غرب ایالات متحده آمریکا. آب این حوضه‌ها در پایان از طریق تبخیر، جریان آب‌های زمینی، و پیوستن حوضه به دلیل رانش قاره‌ای به دریا بازمی‌گردد.

چرخه کربن

اقیانوس بزرگترین میزان کربن چرخه فعال را در جهان دربردارد، و از نظر میزان کربن ذخیره شده در سنگ‌کره، در رتبه دوم جای گرفته‌است. لایه سطحی اقیانوس‌ها مقدار زیادی کربن آلی محلول را نگه می‌دارد که کربن را به سرعت با جو مبادله می‌کند. تمرکز لایه عمیق کربن غیرآلی محلول حدوداً ۱۵ درصد بیشتر از لایه سطحی است و این لایه برای مدتی بسیار طولانی‌تر در محل خود باقی می‌ماند. گردش دماشوری کربن بین این دو لایه را مبادله می‌کند.

کربن به عنوان کربن دی‌اکسید از جو وارد آب می‌شود و پس از حل شدن به کربنیک اسید، کربنات و بی‌کربنات تغییر می‌یابد. CO₂ _(aq)H₂O $\leftrightarrow$

H₂CO₃

\leftrightarrow

HCO₃ + H

\leftrightarrow

CO₃ + 2 H این فرایند یون‌های هیدروژن را آزاد می‌کند، و سبب کاهش پی‌اچ و افزایش خاصیت اسیدی آب می‌شود.

همچنین کربن می‌تواند به عنوان حل‌شونده‌ای غیرآلی از طریق رودخانه‌ها وارد دریا شود و به وسیله موجودات زنده فتوسنتزی، به کربن آلی تبدیل شود. این کربن هم می‌تواند از طریق زنجیره غذایی مبادله شود و هم می‌تواند به عنوان کلسیم کربنات در صدف و استخوان یا بافت نرم به لایه‌های عمیق‌تر و سرشار از کربن نفوذ نماید. کربن برای مدتی طولانی هم به عنوان رسوب در این لایه‌ها نفوذ می‌کند و هم از طریق گردش دماشوری به سطح آب بازمی‌گردد.

اسیدی شدن

آب دریا اندکی قلیایی است و پی‌اچی در حدود ۸٫۲ دارد. اخیراً، فعالیت‌های انسانی به‌طور پیوسته میزان کربن دی‌اکسید جو را افزایش داده‌است؛ تقریباً ۳۰ تا ۴۰ درصد کربن دی‌اکسید اضافی جدب اقیانوس‌ها شده، کربنیک اسید را شکل داده‌اند و با استفاده از فرایندی که اسیدی‌کردن اقیانوس‌ها نام دارد، پی‌اچ را کاهش داده‌اند (اکنون زیر ۸٫۱ می‌باشد). انتظار می‌رود تا سال ۲۱۰۰ پی‌اچ اقیانوس‌ها به ۷٫۷ برسد، که در یک سده تغییری قابل توجه به حساب می‌آید.

یکی از عناصر مهم در استخوان‌بندی حیوانات دریایی کلسیم است، ولی کلسیم کربنات تحت فشار بیشتر حل می‌شود، لذا صدف‌ها و اسکلت‌های کربنات زیر حد تعادل آن حل می‌شوند. همچنین حل شوندگی کلسیم کربنات در پی‌اچ پایین افزایش می‌یابد، لذا اسیدی شدن اقیانوس‌ها احتمالاً اثرات عمیقی بر موجودات زنده دریایی دارای غشای آهکی مانند صدف، مرجان و جوجه‌تیغی دریایی خواهد داشت، زیرا توانایی آن‌ها برای تشکیل غشا کاهش، و حد تعادل کربنات تا سطح دریا افزایش می‌یابد. موجودا زنده پلانکتونی تحت تأثیر، شامل نرم‌تنان حلزون‌مانندی با عنوان تیروپودها، و جلبک تک سلولی به نام کوکولیتوفور و روزن‌داران خواهد شد. تمام این‌ها، بخش مهم زنجیره غذایی اند و کاهش تعداد آن‌ها عواقب مهمی‌خواهد داشت. در مناطق استوایی، مرجان به دلیل ناتوانی در ایجاد اسکلت کلسیم کربناتی خود، در معرض خطر بیشتر ی قرار دارند، و این موضوع موجودات زنده‌ای را که در آب‌سنگ‌های مرجانی ساکنند، تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سرعت فعلی تغییر شیمیایی اقیانوس ظاهراً در تاریخچه زمین‌شناسی زمین بی‌سابقه بوده‌است، این موضوع سبب می‌شود که نتوان پیش‌بینی کرد اکوسیستم دریایی در آینده چگونه قادر به سازگاری با این تغییر شرایط خواهد بود. یکی از نگرانی‌های خاص، اینست که ترکیب اسیدی شدن با عوامل استرس‌زا اضافی پیش‌بینی شده از دماهای بالاتر و کمبود اکسیژن، دریا را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

زندگی در دریا

نقشه میانگین کلروفیل آ در سطح دریا (۱۹۹۸–۲۰۰۶)، از ۰٫۰۳ (بنفش روشن) تا ۳۰ (قرمز تیره) میلی‌گرم در هر متر مکعب در مقیاس لگاریتمی.

اقیانوس‌ها خانه مجموعه متنوعی از اشکال حیات می‌باشند که از آن به عنوان زیست‌گاه استفاده می‌کنند. از آن‌جا که نور خورشید تنها به لایه بالایی می‌تابد، بخش اعظم اقیانوس در تاریکی مطلق قرار دارد. از آن‌جا که اعماق و مناطق دمایی مختلف، هریک زیستگاهی را برای دسته واحدی از گونه‌ها فراهم می‌کنند، محیط دریا به عنوان یک دربرگیرنده جامع، دارای تنوع بسیار فراوانی از زندگی می‌باشد. زیستگاه‌های دریا طیف گسترده‌ای را از سطح دریا تا درازگودال‌های شامل می‌باشند، که از جمله آن‌ها می‌توان به آب‌سنگ‌های مرجانی، جنگل‌های کلپ، مراتع علوفه دریایی، استخر جزر و مد، بسترهای گل‌آلود، ماسه‌ای و سنگی، منطقه لجه اشاره کرد. موجودات زنده‌ای که در دریا زندگی می‌کنند، از نهنگ‌های ۳۰ متری تا فیتوپلانگتون‌ها و زئوپلانکتون‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها، و ویروس‌ها میکروسکوپی متنوع‌اند. زندگی در دریا نقش مهمی در چرخه کربن بازی می‌کند، زیرا موجودات زنده فتوسنتزی کربن دی‌اکسید حل شده را به کربن آلی تبدیل می‌کنند، این موضوع از نظر اقتصادی برای انسان مهم است زیرا ماهی مورد نیاز بشر را تأمین می‌کند.

ریشه حیات به دریا بازمی‌گردد، و تمام گروه‌های اصلی حیوانات در آن نمود پیدا کرده‌اند. دانشمندان با توجه به جایی که به نظرشان حیات در آن آغاز شده‌است، از یکدیگر متمایز شده‌اند: آزمایش میلر-یوری یک «سوپ» شیمیایی رقیق شده را در آب آزاد پیش نهاد می‌کند، اما پیش‌نهادهای اخیر شامل بهارهای داغ آتشفشانی، رسوبات خاک رس دانه ریز، یا منافذ دودکش سیاه در دریای عمیق می‌باشند. تمام این موارد بیان‌گر ایجاد محافظی دربرابر تابش فرابنفشی است که در اوایل، توسط جو زمین مسدود نشده بود.

زیست‌گاه‌ها

زیست‌گاه‌های دریایی را می‌توان به‌طور افقی به زیست‌گاه‌های ساحلی و اقیانوسی تقسیم کرد. زیست‌گاه‌های ساحلی از خط ساحلی تا انتهای فلات قاره ادامه دارند. بیشتر حیات دریایی در این زیست‌گاه‌ها یافت می‌شود، اگرچه فلات قاره تنها ۷ درصد مکان‌های اقیانوسی را به خود اختصاص می‌دهد. زیست گاه‌های اقیانوسی در اعماق اقیانوس و دورتر از انتهای فلات قاره یافت می‌شوند. متناوباً، زیست‌گاه‌های دریایی را می‌توان به‌طور عمودی به لجه (آب‌های آزاد)، منطقه دمرسال (اندکی بالاتر از بستر دریا)، و منطقه ته دریایی (کف دریا) تقسیم کرد. سومین تقسیم‌بندی بر اساس عرض جغرافیایی است: از استوایی به معتدل و از معتدل به قطبی.

آب‌سنگ‌های مرجانی، که به «جنگل‌های بارانی دریا» معروفند، کمتر از ۰٫۱ درصد سطح اقیانوس‌های جهان را اشغال می‌کنند، اما، اکوسیستم‌های آن‌ها شامل ۲۵ درصد تمام گونه‌های دریایی می‌شود. مشهورترین آن‌ها آب‌سنگ‌های مرجانی استوایی مانند دیوار بزرگ مرجانی استرالیا اند، اما آب‌سنگ‌های آب سرد، گونه‌های فراوانی شمال مرجان‌ها را در خود پناه می‌دهند (تنها شش عدد از آن‌ها به ایجاد آب‌سنگ کمک می‌کنند).

جلبک‌ها و گیاهان

تولیدکننده‌های اولیه دریایی (گیاهان و موجودات زنده میکروسکوپی در پلانکتون‌ها) گسترده و بسیار متنوع‌اند. جلبک‌های فتوسنتزی و فیتو پلانکتون‌های میکروسکپی نسبت به جنگل‌های روی خشکی، کمک بیشتری به خروجی فتوسنتزی جهان می‌کنند. در حدود ۴۵ درصد از تولیدات اولیه مواد زنده در دریا بر عهده دیاتوم‌ها است. جلبک‌های بزرگ که به جلبک دریایی مشهورند، از اهمیت بالایی برخوردارند؛ سارگاسوم اشکال شناور رویش را شکل می‌دهد، درحالی که کتانجک جنگل‌های بستر دریا را پدیدمی‌آورد. گیاهان گلدار به شکل علفزارهای دریایی در «علفزارهای» شور کم‌عمق رشد می‌کنند، کرناها در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر در ساحل ایجاد می‌شوند، و گیاهان شورپسند در نمک‌زارهای سیلابی رشد می‌کنند. تمام این زیست‌گاه‌ها قادرند مقدار زیادی کربن را جدا و از طیف گسترده‌ای از حیات حیوانات بزرگ و کوچک حمایت کنند.

نور تنها قادر است تا ۲۰۰ متر بالایی آب نفوذ کند، لذا این بخش تنها قسمتی از دریاست که گیاهان قادرند در آن رشد نمایند. لایه‌های سطح اغلب در ترکیبات نیتروژن فعال زیستی با کمبود مواجه‌اند. چرخه نیتروژن شامل دگرگونی‌های پیچیده میکروبی است که شامل تثبیت نیتروژن، جذب آن، نیتروفیکاسیون، آناموکس و ترکیب نیتروژن می‌باشد. برخی از این فرایندها در اعماق دریا اتفاق می‌افتند، لذا جایی که آب‌های سرد رو به بالا وجود دارند، یا نزدیک مصب، جایی که مواد معدنی از سوی خشکی تأمین می‌شوند، رشد گیاهان بیشتر است. این بدان معناست که حاصل‌خیزترین مکان‌ها، غنی از پلانکتون و بنابرین غنی از ماهی، در اصل ساحلی‌اند.

حیوانات و حیات‌های دیگر

زیستگاه‌های دریایی مانند آب‌سنگ‌های مرجانی دارای تونع زیستی هستند که شامل ستاره‌های دریایی، مرجانها و ماهی می‌شود.

در دریا طیف وسیع‌تری از آرایه‌های حیوانی نسبت به خشکی وجود دارد، بسیاری از گونه‌های دریایی هنوز کشف نشده‌اند، و تعداد گونه‌هایی که دانشمندان می‌شناسند، به‌طور سالانه افزایش یافته‌است. برخی مهره‌داران مانند مرغ دریایی، خوک دریایی و لاکپشت دریایی، برای تولید مثل به خشکی بازمی‌گردند، ولی ماهیان، آب‌بازسانان، دریاماران شیوه زندگی کاملاً آبی دارند و بسیاری از شاخه‌های بی مهره کلاً دریایی هستند. در واقع، اقیانوس سرشار از حیات است و میکرو زیست‌گاه‌های متنوعی را فراهم می‌کند. یکی از آن‌ها غشای سطحی است که (باوجود پرتاب شدن به اطراف با حرکت موج‌ها) محیطی غنی فراهم می‌کند و خانه باکتری، قارچ دریایی، ریزجلبک، پروتوزوآ ماهی، تخم مرغ، و لاروهای متنوع می‌باشد.

لجه شامل زیاگان بزرگ و کوچک و زئوپلانکتون‌های بی‌شماریست که به همراه جریان‌ها جابجا می‌شوند. اکثر موجودات زنده کوچکتر لاروهای ماهی و بی‌مهرگان دریایی اند که تخم‌ها را با تعداد زیاد رها می‌کنند، زیرا شانس هر جنین برای رسیدن به بلوغ خیلی کم است. زئوپلانکتون‌هایی از فیتوپلانکتون‌ها و خودشان تغذیه می‌کنند، و پایه یک زنجیره غذایی پیچیده را شکل می‌دهند، که از طریق ماهیان مختلف و سایر موجودات زنده نکتونی گسترش می‌یابد، که به نوبت به وسیله ماهی‌های مرکب، کوسه‌ها، گرازماهی‌ها و دلفین‌ها و نهنگ‌ها خورده می‌شوند. برخی موجودات دریایی مهاجرت‌های عظیمی را انجام می‌دهند، یا بر پایه فصول به مناطق دیگر مهاجرت می‌کنند یا برای دست‌یابی به غذا در شب و در امان بودن از شکارچیان بزرگ، به لایه‌های بالایی یا پایینی دریا می‌روند. کشتی‌ها می‌توانند گونه‌های مهاجم را از طریق تخلیه آب توازن یا جابجایی موجودات زنده‌ای که به عنوان بخشی از جامعه رسوب کرده، بر روی پوسته کشتی انباشته شده‌اند، بیاورند و گسترش دهند.

منطقه دمرسال، از بسیاری از حیواناتی حمایت می‌کند که از موجودات زنده اعماق دریا تغذیه می‌نمایند، یا به دنبال فرار از شکارچیان می‌باشند. بستر دریا روی کف یا زیر آن، طیف گسترده‌ای از زیست‌گاه‌ها را فراهم می‌کند، که موجودات سازگار با این شرایط از آن استفاده می‌کنند. منطقه جزر و مدی با آشکاری دوره‌ای خود، خانه کشتی‌جسبان، نرم‌تنان، و سخت‌پوستان می‌باشد. منطقه نریتیک دارای موجودات زنده فراوانی است که برای رشد کردن به نور نیاز دارند. در این منطقه، اسفنج‌های دریایی، خارپوستان، پرتاران، شقایق‌های دریایی و سایر بی مهرگان در میان سخره‌های جلبکی روکش‌دار زندگی می‌کنند. مرجان‌ها اغلب دارای هم‌زیستی فتوسنتزی می‌باشند و در آب‌های کم عمق که نور بدان‌ها نفوذ دارد زندگی می‌کنند. اسکلت‌های آهکی گسترده‌ای که آن‌ها بیرون می‌اندازند، به درون آب‌سنگ‌های مرجانی رخنه می‌کنند، این آب‌سنگ‌ها از عوارض مهم بستر دریااند. این‌ها زیست‌گاه‌های متنوعی را برای موجودات زنده آب‌سنگ‌ها فراهم می‌کنند. در کف دریاهای عمیق حیات کمتر به چشم می‌خورد، اما زندگی دریای در اطراف آبکوه‌هایی که از اعماق بالا آمده‌اند، نیز شکوفا پیدا کرده‌است. ماهی‌ها و سایر حیوانات برای تخم ریزی و تغذیه در این مکان‌ها جمع می‌شوند. در نزدیکی بستر دریا، ماهی کف‌زی زندگی می‌کند که به‌طور عمده از موجودات زنده لجه‌ای یا بنتوزها تغذیه می‌نماید. اکتشاف دریای عمیق با استفاده از شناورها، دنیای جدیدی از موجودات زنده بر بستر دریا را نشان داد که دانشمندان انتظار مشاهده آن را نداشتند. برخی مانند پوده‌خواران به مواد آلی فرود آمده بر کف دریا وابسته‌اند. سایرین، در اطراف منافذ گرمایی گرد هم می‌آیند، جایی که جریان‌های غنی از مواد معدنی ظاهر می‌شوند (جوامع پشتیبان که تولیدکنندگان اصلی سولفید اکسیدکننده باکتری‌های شیمی‌پروردی اند و مشتریانشان شامل صدف‌های مخصوص، شقایق‌های دریایی، بارناکل‌ها، خرچنگ‌ها، کرم‌ها و ماهیان می‌باشند). نهنگ مرده‌ای که به بستر دریا فرومی‌رود، غذای موجودات زنده فراوانی را فراهم می‌کند، که به‌طور گسترده بر فعالیت باکتری‌های کاهش‌دهنده گوگرد وابسته‌اند. این مکان‌ها از زیست‌گاهی واحد پشتیبانی می‌کند که بسیاری از میکروب‌ها جدید و اشکال دیگر حیات در آن‌جا کشف شده‌اند.

انسان و دریا

تاریخچه ناوبری و اکتشاف

اکتشاف آمریکا به دست کریستف کلمب در ۱۲ اکتبر سال ۱۴۹۲، نشان می‌دهد که حتی مکتشفان تاریخی چگونه در اسطوره‌شناسی داخلی و خارجی نقش یافته‌اند.

انسان از زمان پیشاتاریخ در دریا سفر کرده‌است، بدین منظور در ابتدا از کلک، دوگوت، قایق رید و کانو استفاده می‌کرد. اکثر مهاجرت‌های انسان‌های اولیه روی زمین اتفاق می‌افتاد: حتی مکان‌هایی مانند قاره آمریکا، ژاپن و بریتانیا که امروزه دریا بینشان فاصله انداخته‌است، به وسیله خشکی‌ها یا یخ در طول آخرین عصر یخبندان قابل دسترس بودند. اما، انسان فلورسی کوتاه، نیاز داشت احتمالاً از تنگه سیپ به عمق ۱۹ کیلومتر عبور کند تا از ساندالند به جزیره کومودو برسد و اگرچه، جزئیات دقیق قطعی نیستند، اجداد بومیان استرالیایی، باید ده‌ها هزار سال قبل، از دریای پهن‌تر والاس لاین عبور کرده و به اقیانوسیه نزدیک رسیده باشند. با وجود نظریه‌های قبلی، اکنون ژرفاسنجی‌های مدرن اکنون پیشنهاد می‌کنند که حتی شهرک‌های اولیه فیلیپین نیازمند عبور از آب‌های عمیق تنگه میندورو یا گذرگاه سیبوتو بودند.

مردم ارتوئیروئید شکارچی، در هزاره ششم قبل از میلاد، از طریق دریای کارائیب از رود اورینوکو در ونزوئلا شروع به پخش شدن کردند. در همان زمان، مردم بین‌النهرین برای درزبندی قایق‌های رید و مدتی بعد، برای بادبان‌ها از قیر استفاده می‌کردند. لوتال در هند اولین حوضچه خشک را در ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد بنا نهاد. در ۳۰۰۰ قبل از میلاد، آسترونزیایی‌های تایوان شروع به انتشار در ناحیه دریایی جنوب شرق آسیا کردند. از ۱۳۰۰ تا ۹۰۰ قبل از میلاد، مردم لاپیتا شاهکارهای ناوبری عظیمی را به نمایش گذاشتند، از مجمع‌الجزایر بیستمارک، خارج شدند و به سمت فیجی، تونگا و ساموآ حرکت کردند. فرزندان آنان، سوار بر کانو هزاران مایل به سفر خود در بین جزایر کوچک ادامه دادند. پیش از ۵۰۰، مردم جزایر میکرونزی از جزایر ساندا، در ماداگاسکار در جنوب شرقی آفریقا، و پولینزیایی‌ها پیش از ۸۰۰ در هاوایی، پیش از ۱۲۰۰ در جزیره ایستر، و اندکی بعد در نیوزلند، ساکن شدند. در حدود سال ۶۰۰ قبل از میلاد، نکوی دوم، فرعون مصریان، شروع به ساخت بنا در کانالی کرد که در نهایت به دریای مدیترانه و دریای سرخ متصل می‌شد. هرودوت گفته‌های مصریان را دربارهٔ سفر سه ساله که آفریقا را از دریای سرخ به دلتای نیل وصل می‌کرد، ثبت نموده‌است. در حدود سال ۵۰۰ قبل از میلاد، حنای دریانورد از کارتاژ، در رهنامه خود جزئیاتی دربارهٔ سفرش از طریق اقیانوس اطلس قید کرده که بیان می‌دارد او حداقل به سنگال و احتمالاً به کوه کامرون رسیده‌است؛ و پوتئاس یونانی، در حدود سال ۳۲۵ قبل از میلاد، سفر اکتشافی دیگری را پیرامون بریتانیای کبیر انجام داده بود. فانوس اسکندریه که به سده سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد، یکی از عجایب هفت‌گانه جهان به‌شمار می‌رود. در سده دوم پیش از میلاد، بطلمیوس اسکندرانی، نقشه جهان عصر خود را ترسیم کرد، که شامل جزئیاتی از خلیج تایلند بود. کلمب در سفرهای دریایی خود از آن نقشه سود برد.

در عصر وایکینگ‌ها، آن‌ها برای مهاجرت به ایسلند، گرینلند، کانادا، و روسیه از کشتی‌های کلینکری استفاده می‌کردند. یک قطب‌نما که شمال مغناطیسی را نشان می‌دهد، در سده اول در لانگهنگ چینی نمایان شد. اما اولین گواه استفاده از آن در سفرهای دریایی چینی به نوشته‌های ژو یو در سال ۱۱۱۵ بازمی‌گردد. «طبیعت از همه چیز» نوشته اسکندر از نکام، اولین اشاره را به کاربرد سوزن مغناطیسی در اروپا دارد، و به سال ۱۱۹۰ و استفاده از آن در میان دریانوردان بازمی‌گردد. عرض جغرافیایی (موقعیت کشتی که از صفر درجه در استوا تا ۹۰ درجه در قطب شمال و جنوب متغیر است) با استفاده از شیب‌سنج (شامل اسطرلاب، سکستانت، و چوبه یعقوب) قابل اندازه‌گیری بود، این وسیله زاویه بین افق و اجرام آسمانی مانند خورشید و ماه را اندازه‌گیری می‌کرد. اندازه‌گیری دقیق طول جغرافیایی (موقعیت کشتی از سمت غرب یا شرق نسبت به نقطه‌ای ثابت) بسیار دشوارتر بود.

نقشه جهان گراردوس مرکاتور در سال ۱۵۶۹. خط ساحلی بر قدیم، به‌طور نسبتاً دقیق نشان داده شده‌است، اگرچه عوج ترسیم این نقشه در مناطق قطبی است، و اطلاعاتی قطعی دربارهٔ قاره آمریکا وجود ندارد.

در سده ۱۵ام، دریانوردان اروپای غربی (آغاز از پرتغال)، با استفاده از دست‌آوردهای آن دوران شامل ترجمه جدول ستارگان از متون اسلامی، بر روی قایق‌های ماهی‌گیری آفریقایی متنوع با نام‌های کاراول، شروع به انجام سفرهای دریایی اکتشافی کردند. در سال ۱۴۷۳، لوپر گونچالوز از استوا عبور کرد و نظریه ارسطو را دربارهٔ وجود حلقه‌ای آتشین که مانع از کشف نیم‌کره جنوبی می‌شود، رد نمود. بارتولومئو دیاس در سال ۱۴۸۷، دماغه امید نیک را دور زد؛ در سال ۱۴۹۸، واسکو دو گاما به مالیندی، کنیا رسید و در آنجا یک ناخدا به او نشان داد که چگونه می‌تواند از طریق بادهای موسمی به هند برسد. در سال ۱۴۹۲، کریستف کلمب از جمهوری جنوا با تخمین غلط دربارهٔ محیط زمین، سفر دریایی خود را از کادیس به جزایر قناری آغاز کرد و بعد از آن در تلاش دستیابی به شرق امپراطوری اسپانیا، وارد اقیانوس اطلس شد. به جای آن، او در جزیره‌ای در دریای کارائیب بر روی خشکی فرود آمد. مبادله کلمبی حاصل موجب معرفی سیب‌زمینی، ذرت، و فلفل تند به جهان باستان شد، درحالی که آبله سرخپوستان آمریکایی را ویران کرد. این اختلال و کاهش جمعیت امکان فتوحات سریع را برای اسپانیایی‌ها فراهم کرد و و موجب اتخاذ گسترده برده‌های آفریقایی برای کشت در مزارع تنباکو، شکر، وسمه، و پنبه شد. در سال ۱۵۱۹، خوان سباستین الکانو، کار فردیناند ماژلان را برای گردش دور جهان کامل کرد. این سفر به همراه سایر سفرهای دریایی کمک کرد تا نقشه‌های اروپاییان نسبت به گذشته بسیار دقیق تر شوند. در سال ۱۵۳۸، گراردوس مرکاتور نقشه‌ای را طراحی کرد که یاتاقان‌های ثابت (خط هم‌گوشه) را مستقیم می‌نمود. در اقیانوس منجمد شمالی، در سال ۱۵۹۴، ویلیام بارنتز، ناخدای هلندی به سوالبارد و دریای بارنتز رسید، درحالی که در جنوبگان، آنتونی دلا روشه در سال ۱۶۷۵، از همگرایی جنوبگانی عبور کرد و سه سفر جدا (یکی بریتانیایی، یکی آمریکایی، و یکی روسی) هر سه ادعا کردند که در سال ۱۸۲۰ جنوبگان را کشف نموده‌اند. ریشه تمام سفرهای دریایی اکتشافی به اروپا بازنمی‌گردد. اگرچه ترسیم نقشه دقیق سواحل روسیه تنها در سده ۱۸ام آغاز شد و مجمع الجزایر سورنایا زملیا تا سال ۱۹۱۰ کشف نشده بودند، نووگرودی‌ها حد اقل از سده ۱۳ام در حال سفر کردن در دریای سفید‌اند. با وجود اولویت طولانی مدت خودبسندگی، چین به‌طور خلاصه تحت دودمان سونگ و دودمان مغول یوآن تأسیس شد. در اوایل سده ۱۵ام، ناوگان کشتی‌های گنج چنگ هه، بارها و بارها با ۳۷۰۰۰ نفر سوار بر ۳۱۷ کشتی، از دودمان مینگ روانه دریا شد و تا سواحل قاره آفریقا پیش رفت. سفرهای چینیان، به زودی محدود شد و در نهایت غیرقانونی گشت. مردم آسیای شرقی شکل سایر قاره‌ها را از طریق نقشه‌های متئو ریسی شناختند.

در همین حال، تعیین طول جغرافیایی شامل تقریب و حدس و گمان شد: اندازه‌گیری صحیح آن به یک ساعتی دقیق نیاز داشت که اجازه مقایسه بین ظهر کشتی و زمان دقیق یک نقطه ثابت مانند نصف‌النهار مبدأ در گرینویچ را فراهم می‌کرد. جایزه طول جغرافیایی در بریتانیا در سال ۱۷۷۳ به خاطر ساعت دریایی ساخته شده در سال ۱۷۶۱، به جان هریسون اعطا شد. جیمز کوک، در سفر دوم و سوم خود از نمونه آن استفاده کرد، و موفق به مطالعه اقیانوس آرام شد به مطالعاتی در امپراتوری روسیه، فرانسه، هلند، و ایالات متحده آمریکا الهام بخشید. تکمیل کابل تلگرافی زیردریایی، در طول کانال مانش در سال ۱۸۵۰ و ارتباطات بعدی تمام خط قرمز موجب علاقه بیشتر به دریای عمیق شد. ایده‌های جدید مبنی بر این که هیچ حیاتی در زیر ۳۰۰ فاتوم (۵۵۰ متر) امکان‌پذیر نیست در سال ۱۸۶۰ رد شد، این اتفاق زمانی روی داد که خط مدیترانه خراب و از عمقی چهار برابر بیشتر بالا کشیده شد، این خط کاملاً با حیات دریایی پوشیده شده بود. کشف زنبق دریایی توسط مایکل سارس در اعماق آبدره‌های نروژی به تلاش‌های نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا در طول دهه ۱۸۷۰ کمک کرد این به‌طور مؤثر اقیانوس‌شناسی مدرن را ایجاد کرد. از سال ۱۸۷۸ تا ۱۸۸۰، سفر وگا راه دریای شمال را تکمیل کرد و برای اولین بار تا اوراسیا ادامه یافت. در طول اواسط دهه ۱۸۹۰، فریتیوف نانسن با استفاده از کشتی طراحی شده ویژه، از یخ شمالی عبور کرد، و نشان داد که اقیانوس منجمد شمالی دریایی آزاد است. در سال ۱۸۹۸ و ۱۸۹۹، کارل چارن اشکال فراوانی از حیات را برای اولین بار در عمق ۴۰۰۰ متری از سطح اقیانوس اطلس جنوبی مطالعه نمود.

در سده ۲۰ام، گجوا اولین کشتی بود که در سال ۱۹۰۶ از گذرگاه شمال‌غرب عبور کرد. از سال ۱۹۲۱، سازمان آب‌نگاری بین‌المللی در موناکو نقشه‌برداری از دریا را استانداردسازی کرد و از سال ۱۹۲۴، تحقیقات اکتشاف نهنگ‌ها را مطالعه نمودند، و از دریاهای اطراف جنوبگان عکس‌برداری کردند. یک شناور مخصوص قادر بود در سال ۱۹۳۰، ۴۳۴ متر بر روی کابل به داخل دریا فرورود، در دهه ۱۹۴۰، ژاک-ایو کوستو به توسعه لوازم غواصی موفق و محبوبیت غواصی زیرآبی کمک کرد. جنگ سرد و اکتشاف نفت بعدها موجب ایجاد تحقیقات دریایی عمیق‌تری شد: در سال ۱۹۶۰، بتیسکف تریسته توانست خدمه خود را ۱۰۹۱۵ متر در درازگودال ماریانا به داخل برد، و در سال ۲۰۰۶، یک غواص نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا به ۶۱۰ متری سطح دریا رسید.

امروزه، سامانه موقعیت‌یاب جهانی آمریکایی با استفاده از بیش از ۳۰ ماهواره، ناوبری دقیق را امکان‌پذیر ساخته‌است. تحقیقات اقیانوس‌نگرایی بعدی شامل اشکال حیات دریایی، محافظت، محیط دریا، شیمی اقیانوس، مطالعه و مدلسازی دینامیک آب‌وهوا، مرز هوا-دریا، الگوهای آب‌وهوایی، منابع اقیانوسی، انرژی تجدیدپذیر، امواج و جریان‌ها، و طراحی و توسعه ابزار و تکنولوژی‌های جدید برای بررسی اعماق دریا می‌باشد. محققان در بررسی سطح آب‌ها از سیستم سنجش از دور مبتنی بر ماهواره، به همراه کشتی‌های تحقیقاتی، رصدخانه‌های لنگری و ماشین‌های زیردریایی مستقل، استفاده می‌کنند تا تمام بخش‌ها دریا را مطالعه و بازبینی نمایند.

تجارت

راه عبور کشتی‌ها، که تراکم نسبی حمل‌ونقل تجاری را در سراسر جهان نشان می‌دهد.

تجارت آبی حداقل از زمان ظهور تمدن، و زمانی که سومریان به تمدن در سند متصل بودند، رواج داشته‌است. شناوری امکان حمل‌ونقل آسان کالاهایی مانند غذا را فراهم می‌کند، و این عامل، از مهم‌ترین موضوعات کارایی بیشتر شهرهای بزرگ جهان در کنار دریا یا رودخانه‌های متصل به دریا می‌باشد. همچنین دریا امکان حمل‌ونقل نسبتاً ایمن کالاهای لوکس را در زمان رواج راه‌زنی، فراهم می‌کند. اما، با توجه به تکمیل نبودن دانش جغرافیایی، دشواری ناوبری در اوایل، و محدودیت تکنولوژی ساخت کشتی، تجارت‌های اولیه به کابوتاژ ساحلی محدود می‌شد. برای مثال، تجارت در اقیانوس هند قرن‌ها در دیلمان (بحرین امروزی) و عدن در یمن صورت گرفت. اگرچه در برخی نقاط از هزاره اول قبل از میلاد، هندی‌ها و اعراب مهار بادهای موسمی را آموختند و توانست با سرعت و امنیت بیشتری در دریا سفر کنند؛ دریانوردان کشتی شکسته این راز را در سال ۱۱۷ پیش از میلاد به ائودوکوس از سیزیکوس یاد دادند، و برای قرن‌ها امکان تجارت مستقیم و گسترده را بین امپراتوری بطلمیوسی و بعدها مصر (استان روم) و بنادر هند فراهم کردند.

در حدود سال ۲۰۰۰ قبل از میلاد، مینوسی‌ها از کرت، اولین امپراتوری دریا را تأسیس کردند، امپراتوری دریایی که به شدت به تجارت و قدرت نیروی دریایی وابسته بود. دولت‌شهرهای فنیقی‌ها و یونانیان در نهایت استعمار دوره باستان را تأسیس کردند، که از دریای آزو تا ساحل مراکش در اقیانوس اطلس کشیده شده بود. تحت سلطه رومیان، بازرگانی به رشد کردن ادامه داد. در قرون اولیه قبل از میلاد، فاصله عشایر هندی از طلای سیبری سبب شد که آن‌ها راه‌های دریایی مالزی و اندونزی بگشایند، آن‌ها را ابتدا به هندوها و سپس مسلمانان معرفی کردند. با فروپاشی امپراتوری روم تجارت در اروپا کاهش یافت، اما در سایر مکان‌ها شکوفا پیدا کرد. قوم تامیل از دودمان چوله تجارت بین دودمان تانگ، امپراتوری سریویجایا، و خلافت عباسیان را رونق داد. به دنبال فتوحات مسلمانان، اعراب بر تجارت دریایی اقیانوس هند مسلط شدند و اسلام از طریق ساحل آفریقای شرقی توسعه یافت و در نهایت به آسیای جنوب شرقی رسید. تأثیر بزرگ عصر کاوش، تبدیل شبکه‌های منطقه‌ای تجارت جهانی به یک بازار واحد بود، این اتفاق حاصل امپراطوری‌های اروپا و تاجران اهل آمستردام، لندن و سایر بندرهای اقیانوس اطلس بود. از سده ۱۶ام تا ۱۹ام، حدود ۱۳ میلیون نفر از طریق اقیانوس اطلس به آمریکا فرستاده و به عنوان برده فروخته شدند. جایزه هیلز مخصوص بازرگانی بود که سریع‌تر از همه از اقیانوس اطلس بگذرد و در سال ۱۹۵۲ به اس‌اس ایالات متحده رسید که در سه روز و ده ساعت و چهل دقیقه توانست این مسیر را طی کند.

امروزه، حجم عظیمی از کالاها به ویژه در اطراف اقیانوس آرام و اطلس توسط دریا جابجا می‌شوند. یک مسیر اصلی تجارت از ستون‌های هرکول عبور می‌کند و با عبور از دریای مدیترانه و کانال سوئز به اقیانوس هند و تنگه مالاکا می‌رسد؛ برخی کشتی‌های تجاری نیز از کانال مانش عبور می‌کنند. مسیرهای دریایی مسیرهایی در دریای آزادند که وسایل حمل‌ونقل با روش‌های سنتی مانند بادها و جریان‌ها، از آن‌ها استفاده می‌کنند. بیش از ۶۰ درصد کانتینرهای حمل و نقل کالا در جهان از ۲۰ مسیر تجاری اصلی عبور می‌کنند. ذوب فزاینده یخ اقیانوس منجمد شمالی از سال ۲۰۰۷، کشتی‌ها را قادر ساخته‌است که در برخی ماه‌های تابستان از گذرگاه شمال‌غرب عبور کنند، و دیگر از مسیر طولانی‌تر کانال سوئز و کانال پاناما نروند. حمل‌ونقل بار به وسیله حمل‌ونقل هوایی تکمیل می‌شود، این روش فرایندی گرانتر است که اغلب برای کالاهای ارزشمند و فاسد شدنی به کار می‌رود. تجارت دریایی سالانه کالایی به ارزش بیش از ۴ هزار میلیارد دلار را حمل می‌کند.

دو نوع باربری اصلی وجود دارد، حمل بار فله یا حمل عمومی، که اکنون بیشتر در کانتینر حمل می‌شوند. کالاهای اقتصادی در شکل مایع، پودر یا ذرات در مخزن کشتی حمل می‌شوند و شامل نفت، غله، زغال‌سنگ، سنگ معدن، آهن قراضه، ماسه و شن می‌باشد. حمل معمولی اغلب شامل کالاهای تولیدی می‌شود و در بسته‌هایی حمل می‌شود که اغلب به بارکف بسته شده‌اند. قبل از کانتینرسازی در سال ۱۹۵۰، این کالاها خرد خرد بارگیری، حمل و خالی می‌شدند. استفاده از کانتینرها به‌طور قابل توجهی بهره‌وری را افزایش و هزینه حمل آن‌ها را کاهش داده‌است، همچنین اکنون در اندازه استاندارد حمل می‌شوند، و کانتینرهای دارای قفل در پایانه‌های اختصاصی، در کشتی‌های کانتینری تعبیه شده، بارگیری می‌شوند. گاراژداری حمل‌ونقل، قرارداد حمل را می‌بندد، تحویل و رسیدن آن را تنظیم می‌کند و مستندات را مدیریت می‌نماید. ایمنی حمل‌ونقل دریایی به وسیله سازمان بین‌المللی دریا تضمین می‌شود، این سازمان در لندن واقع و در سال ۱۹۵۹ تشکیل شده‌است. اهداف آن شامل توسعه و حفظ چهارچوب قانونی برای حمل‌ونقل، ایمنی دریا، نگرانی‌های محیطی، مسائل قانونی، همکاری فنی و امنیت دریایی می‌شود.

ماهی‌گیری

قایق‌های بریکسهام در سده ۱۹ام در حال ماهی‌گیری.

حدود ۴۰ هزار سال قبل، انسان در آسیای شرقی در حال فروش ماهی آب شیرین بود. ماهی‌گری با نیزه در کنار ساحل در دوران پارینه‌سنگی رواج داشت. در ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد، استخرهای ماهی معابد سومریان را احاطه کرده بود و متن کلاسیک چینی فان لی که به سده پنجم قبل از میلاد نسبت داده می‌شود، اولین تلاش بر پرورش ماهی بوده‌است. یک تکه باقی‌مانده از برنامه سفر پارت‌ها در سده اول غواصی‌های آزاد محلی برای شکار مروارید در خلیج فارس را توصیف می‌کند، و نوشته‌های اوپیان در سده دوم به روش‌های چهارگانه اصلی ماهی‌گیری یونانیان و رومیان اشاره دارد که عبارتند از قلاب-و-طناب، ماهی‌گیری با تور، گرگور، و نیزه سه‌شاخ. قایق‌های ماه‌گریری سنتی در آب‌های نزدیک ساحل کار می‌کنند، اما در طول اواخر قرون وسطا و اوایل عصر مدرن، ماهی‌گیری در دریای آزاد (به ویژه کاد) برای توسعه‌های اقتصادی و نظامی اروپای شمالی، ایالت‌های نیو انگلند آمریکا، و کانادا اهمیت یافت. ماهی‌گیری بیش از حد در سراسر دریای شمال، موجب توسعه قایق‌های ماهی‌گیری دریای عمیق مانند قایق بریکسهام و قایق اوتر شده‌است، که به عنوان کشتی مادر کرجی‌های مخصوص ماهی‌گیری با طناب دراز می‌باشد. در سده ۱۹ام، پیشرفت‌هایی مانند حمل‌ونقل ریلی، کنسرواسیون ماهی، و سردسازی، تا ماهی‌گیری به صنعتی کامل تبدیل شود. پیشرفت‌های سونار در طول جنگ‌های جهانی، به عنوان یابنده ماهی به کار بسته شدند، و در طول دهه ۱۹۵۰، کشتی‌های کارخانه‌ای بزرگ قادر گشتند در طول یک ساعت، برابر ماهی‌هایی که کرجی‌ها در یک فصل صید می‌کردند، صید نمایند. در دهه ۱۹۶۰، ماهیگیران اقیانوس اطلس شمالی و اقیانوس آرام شمالی به حداکثر بهره‌وری نزدیک بودند. بعد از این که صید ماهی‌گیران غیرمجاز از ۲۰ میلیون تن در سال ۱۹۵۰ به ۹۳٫۵ میلیون تن در دهه ۱۹۸۰ رسید، این میزان تاکنون ثابت مانده‌است. اصلاحات اقتصادی چین موجب افزایش تولیدات ماهی‌گیری از ۷ درصد کل جهان در سال ۱۹۶۱ به ۳۵ درصد در سال ۲۰۱۰ شد. مطالعه علمی پویایی جمعیت شیلات و ملی شدن آب‌های مشترک سابق، هر دو به کنار آمدن با بیش‌ازحد بهره‌برداری کردن کمک می‌کنند، اما موفقیت ماهی‌گیری تجاری مدرن به فعالیت‌های اصلاحی عظیمی نیاز دارد: سقوط شیلات کاد در اطلس شمال‌غربی به کمتر از ۱ درصد سطح تاریخی، در سال ۱۹۹۲ نیاز به یک توقف کامل از سوی کانادا داشت و چین نیز از سال ۲۰۰۰ در مناطق مورد جدال دریای جنوبی چین در حیطه ماهی‌گیری سیاست رشد صفر را اجرا کرده‌است.

کشتی تونان مارو №۲، چهار بار مورد اصابت اژدر قرار گرفت، اما هر بار تعمیر شد و بهبود یافت. این کشتی صید نهنگ ژاپنی که به روش نروژی ساخته شده بود، در طول اشغال ژاپن به دست آمریکا، نیمی از گوشت مورد نیاز کشور را تأمین کرد، و اکنون نیز فعالترین کشتی به‌شمار می‌آید. کشتی‌های مشابه صید نهنگ در اروپا از کشتی‌های صید ماهی الهام گرفته‌اند.

در سال ۲۰۰۶ تقریباً ۴۳٫۵ میلیون نفر در صید و پرورش خوراک دریایی نقش داشتند، که ۸۵ درصد آن‌ها در آسیا زندگی می‌کردند. حدوداً سه چهارم آن‌ها ماهی‌گیر و ما باقی آن‌ها آبزی‌پرور بودند. در سال ۲۰۱۲، تولید کلی ماهی، سخت‌پوستان، نرم‌تنان و سایر حیوانات آبی رکوردی در حدوداً ۱۷۴ میلیون تن به جای گذاشت، که ۱۰۰ میلیون تن آن به‌طور غیرقانونی صید شده بود. اگر ماهی پروری را نیز در نظر نگیریم، باز هم یک رکورد است، جمعیت این ماهی به‌طور چشم‌گیری تحت تأثیر چرخه ال‌نینیو قرار دارد. تمایل سراسری در حال افزایش است، اما اکنون به جای صید غیرقانونی، توجه بیشتر به آب‌زی پروری در آب‌های داخلی و آبزی‌پروری در دریا می‌باشد. منطقه انحصاری اقتصادی اطراف کشورهای ساحلی تحت کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها به ایالت‌ها اجازه داده‌است که در مناطق بسیار حاصل‌خیز دریا که ۸۷ درصد برداشت سالانه را به خود اختصاص داده‌اند، سهمیه و سایر سیستم‌های مدیریتی را برقرار کنند. گاهی اوقات نتایج غم‌انگیزند (آرام در ماهی‌گیری پس از دوره جنگ جهانی اول موجب شد که در دریای شمال از سال ۱۹۱۳ تا ۱۹۱۹، میزان صید دو برابر شود. ) و گاهی نیز کمتر است، لذا: دو دهه بعد، تنها ده درصد میزان کاد حداکثر باقی خواهد ماند. در حال حاضر، گونه‌هایی که بیشتر در خطرند عبارتند از شاه‌ماهی، کاد، موتوماهی، ماهی تونایاتون، ماهی کفشک، ماهی کفال، ماهی مرکب، و ماهی آزاد. تعدادی از آن‌ها مانند ماهیان شکارچی بزرگ، زیر سطوح تاریخی به خوبی باقی‌مانده‌اند.

ماهی‌گیری با تور بزرگ در حدود ۴۰۰ تن ماهی خال‌مخالی در شیلی.

بیش از ۳ میلیون کشتی مشغول به ماهی‌گیری در دریا هستند. کشتی‌های ماهی‌گیری مدرن شامل کرجی‌های ماهی‌گیری، با خدمه اندک، کرجی ماهی‌گیری استرن، کشتی‌های کارخانه‌ای طولانی، و کشتی‌های کارخانه‌ای بزرگ می‌باشند، که برای ماندن طولانی (چند هفته) در دریا تعبیه شده‌اند، و تعداد زیادی ماهی را پردازش و منجمد می‌کنند. فرایند ماهی‌گیری ممکن است ماهی‌گیری با تور بزرگ، ترال، بیل هیدرولیکی، تور گیل و ماهی‌گیری با طناب طولانی باشد. سازمان فائو توسعه ماهی‌گیری‌های محلی را تشویق می‌نماید تا غذای جوامع ساحلی تأمین شود و فقر کاهش یابد. کشتی‌های ماهی‌گیری به‌طور فزاینده با بهره بردن از سهم آب‌های بین‌المللی از آینده را به خطر می‌اندازند. اما، ماهی‌گیری صنعتی سبب تهی شدن سهم‌ها و مناطق در حال توسعه مانند دریای آفریقا شده‌است، و این موضوع آن‌ها را مجبور می‌کند تا غذای دریایی خود را از کشورهای توسعه یافته تهیه کنند.

پرورش ماهی آزاد در وستمانا در جزایر فارو.

۸۷ میلیون تن از مواد غذایی و غیر خوراکی دریایی در سال ۲۰۱۰ از طریق کشاورزی دریایی حاصل شدند. حدود ۶۰۰ گونه گیاه و حیوان پرورش یافتند، و از برخی از آن‌ها به عنوان بذر جمعیت وحشی استفاده شد. حیوانات پرورش یافته شامل ماهی، خزندگان آبی، سخت‌پوستان، نرم‌تنان، خیارهای دریایی، توتیای دریایی و چتر دریایی می‌شد. آبزی‌پروری متمرکز در دریا این مزیت را دارد که در آن‌جا غذای پلانکتونی دست‌رس پذیر است و ضایعات به‌طور طبیعی حذف می‌شوند؛ در شرایطی که ضایعات زیان‌آورند، می‌توان از روش‌های چند-گونه‌ای استفاده کرد مثلاً برای غذا دادن به صدف پرورشی از ضایعات حاصل از ماهی آزاد پرورشی استفاده کرد. روش‌های متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. می‌توان نرده‌های مشبک مخصوص ماهیان را در دریای آزاد قرار داد، در آب‌های محافظتی تر نیز می‌توان از قفس استفاده کرد، و در هر مد، استخر با آب تازه پر می‌شود. می‌توان پرورش میگوی دریایی را در استخرهای کم‌عمق متصل به دریای آزاد انجام داد. می‌توان در آب طناب آویزان کرد تا به رشد جلبک‌ها و صدف‌ها کمک شود. همچنینی صدف‌ها را می‌توان در سینی‌ها یا در لوله‌های مشبک پرورش داد. خیارهای دریایی نیز در بستر دریا کشت می‌شوند. برنامه‌های تولیدمثل گرفتاری، سبب پرورش لارو شاه‌میگو شده‌است تا نوجوانان در دریا رها شوند و در مکان‌هایی مانند ایالت مین سبب کشت شاه‌میگو گردد. حداقل ۱۴۵ گونه جلبک دریایی (جلبک قرمز، سبز و قهوه‌ای) در سراسر جهان خورده می‌شود، برخی در ژاپن و سایر کشورهای آسیایی پرورش یافته‌اند؛ همچنین پتانسیل فراوانی برای کشاورزی بیشتر وجود دارد. تعداد کمی گیاه گل‌دار دریایی به عنوان غذا استفاده می‌شود اما یک نمونه سالیکورنیای اروپایی است که هم خام و هم پخته مصرف می‌شود. یکی از مشکلات اصلی پیش روی آبزی‌پروری تمایل به کشت تک بعدی و خطر مرتبط با بیماری‌های ماهیان می‌باشد. در دهه ۱۹۹۰، بیماری سبب نابودی گوش‌ماهی چینی و میگوی سفید پرورشی در چین شد، و نیاز جایگزین کردن آن با سایر گونه‌ها به وجود آمد. کشت میگو، نیز در سراسر آسیای جنوب شرقی سبب نابودی جنگل‌های کرنا شده‌است.

قانون

قانون دریایی بخش مخصوصی از قوانین ملی است که در مسائل و جرم‌های مربوط به دریا به کار می‌رود، زیرا نامعلوم بودن سفرهای دریایی باعث شده‌است که دریا از عصر باستان به عنوان قلمرو قدرت واحد به حساب آید. قوانین رومی، بیزانسی، ترانی و آمالفیان تأثیر مهمی بر فرانسه، جمهوری جنوا، هانزا داشتند، که اولین دادگاه دریایی انگلیسی را تشکیل داده بودند. برخلاف سیستم کامل لا رایج انگلیسی دادگاه‌های دریایی به نظام حقوقی رومی-ژرمنی نزدیکتر بودند و آن‌ها را سواستفاده‌هایی که به انقلاب آمریکا مربوط می‌شد، ترک کردند. اتخاذ قانون اساسی ایالات متحده آمریکا قانون دریایی را دوباره وارد ایالات متحده کرد اما توجه بیشتری به محاکمه می‌شد.

قانون دریا بخش مخصوصی از بدنه حقوق بین‌الملل است که در مسائل و جرم‌های دریایی به کار می‌رود. امپراتوری‌هایی مانند امپراتوری روم و چین باستان سال‌ها حوزه قضایی بین‌المللی را ادعا می‌کردند؛ در طول قرون وسطا، جمهوری‌های دریایی ایتالیایی مانند جمهوری ونیز و جمهوری جنوا وجود ایالت‌های رقیب را به رسمیت شناختند، اما حقوق نزدیک شدن به دریا برای رفت‌وآمد را ادعا نمودند. در طول عصر اکتشاف، پرتغال و اسپانیا از قوانینی مشابه پیروی کردند. در سال ۱۶۰۹، کمپانی هند شرقی هلند، یک حقوق‌دان را استخدام کرد تا در مقابل دزدان دریایی ایستادگی کند. در نهایت دورهای سه‌گانه کنوانسیون ملل متحد در مورد دریاها قانون بین‌المللی دریا را شکل داد، اما ایالات متحده آن را به تصویب نرساند، و به جایش سیاست‌های خود را یک به یک و با بیانیه‌های رئیس‌جمهور اتخاذ نمود.

کنوانسیون حقوق دریاها در سال ۱۹۸۲ پیش‌نویس شد و در سال ۱۹۹۴ به اجرا درآمد. طبق آن، آب‌های آزاد به روی تمام کشورهای مستقل بازند، خواه ساحلی باشند و خواه محدود به خشکی، و لیستی جامع از آزادی شامل ناوبری، آزادی هوایی، قرار دادن کابل ارتباطی زیردریایی، ساختن جزایر مصنوعی، ماهی‌گیری، و تحقیقات علمی فراهم می‌کند. طبق آن آب‌های سرزمینی تا ۱۲ مایل آبی (۲۲٫۲کیلومتر) گسترش می‌یابند، که خط مبدأ آن‌ها به‌طور معمول هم ارز آب‌های سرزمینی می‌باشد. این منطقه به قوانین بین‌المللی مربوط است اما برای عبور افراد معمولی و ترانزیت آزاد می‌باشد. منطقه به هم پیوسته دور تر از ۱۲ مایل در اختیار کشتی‌های تعقیب داغ است که موظف نقض آداب و رسوم، مالیات، مهاجرت، یا قوانین آلودگی می‌باشند. یک «منطقه اقتصادی ویژه» مکان بهره‌برداری از زندگی دریایی و مواد معدنی می‌باشد که تحت نظارت ملی تا فاصله ۲۰۰ مایل دریایی (۳۷۰ کیلومتر) از خط مبدأ ادامه دارد.

کشتی‌ها در طول سفر دریایی از مناطق زمانی مختلفی عبور می‌کنند، لذا زمان دریایی که در دهه ۱۹۲۰ معرفی شده‌است، در آب‌های آزاد به کار می‌رود. هر یک از این مناطق به‌طور مساوی ۱۵ درجه طول جغرافیایی اند، عقربه ساعت در سفر به سمت غرب، به ازای هر منطقه یک ساعت جابجا می‌شود.

جنگ

ارتش بیزانس، که در سده ۹ام، در مقابل کشتی‌های شورشی از آتش یونانی استفاده می‌کند.

از آن زمان که توسعه ناوگان هماهنگ کشتی‌ها قادر به حمله‌اند، جنگ دریایی به بخش مهمی از دفاع از کشورهای دریایی تبدیل شده‌است. اولین جنگ دریایی در تاریخ مکتوب به سوپیلولیوما دوم از هیتی‌ها بازمی‌گردد که در سال ۱۲۱۰ قبل از میلاد، ناوگان قبرسی را به آتش کشید. اندکی بعد، اشغال کل شرق مدیترانه توسط ناوگان‌های مردمان دریا روی داد: در طول دوره‌ای ۵۰ ساله، حملات و تهاجم‌ها تقریباً تمام شهرهای ساحلی بین پیلوس و غزه را نابود کردند. زمانی که امپراتوری‌ها گسترش یافتند و ارتش آنان توانستند خشکی را ترک کنند، شکستن ناوگان تدارکات تاکتیکی قدرتمند شد. نبرد سالامیس در ۴۸۰ قبل از میلاد نقش تعیین‌کننده‌ای در جنگ‌های ایران و یونان داشت علت آن آسیب دیدن طبیعی نبود (اگرچه قابل توجه بود) بلکه فریب تمیستتوکلس و استراتژی برتر آتنی‌ها آنان را قادر ساخت تا کشتی‌های تدارکات را در عبور از تنگه داردانل نابود کنند، و خط عقب‌نشینی ایرانیان را ببندند. اما در طول عصر کشتی‌های چوبی، حفاظت از ناوگان‌های بزرگ کار دشواری بود و همواره احتمال شکستن آن‌ها در شرایط جوی نامساعد وجود داشت، بیشتر آن‌ها در اثر دو طوفان کامیکاز آسیب می‌دیدند که در سال ۱۲۴۷ و ۱۲۸۱ حمله مغول به ژاپن را منحل کرد.

دزد دریایی تا امروز به عنوان یک مشکل باقی‌مانده، و در محافظت ایمن هر کشتی تجاری یا پلیس خط ساحلی خسارت دیده‌اند. در گذر زمان، چین در مقابل دزدان دریایی داخلی و ژاپنی مقابله کرده‌است؛ سایر کشورها (از جمله امپراتوری روم، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا)، در عصر خود، با دزدان دریایی جنگیده‌اند تا مسیر تجارت داخلی و خارجی خود را ایمن سازند، امکان بازرسی کشتی‌های خارجی را ایجاد نموده و دزدان دریایی را تنبیه نموده‌اند. در تجارت برده نیز چنین مداخلاتی روی داده‌است.

جنگ دریایی در عصر دریانوردی: اثری از نقاشان معاصر با جنگ گراولینز در سال ۱۵۸۸، که در اثر باد پروتستان، ناوگان اسپانیایی ناپدید شد.

جنگ دریایی مدرن: اژدری که در طول حمله به پرل هاربر از سوی ژاپن به یواس‌اس وست ویرجینیا برخورد کرد.

در جهان باستان، علاوه بر نبرد سالامیس، درگیری‌های دریایی بزرگی مانند نبرد آکتیوم روی داد که موجب تأسیس امپراتوری آگوستوس شد. در عصر مدرن، جنگ‌های دریایی مهم عبارت بودند از پیروزی بریتانیا بر آرماندای اسپانیایی در سال ۱۵۸۸ و در نبرد ترافالگار، که سبب شکسته شدن تهدید حمله نیروهای جلو آمده اسپانیایی و فرانسوی شد. (برخی از مهم‌ترین جنگ‌های تاریخ چین نیز دریایی بودند ولی همه آن‌ها در رودخانه اتفاق افتادند نه دریا)

با ظهور ماشین بخار، ورقه فولادی گسترده، و مواد منفجره، کشتی‌های جنگی اروپایی در سده ۱۹ام وارد امپریالیسم نو شدند، و امکان دسترسی آزاد به آفریقا، چین، کره و ژاپن به منظور تجارت فراهم شد. اگرچه سیاست‌های داخلی مانع مدرنیته شدن چین گشتند، نیروی دریایی آمریکا موجب ایجاد اصلاحات میجی در ژاپن شدند در طول نبرد تسوشیما در سال ۱۹۰۵ و زمانی که ژاپنی‌ها قادر به شکست قاطعانه روسیه بودند، ثمر داد. ارتش‌های بزرگ در داخل بر تلاش بر ساختن نبرناوهای غول‌پیکر تمرکز کردند، اما این کشتی‌ها در جنگ جهانی اول چندان به کار گرفته نشدند. در مقابل، او-بوت‌های آلمانی بسیار ارزان قیمت‌تر نشان دادند که زیردریاییها می‌توانند کشتی‌ها را حتی در آب‌های دشمن فلج کنند. در جنگ جهانی دوم، جنگ ضد زیردریایی در یک مبارزه سخت در نبرد آتلانتیک (۱۹۳۹-۱۹۴۵) به پیروزی رسید، اما توسعه در فیزیک کاربردی سبب شد که در دهه ۱۹۶۰ زیردریایی‌های موشک بالستیک هسته‌ای از تجهیزات پیشرفته‌ای بهره برند که قادر بود سری دوم دشمنان را نیز منهدم کند. در همین حال، در جنگ مدیترانه، اقیانوس آرام میدان نبرد نشان داد که نیرو هوایی توانایی غلبه بر قویترین کشتی‌ها را دارد. برنامه‌ریزی اولیه برای کاهش دائمی اندازه ارتش دریایی، در جنگ کرده امکان‌ناپذیر بود، که نیاز در حال ادامه برای جابجایی و محافظت از انسان و مواد در دریا را نشان داد. در حال حاضر، تنها، نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا، نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا، و نیروی دریایی فرانسه دارای ارتش دریای آبی صحیح می‌باشند، که قادرند به ساحل دشمن دست یابند، روسیه در طول فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، توانایی خود را از دست داد و چین به سرعت در حال پیشرفت است.

سفر

اگرچه استفاده از کشتی‌های شخصی کوچک در سفرهای شخصی بی شک به ما قبل تاریخ بر می‌گردد، کشتی‌های بزرگ قادر به آراستن اقیانوس به‌طور معمول برای تجارت و ماهی‌گیری بیشتر تاریخ بشر اختصاص داده شده بودند. حتی نیروهای نظامی نیز به سادگی از این ناوگان‌ها بهره می‌بردند تا از آن‌ها به عنوان کشتی سربازان استفاده کنند، همان‌طور که در عصر باستان و قرون وسطا برای بازرگانی، زیارت و گردشگری به کار می‌رفتند. جهانگردی سفرهای دریایی اکتشافی و استعمار اغلب از سوی سلطنت تدارک دیده می‌شدند، و خارج از بودجه نیروی دریایی بودند؛ در غیر این صورت، آن‌ها اغلب اجاره داده یا فروخته می‌شدند و برای حمل تدارکات به مناطق داخلی به کار می‌رفتند. خدمات اختصاصی و برنامه‌ریزی‌شده مسافران در قرون ۱۶ام یا ۱۷ام پیش‌بینی شد، اما در سال ۱۸۱۷، بلک بال اولین خط مسافرتی در اقیانوس اطلس بود. در عصر دریانوردی، طول این مسافرت‌ها بیشتر به بادهای بیش‌وز و آب‌وهوا بستگی داشت. قایق هی ساحلی در سده ۱۸ام، موجب محبوبیت سفرهای تفریحی در بریتانیا شد در سده بعد، استفاده از بخار سبب رونق بیشتر آن شد. در طول سده ۱۹ام، کشتی‌های اقیانوس‌پیما دارای موتور بخار سبب اتصال شبکه ترابری ریلی جهانی شدند. در ۱۹۰۰، عبور از اقیانوس اطلس حدوداً پنج روز به طول می‌انجامید، و خطوط مسافرتی برای بردن ریباند آبی رقابت کردند، این جایزه به سریع‌ترین کشتی اقیانوس‌پیما اهدا می‌شد. از سال ۱۹۰۹، به مدت ۲۰ سال این جایزه به آرام‌اس مائورتانیا رسید که سرعتش به‌طور میانگین ۴۸٫۲۶ کیلومتر بر ساعت بود. با ظهور حمل‌ونقل هوایی ارزان و سریع، این عصر رو به تاریکی گذاشت، مخصوصاً مسیر نیویورک به پاریس در سال 1958.

دریا هنوز مهد قایقرانی تفریحی و کشتی‌های گردشگری بزرگ است. همچنین دریا مسیر پناهندگان و مهاجرت‌های اقتصادی می‌باشد، برخی از روش‌های دریایی ناامن اقدام می‌کنند و برخی به‌طور قاچاقی وارد کشتی‌های حمل‌ونقل کالا می‌شوند. برخی از شکنجه و آزار فرار می‌کنند، درحالی که بسیاری از مهاجرت‌ها دلایل اقتصادی دارند، و می‌کوشند تا به کشورهایی رسند که در نظرشان چشم‌اندازی بهتر دارند.

تفریح

در کنار دریا اثر پل گوگن

استفاده از دریا برای تفریح در سده نوزدهم گسترش یافت و در سده بیستم به صنعتی مهم تبدیل شد. فعالیت‌های تفریحی دریایی متنوع اند، و شامل سفرهای کروزینگ، قایق‌رانی، مسابقات قایق‌های موتوری، و ماهی‌گیری؛ سفرهای دریایی تجاری در کشتی‌های گردشی؛ و سفر بر کشتی‌های کوچک‌تر برای طبیعت‌گردی‌هایی مانند نهنگ‌نگری و پرنده‌نگری می‌باشد.

بسیاری از افراد از هیجان در دریا لذت می‌برند؛ کودکان در عمق کم، در آب دست و پا می‌زنند، درحالی که دیگران شنا یا در ساحل استراحت می‌کنند. همواره شرایط این‌گونه نبود، در سده ۱۸ام، حمام دریایی به دلیل توصیه دکتر ویلیام بوچان در اروپا رونق یافت. موج‌سواری ورزشی است که در آن موج‌سوار بر روی موج سوار می‌شود، حال ممکن است تخته موج‌سواری داشته باشد، یا نه. سایر ورزش‌های آبی شامل موج‌سواری با کایت، که در آن یک کایت قدرتمند، تخته‌ای را که فردی بر آن سوار است در دریا به پیش می‌برد؛ بادسواری، که در آن نیرو از طریق بادبانی ثابت تأمین می‌شود؛ و اسکی روی آب که یک قایق موتوری اسکی‌باز را می‌کشد.

غواص اسکوبا با ماسک صورت، باله، و دستگاه تنفس در زیر آب

زیر سطح آب، غواصی آزاد ضرورتاً به مناطق کم‌عمق محدود می‌شود. غواصان مروارید به‌طور سنتی پوستشان عاری از چربی بود، در گوششان پنبه قرار می‌دادند، بینی خود را محکم می‌گرفتند و درحالی که در دستشان سبد داشتند، تا عمق ۱۲ متری پایین می‌رفتند تا صدف‌های مروارید را جمع‌آوری کنند. چشم بشر به استفاده در زیر آب عادت ندارد، اما استفاده از ماسک غواصی می‌تواند سبب بهتر شدن بینایی شود. سایر وسایل مفید عبارتند از باله‌های غواصی و لوله تنفس. وسایل اسکوبا امکان تنفس در زیر آب و ساعت‌ها ماندن را فراهم می‌کنند. عمقی که یک غواص می‌تواند بدان برسد و زمانی که می‌تواند در آن باقی بماند با افزایش فشار کاهش محدود می‌شود و برای جلوگیری از بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار لازم است غواص به سطح آب بازگردد. به غواصان تفریحی پیش‌نهاد می‌شود خود را به عمق ۳۰ متری محدود کنند زیرا پایین‌تر از ان خطر بیهوشی حاصل از نیتروژن افزایش می‌یابد. می‌توان غواصی‌های عمیق‌تر را با استفاده از تجهیزات تخصصی و تمرین انجام داد.

تولید برق

اولین نیروگاه برق انرژی کشندی در جهان: نیروگاه انرژی کشندی رینس، که در سال حدوداً ۵۴۰ گیگاوات ساعت برق تولید می‌کند، حدوداً ۳ درصد کل مصرف برق بروتاین را تأمین می‌نماید (۲۰۱۱).

دریا حجم عظیمی از انرژی را فراهم می‌کند که به وسیله امواج سطح دریا، جزر و مد، تفاوت‌های شوری، اختلاف دمای اقیانوسی اتفاق می‌افتد و می‌توان آن را برای تولید انرژی الکتریکی مهار کرد. اشکال انرژی پایدار شامل انرژی کشندی، انرژی جریان اقیانوسی، توان اسمزی، انرژی گرمایی اقیانوس و انرژی موج می‌باشد.

ژنراتورها از انرژی کشندی استفاده می‌کنند تا با استفاده از جریان‌های جزر و مدی الکتریسیته تولید نمایند، گاهی اوقات سدی را به کار می‌گیرند تا آب دریا را در آن ذخیره و بعداً رها نمایند. سد رانس، به طول یک کیلومتر نزدیک سن-مالو در بروتاین که در ۱۹۶۷ افتتاح شد؛ این سد حدوداً ۰٫۵ گیگاوات برق تولید می‌کند، اما از چند طرح مشابه پیروی می‌نماید.

انرژی عظیم و بسیار متنوع امواج، توانایی نابودی را به آن‌ها می‌دهد، و ساخت ماشین‌های موجی مقرون به صرفه و قابل اعتماد را مشکل می‌کند. یک نیروگاه موج تجاری کوچک با تولید ۲مگاوات، به نام «اسپری» در سال ۱۹۹۵ در اسکاتلند شمالی ساخته شد، که ۳۰۰ متر با ساحل فاصله داشت. این نیروگاه اندکی بعد به دست امواج آسیب دید و به وسیله یک طوفان نابود شد. انرژی دریایی فعلی می‌تواند بخش عظیم برق مصرفی مناطق مسکونی اطراف دریا را تأمین کند. در اصل، می‌توان آن را به وسیله توربین‌های جریان باز مهار نمود؛ سیستم‌های بستر دریا نیز وجود دارند، ولی تنها به عمق ۴۰ متری محدود می‌شوند.

انرژی بادی دریایی نیز به وسیله توربین‌های بادی داخل دریا گرفتار می‌شود؛ مزیت این توربین‌ها اینست که سرعت باد در خشکی دریا بیشتر از خشکی است، اگرچه توربین‌های بادی دریایی هزینه بر ترند. اولین مزرعه توربین بادی دریایی در سال ۱۹۹۱ در دانمارک تأسیس شد، و در سال ۲۰۱۰ ظرفیت مزارع توربین بادی دریایی اروپا به ۳ گیگاوات رسید.

نیروگاه‌های انرژی الکتریکی اغلب در ساحل یا کنار یک مدخل قرار دارند، لذا می‌توان از دریا به عنوان یک سینک گرما استفاده کرد. یک سینک گرمای خنک‌تر بازده را افزایش می‌دهد و این موضوع در نیروگاه‌های انرژی اتمی نقش بسیار مهمی دارد.

صنعت استخراج

اسمز معکوس در کارخانه نمک‌زدایی

مقدار زیادی نفت خام (نفت و گاز طبیعی) در صخره‌های زیر بستر دریا وجود دارد. سکوهای نفت و دکل‌های حفاری نفت و گاز را خارج و برای انتقال به خشکی ذخیره می‌کنند. تولید و نفت و گاز در دریا به دلیل محیط دورافتاده و خشن، دشوار است. حفاری برای نفت می‌تواند تأثیراتی زیست‌محیطی برای دریا به همراه آورد. موج‌های لرزه‌ای در هنگام حفاری می‌توانند سبب شوند که حیوانات مسیر خود را گم کنند، و این موضوع احتمالاً سبب حرکت نهنگ‌ها به سمت ساحل می‌شود. مواد سمی مانند جیوه، سرب و آرسنیک ممکن است آزاد شوند. ممکن است زیرساخت‌ها آسیب بینند و نفت در دریا منتشر شود.

یک دودکش سیاه که سولفیدهای حل شده و سایر مواد معدنی را در میان آب فوق گرم آزاد می‌کند.

دریا دارای مقادیر عظیمی از مواد معدنی حل‌شده ارزشمند می‌باشد. مهم‌ترین آن‌ها، نمک دریایی است که برای موارد خوراکی و صنعتی به کار می‌رود و از زمان گذشته از طریق تبخیر آب در مناطق کم‌عمق به دست آمده‌است. برم که پس از شست‌وشوی خشکی جمع می‌شود، به‌طور اقتصادی از دریای مرده تأمین می‌شود، جایی که به میزان ۵۵۰۰۰ بخش در میلیون (پی‌پی‌ام) می‌توان آن را یافت. سایر مواد معدنی در داخل یا روی بستر دریا را می‌توان با لایروبی استخراج کرد. این روش مزایایی نسبت به استخراج از معادن روی خشکی دارد، زیرا تجهیزات مورد نیاز در این روش در کارخانه‌های کشتی‌سازی تخصصی ساخته می‌شوند و هزینه زیرساختهای آن کمتر است. معایب این روش عبارتند از مشکلاتی که از طریق امواج و جزر و مد ایجاد می‌شوند، تمایل لجن بستن حفاری‌ها، و فرسایش کوه‌های زیر آبی. همچنین خطر فرسایش ساحل و صدمات زیست‌محیطی وجود دارد. منابع سولفید کف دریا منبع بالقوه نقره، طلا، مس، روی، سرب و فلزات کم‌یاب می‌باشند که در دهه ۱۹۶۰ کشف شدند. آن‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که آب فوق گرم از منافذ زمین‌گرمایی موجود در آب عمیق به نام «دودکش سیاه» خارج می‌شوند: مواد معدنی در ارتباط با آب‌های سرد اقیانوس عمیق رسوب می‌کنند، و در اطراف منافذ فرود می‌آیند. سنگ‌های معدن بسیار با کیفیتند، ولی استخراج آن‌ها خیلی هزینه بر است. استخراج مقیاس کوچک از سطح دریای عمیق از ساحل پاپوآ گینه نو و با استفاده از ربات آغاز شده‌است، اما موانع دشوارند.

نمک‌زدایی روشی خارج کردن نمک از آب دریا است تا آب آشامیدنی مناسب برای نوشیدن و آبیاری تأمین شود. تقطیر خلأ و اسمز معکوس دو روش اصلی هستند، که مقدار زیادی انرژی را به کار می‌گیرند. نمک‌زدایی به‌طور معمول تنها در مکانی انجام می‌گیرد که آب سایر منابع اندک یا انرژی فراوان است، مثلاً مکانی که گرمای تولید شده در نیروگاه بدان راه دارد. آب شور به عنوان فراورده، دارای برخی مواد سمی است و به دریا بازمی‌گردد.

مقدار زیادی آذریخ در کف دریا و اقیانوس وجود دارد که در دمای حدود ۲ درجه سانتی‌گراد رسوب می‌کند، و به عنوان منبع بالقوه انرژی به حساب می‌آید. برخی تخمین‌ها مقدار آذریخ در دسترس را بین یک تا ۵ میلیون کیلومتر مکعب برآورد می‌کنند. همچنین روی بستر دریا کلوخ‌های منگنزی وجود دارند که از لایه‌های آهن، منگنز، و سایر هیدروکسیدهای اطراف هسته تشکیل شده‌اند. در اقیانوس آرام، این مواد ۳۰ درصد سطح عمیق اقیانوس را تشکیل می‌دهند. مواد معدنی از آب دریا رسوب می‌کنند و به آرامی رشد می‌یابند. استخراج تجاری نیکل در دهه ۱۹۷۰ مورد توجه قرار گرفت اما، به دلیل وجود منابع مناسب‌تر رها شد. در مناطق مناسب، در بستر دریا، الماس با استفاده از لوله‌های مکشی به دست می‌آید که شن ساحل را بیرون می‌کشند. در آب‌های عمیق‌تر، از خزنده‌های متحرک بستر دریا استفاده می‌شود و مواد حاصل به یک کشتی در بالا پمپ می‌گردند. در نامیبیا، اکنون بیشتر الماس‌ها به جای روش‌های معمول روی خشکی، از منابع آبی جمع‌آوری می‌شوند.

آلودگی

بسیاری از مواد در اثر فعالیت بشر وارد دریا می‌شوند. مواد حاصل از احتراق سوخت‌ها، از طریق هوا جابجا می‌شوند و طریق بارندگی وارد دریا می‌گردند. خروجی‌های کشاورزی، صنعتی، فاضلابی شامل فلزات سنگین، آفت‌کش‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده، مواد شوینده، و سایر مواد شمیایی سنتزشده می‌باشند. این مواد در پوسته سطحی و رسوب دریایی متمرکز می‌شوند. نتیجه تمام این آلودگی‌ها نامعلوم است زیرا مواد فراوانی هستند که این آلودگی را فراهم می‌کنند و تأثیر زیستی آن‌ها چندان مشخص نیست. فلزات سنگینی که بیشترین نگرانی را ایجاد می‌کنند عبارتند از مس، سرب، جیوه، کادمیم، و روی، در بدن بی‌مهرگان دریایی ذخیره می‌شوند. سپس در زنجیره غذایی به سمت بالا حرکت می‌کنند.

در برخی مکان‌ها مواد زاید حاصل از کودهای کشاورزی، اصلی‌ترین منابع آلودگی اند و تخلیه فاضلاب‌ها نیز تأثیر مشابهی دارد. مواد مغذی بیشتری که از طریق این منابع فراهم می‌شوند، می‌توانند موجب خورگی شوند. نیتروژن اغلب عامل محدودکننده در سیستم‌های دریایی است و نیتروژن اضافی شکوفایی‌های جلبکی و کشندهای سرخ را از بین می‌برند، و در نتیجه ممکن است میزان اکسیژن آب به می‌رانی کاهش یابد که حیوانات دریایی بمیرند. چنین رویدادهایی در دریای بالتیک و خلیج مکزیک مرداب ایجاد کرده‌اند. برخی شکوفایی‌های جلبکی حاصل سیانوباکتر می‌باشند و سبب می‌شوند صدف‌ها بر رویشان موادی سمی قرار دهند که حیواناتی مانند سمورهای دریایی را شکار کنند. تجهیزات هسته‌ای نیز قادرند دریا را آلوده کنند. سزیم-۱۳۷ رادیواکتیو، در طی فرایندهای هسته‌ای شلافیلد، موجب آلودگی دریای ایرلند شده‌است و گاهی حوادث هسته‌ای مانند حادثه فوکوشیما در سال ۲۰۱۱، موجب نفوذ مواد رادیواکتیو به دریا می‌شوند.

ریختن ضایعات (شامل نفت، مایعات مضر، فاضلاب و زباله) در دریا تحت نظارت حقوق بین‌الملل است. کنوانسیون لندن (۱۹۷۲)، یک توافق در سازمان ملل متحد برای ریخت ضایعات در اقیانوس است که۸۹ کشور در ۸ ژوئیه ۲۰۱۰ آن را به تصویب رساندند. مارپل ۷۳/۷۸ کنوانسیونی برای کاهش آلودگی دریا توسط کشتی‌ها می‌باشد. در ماه مه ۲۰۱۳، ۱۵۲ کشور دریایی مارپل را به تصویب رساندند.

بیشتر زباله‌های پلاستیکی شناور زیست‌فروسا نیستند، به جای آن نهایتاً با گذر زمان تا سطح مولکولی متلاشی می‌شوند. پلاستیک‌های محکم سال‌ها شناور می‌مانند. در مرکز چرخه اقیانوس آرام، یک تجمع شناور دائمی از زباله‌های پلاستیکی ایجاد شده‌است و اقیانوس اطلس نیز مسیری مشابه را پیموده‌است. پرندگان دریایی مانند آلباتروس و مرغ طوفان در هنگام جستجوی غذا به اشتباه از این زباله‌ها مصرف و پلاستیک غیرقابل هضم را در سیستم گوارش خود جمع می‌کنند. در شکم نهنگ‌ها و لاکپشت‌ها کیسه‌های پلاستیکی و طناب ماهی‌گیری یافت شده‌است. میکرو پلاستیک‌ها در آب فرومی‌روند و زندگی فیلتر فیدرهای بستر دریا را به خطر می‌اندازند.

بیشتر آلودگی نفتی دریای از شهرها و صنعت حاصل می‌شوند. نفت برای حیوانات دریایی خطرناک است. می‌تواند بال‌های پرندگان دریایی را مسدود کند، تأثیر عایقی آن‌ها و شناورزی پرندگان را کاهش دهد، یا به وسیله آن‌ها خورده شود. پستانداران دریایی کمتر در خطرند، اما ممکن است با از دست دادن عایق پوستی خود، سردشان شود، کور، کم‌آب یا مسموم شوند. با گسترش نفت، بی‌مهرگان بنتوزی غرق، ماهی‌ها مسموم، و زنجیره غذایی مختل می‌شود. در مدتی کوتاه‌تر، نشت نفت موجب کاهش و بی تعادلی جمعیت حیات‌وحش می‌شود، فعالیت‌های تفریحی تحت تأثیر قرار می‌گیرند، و معیشت مردمی که زندگیشان به دریا وابسته است ویران می‌گردد. محیط دریای ویژگی پاک‌سازی خود را دارد و باکتری‌های طبیعی تلاش خواهند کرد که نفت را از دریا پاک کنند. در خلیج مکزیک، که هنوز باکتری‌های مصرف‌کننده نفت وجود دارند، در مدت چند روز نفت نشتی را مصرف می‌کنند.

مردم بومی دریا

چندین گروه از عشایر بومی در دریای جنوب‌شرق آسیا در قایق زندگی و در طول روز نیازهای خود را از دریا استخراج می‌کنند. مردم بومی موکن در سواحل تایلند و میانمار و جزایر دریای آندامان زندگی می‌کنند. مردم باجائو در اصل از مجمع‌الجزایر سولو، میندانائو و بورنئو شمالی هستند. برخی کولی‌های دریایی با انجام غواصی آزاد قادرند تا عمق ۳۰ متری در آب فروروند، اگرچه بیشتر آن‌ها روش مقرر و زمینی را انتخاب می‌کنند.

مردم بومی اقیانوس منجمد شمالی به عنوان قوم چوکچی، اینوئیت، اینویالوئیت، و مردم یوپیک، پستانداران دریایی مانند نهنگ‌ها را شکار می‌کنند و جزیره‌نشینان تورس استریت ادعای مالکیت دیوار بزرگ مرجانی را دارند. آن‌ها به‌طور سنتی در جزایر زندگی می‌کنند و فعالیت‌هایشان شامل شکار، ماهی‌گیری و تجارت با همسایگان در پاپوآ گینه نو و استرالیا است.

در فرهنگ

اثری از آشوریه در سده ۷۰۰ قبل از میلاد، که ماهیان و خرچنگ‌ها را در حال شنا در اطراف قایق نشان می‌دهد.

دریا با نمادهای ضد و نقیضی در فرهنگ بشر وجود دارد، هم قدرتمند است و هم آرام، هم زیباست و هم خطرناک. دریا در اسطوره‌شناسی، مذهب، ادبیات، هنر، شعر، فیلم، تئاتر و موسیقی جایگاه ویژه‌ای دارد. باستانیان به آن شخصیت داده‌اند، و اعتقاد دارند که تحت کنترل خدایی است که نیاز به آرامش دارد. همچنین دریا محل سکونت مخلوقات فوق‌العاده می‌باشد: لویاتان در کتاب مقدس، اسکولا در اساطیر یونان، ایسناده در اساطیر ژاپن، و کراکن در اساطیر اسکاندیناوی. همچنین دریای در تصاویر مسیحی حایز اهمیت است، مثلاً گفته می‌شود برخی از حواریون، در دریاچه طبریه ماهی‌گیر بودند.

نقاشی هوکوسائی در سال ۱۸۲۹، به نام موج بزرگ کاناگاوا، اولین سی و شش چشم‌انداز کوه فوجی.

دریا، حیات آن و کشتی‌هایش در نقاشی‌ها به تصویر کشیده شده‌اند، که شامل نقاشی‌های ساده بر روی دیوار غارها خارج لس ایزیس در فرانسه تا ماهی مسیح و از دوچ هندریک وروم تا اوکی‌یوئه هوکوسائی و مناظر دریایی وینسلو هومر می‌شود. در طول عصر طلایی نقاشی هلند، نقاشانی مانند جان پرسلیس، هنریک دوبلز، ویلیام ون ده ولد پدر، ویلیام ون ده ولد پسر و لودف باخوئیزن دریا و قدرت ارتش دریایی هلند را در نقاشی‌های خود ستودند.

موسیقی نیز از دریا الهام گرفته‌است. دریانوردان نیمه‌خوانی می‌کردند تا وظایف دشوار را آسان کنند تأثیر بر موسیقی حاصل آب آرام، امواج توفنده، و طوفان‌های دریا هستند. موسیقی سنتی مربوط به دریا شامل اپرای مرد پرنده هلندی، اثر ریشارد واگنر، لا مر اثر کلود دبوسی، آهنگ دریا اثر چارلز ویلرز استنفورد (۱۹۰۴) و نواهای ناوگان (۱۹۱۰)، تصاویر دریا (۱۸۹۹) اثر ادگارد الگار، و سمفونی دریا (۱۹۰۳–۱۹۰۹) اثر رالف وان ویلیامز می‌باشد.

گلف استریم اثر وینسلو هومر.

دریا به عنوان یک نماد، قرن‌ها در ادبیات و شعر نقش ایفا کرده‌است. گاهی اوقات، تنها یک پس‌زمینه ملایم بوده‌است اما گاهی موضوعاتی مانند طوفان، شکستن کشتی، نبرد، مشکلات، فاجعه، دوری آرزوها، یا مرگ را بیان نموده‌است. در شعر حماسی ادیسه، که در سده ۸ام پیش از میلاد نوشته شده‌است، هومر سفرهای دریایی ده‌ساله قهرمان یونانی، یعنی ادیسئوس را توصیف می‌کند، ادیسئوس پس از جنگی که در ایلیاد آمده‌است، مبارزات فراوانی انجام داد و با بسیاری از خطرات دریا مواجه شد. دریا موضوع اصلی اشعار هایکو شاعر ژاپنی ماتسوئو باشو (۱۶۴۴–۱۶۹۴) می‌باشد. در ادبیات مدرن، رمان‌های الهام گرفته از دریا توسط ملوانانی چون هرمان ملویل، ژوزف کنراد، و هرمان ووک نوشته شده‌است. کارل گوستاو یونگ روان‌شناس بیان کرد که در تعبیر خواب، دریا ذهن ناهشیار فردی و جمعی را نمادین می‌سازد. اگرچه ریشه حیات بر زمین هنوز ناشناخته است، راشل کارسون زیست‌شناس در کتاب جهان پیرامون ما نوشته‌است، «خیلی عجیب است دریایی که زمانی آغازگاه حیات بوده‌است، اکنون به وسیله فعالیت‌های یکی از اشکال آن زندگی تهدید می‌شود. اما دریا، اگرچه به روشی نادرست تغییر کرده‌است، به وجود داشتن ادامه خواهد داد: این خود حیات است که تهدید می‌شود.»

فهرست دریاهای جهان

تقسیم‌بندی بر پایه اقیانوس‌ها: در ...... گفته شده که اگر همه درخت‌ها و دریا و هفت دریای دیگر مرکب شوند نمی‌توان اسامی خدا را بنویسند از این نکته شاید بتوان نتیجه گرفت که تعداد دریاهای کره زمین هشت تا باشند

جدول مساحت دریاها

رتبه	اسم دریا	مساحت (sq.mi)	مساحت (sq.km)
۱	دریای فلیپین	۲٬۰۰۰٬۰۰۰	۵٬۱۷۷٬۷۶۲
۲	دریای کورال	۱٬۸۵۰٬۰۰۰	۴٬۷۹۱٬۰۰۰
۳	دریای پارس	۱٬۴۹۱٬۱۳۰	۳٬۸۶۲٬۰۰۰
۴	دریای جنوبی چین	۱٬۳۵۱٬۹۳۶	۳٬۵۰۰٬۰۰۰
۵	دریای ودل	۱٬۰۸۱٬۵۴۸	۲٬۸۰۰٬۰۰۰
۶	دریای کاراییب	۱٬۰۶۳٬۰۰۰	۲٬۷۵۴٬۰۰۰
۷	دریای مدیترانه	۹۶۵٬۰۰۰	۲٬۵۰۰٬۰۰۰
۸	دریای تاسمانی	۹۰۰٬۰۰۰	۲٬۳۳۰٬۰۰۰
۹	دریای برینگ	۸۷۳٬۰۰۰	۲٬۲۶۰٬۱۰۰
۱۰	خلیج بنگال	۸۳۸٬۹۷۰	۲٬۱۷۲٬۰۰۰

دریای سیاه و سفید

اقیانوس منجمد جنوبی

دریای آمونسن

نگارخانه

سرگردان بر فراز دریای مه اثر کاسپار داوید فریدریش
دریای آرام اثر گوستاو کوربه
طوفان در دریای جلیل اثر رامبرانت
دریای یخ

جستارهای وابسته

یادداشت‌ها

↑ The Greek navigator Eudoxus was later reported by Strabo to have accidentally discovered a wrecked ship from Gades on the northeast coast of Africa and to have then attempted two (failed) circumnavigations of Africa around 116 BC.

منابع

↑ «Rivers of the World: World's Longest Rivers». www.usgs.gov. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۳۱.
↑ Pidwirny, Michael. Fundamentals of Physical Geography, 2nd ed., Ch. 8: "Introduction to the Hydrosphere" بایگانی‌شده در ۹ دسامبر ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine. University of British Columbia (Okanagan), 2006. Accessed 26 Nov 2007.
↑ National Oceanic and Atmospheric Administration. "Then and Now: The HMS Challenger Expedition and the 'Mountains in the Sea' Expedition" at Ocean Explorer. Accessed 2 Jan 2012.
↑ هفته‌نامه امرداد، شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شماره ۲۹۰، ص ۸.
↑ Reddy, M.P.M. Descriptive Physical Oceanography, p. 112. A.A. Balkema (Leiden), 2001. ISBN 90-5410-706-5. Accessed 6 Aug 2014.
↑ سازمان آب‌نگاری بین‌المللی. "Limits of Oceans and Seas (Special Publication №28) بایگانی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine", 3rd ed. Imp. Monégasque (مونت‌کارلو), 1953. Retrieved 7 February 2010.
↑ فرهنگ انگلیسی آکسفورد, 1st ed. "sea, n." Oxford University Press (Oxford), 1911.
↑ Stow, Dorrik (2004). Encyclopedia of the Oceans. Oxford University Press. ISBN 0-19-860687-7.
↑ National Oceanic and Atmospheric Administration. "What's the Difference between an Ocean and a Sea?" in Ocean Facts. Accessed 19 Apr 2013.
↑ Nishri, A. ; Stiller, M; Rimmer, A. ; Geifman, Y. ; Krom, M. (1999). "Lake Kinneret (The Sea of Galilee): the effects of diversion of external salinity sources and the probable chemical composition of the internal salinity sources". Chemical Geology. 158 (1–2): 37–52. doi:10.1016/S0009-2541(99)00007-8. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ American Society of Civil Engineers. The Glossary of the Mapping Sciences, p. 365. ASCE Publications, 1994. ISBN 0-7844-7570-9.
↑ Gokay, Bulent (2001). "The Politics of Caspian Oil". Palgrave Macmillan: 74. ISBN 978-0-333-73973-0. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Ravilious, Kate. "Most Earthlike Planet Yet Found May Have Liquid Oceans" in National Geographic. 21 Apr 2009. Accessed 10 Sept 2013.
↑ Platnick, Steven. "Visible Earth". NASA. Accessed 22 Apr 2013.
↑ Oskin, Becky. "Rare Diamond Confirms that Earth's Mantle Holds an Ocean's Worth of Water" in ساینتیفیک آمریکن. 12 Mar 2014. Accessed 13 Mar 2014.
↑ NOAA. "Lesson 7: The Water Cycle" in Ocean Explorer. Accessed 19 Apr 2013.
↑ Lee, Sidney (ed.) "Rennell, James" in the Dictionary of National Biography, Vol. 48. Smith, Elder, & Co. (London), 1896. Hosted at Wikisource.
↑ Monkhouse, F.J. Principles of Physical Geography, pp. 327–328. Hodder & Stoughton, 1975. ISBN 978-0-340-04944-0.
↑ Stewart, Robert H. Introduction To Physical Oceanography, pp. 2–3. Texas A & M University, 2008. Accessed 15 Sept. 2013.
↑ Pond, Stephen & al. Introductory Dynamic Oceanography, p. 5. Pergamon Press, 1978.
↑ Pinet, Paul. Invitation to Oceanography. West Publishing Co. (St. Paul), 1996. شابک ‎۹۷۸−۰−۳۱۴−۰۶۳۳۹−۷.
↑ Millero, Frank & al. "The Composition of Standard Seawater and the Definition of the Reference-Composition Salinity Scale" in Deep Sea Research, Part I: Oceanographic Research Papers, Vol. 55, No. 1, pp. 50–72. Jan 2008. DOI 10.1016/j.dsr.2007.10.001. Bibcode: 2008DSRI...55...50M.
↑ Swenson, Herbert. "Why is the Ocean Salty? بایگانی‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine" US Geological Survey. Accessed 17 April 2013.
↑ Thulin, Jan & al. "Religion, Science, and the Environment Symposium V on the Baltic Sea". 2003. Hosted at Archive.org, 6 Jun 2007. Accessed 16 Apr 2013.
↑ Thunell, Robert C. ; Locke, Sharon M. ; Williams, Douglas F. (1988). "Glacio-eustatic sea-level control on Red Sea salinity". Nature. 334 (6183): 601–604. Bibcode:1988Natur.334..601T. doi:10.1038/334601a0.
↑ Gordon, Arnold. "Ocean Circulation" in The Climate System. Columbia University (New York), 2004. Accessed 6 July 2013.
↑ Jeffries, Martin. "Sea ice" in the Encyclopædia Britannica Online. Britannica Online, 2012. Accessed 21 April 2013.
↑ Russell, F.S. & al. The Seas, pp. 225–227. Frederick Warne, 1928.
↑ United States Environmental Protection Agency. Water Monitoring & Assessment, 5.2: "Dissolved Oxygen and Biochemical Oxygen Demand". 2012. Accessed Aug 7 2014.
↑ Shaffer, Gary & al. "Long-term Ocean Oxygen Depletion in Response to Carbon Dioxide Emissions from Fossil Fuels" in Nature Geoscience, Vol. 2, No. 2, pp. 105–109. 2009. DOI 10.1038/ngeo420. Bibcode 2009NatGe...2..105S.
↑ National Oceanic and Atmospheric Administration. "Ocean Waves" in the Ocean Explorer. Accessed 17 April 2013.
↑ Young, I.R. Wind Generated Ocean Waves, p. 83. Elsevier, 1999. ISBN 0-08-043317-0.
↑ Garrison, Tom. Essentials of Oceanography, 6th ed., pp. 204 ff. Brooks/Cole (Belmont), 2012. ISBN 0-321-81405-3.
↑ National Meteorological Library and Archive. "Fact Sheet 6—The Beaufort Scale". Met Office (Devon), 2010. Accessed 7 Aug 2014.
↑ Goda, Y. Random Seas and Design of Maritime Structures, pp. 421–22. World Scientific, 2000. ISBN 978-981-02-3256-6.
↑ Holliday, N.P. & al. "Were extreme waves in the Rockall Trough the largest ever recorded?" بایگانی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine in Geophysical Research Letters, Vol. 33. 2006. L05613.
↑ Laird, Anne. "Observed Statistics of Extreme Waves" بایگانی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine. Naval Postgraduate School (Monterey), 2006. Accessed 7 Aug 2014.
↑ United States Geological Survey. "Summary". Accessed 12 Aug 2010.
↑ "Life of a Tsunami". Tsunamis & Earthquakes. US Geological Survey. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 18 April 2013.
↑ "The Physics of Tsunamis". Earth and Space Sciences. University of Washington. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 21 September 2013.
↑ "Tsunami warning system". 28 June 2009. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 October 2013.
↑ "Tsunami Programme: About Us". Intergovernmental Oceanographic Commission. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 October 2013.
↑ Our Amazing Planet staff (12 March 2012). "Deep Ocean Floor Can Focus Tsunami Waves". Livescience. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 October 2013.
↑ Berry, M. V. (2007). "Focused tsunami waves". Proceedings of the Royal Society: A. 463 (2087): 3055. doi:10.1098/rspa.2007.0051.
↑ اداره هواشناسی استرالیا of the دولت استرالیا. "Tsunami Facts and Information". Accessed 3 October 2013.
↑ "Physics of Tsunamis". National Tsunami Warning Center of the USA. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 3 October 2013.
↑ "Tides and Water Levels". NOAA Oceans and Coasts. NOAA Ocean Service Education. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 April 2013.
↑ "Tidal amplitudes". University of Guelph. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.
↑ "Tides". Ocean Explorer. National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 April 2013.
↑ Eginitis, D. (1929). "The problem of the tide of Euripus". Astronomische Nachrichten. 236 (19–20): 321–328. Bibcode:1929AN....236..321E. doi:10.1002/asna.19292361904. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014. See also the commentary about this explanation in Lagrange, E. (1930). "Les marées de l'Euripe". Ciel et Terre (Bulletin of the Société Belge d'Astronomie) (به فرانسوی). 46: 66–69. Bibcode:1930C&T....46...66L.
↑ "Evia Island". Chalkis. Evia.gr. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 29 June 2013.
↑ Cline, Isaac M. (4 February 2004). "Galveston Storm of 1900". National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 21 April 2013.
↑ Ahrens, C. Donald; Jackson, Peter Lawrence; Jackson, Christine E. J.; Jackson, Christine E. O. (2012). Meteorology Today: An Introduction to Weather, Climate, and the Environment. Cengage Learning. p. 283. ISBN 0-17-650039-1. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ "Ocean Currents". Ocean Explorer. National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 19 April 2013.
↑ Pope, Vicky (2 February 2007). "Models 'key to climate forecasts'". BBC. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 8 September 2013.
↑ Cushman-Roisin, Benoit; Beckers, Jean-Marie (2011). Introduction to Geophysical Fluid Dynamics: Physical and Numerical Aspects. Academic Press. ISBN 978-0-12-088759-0.
↑ Wunsch, Carl (2002). "What is the thermohaline circulation?". Science. 298 (5596): 1179–1181. doi:10.1126/science.1079329. PMID 12424356.
↑ "Long-shore currents". Orange County Lifeguards. 2007. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 19 April 2013.
↑ "Rip current characteristics". Rip currents. University of Delaware Sea Grant College Program. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 19 April 2013.
↑ "Marine and Coastal: Bathymetry". Geoscience Australia. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 September 2013.
↑ Pidwirny, Michael (28 March 2013). "Structure of the Earth". The Encyclopedia of Earth. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.
↑ Pidwirny, Michael (28 March 2013). "Plate tectonics". The Encyclopedia of Earth. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.
↑ "Plate Tectonics: The Mechanism". University of California Museum of Paleontology. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.
↑ "Scientists map Mariana Trench, deepest known section of ocean in the world". The Telegraph. 7 December 2011. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 September 2013.
↑ "Peru-Chile Trench". Encyclopedia Britannica. Britannica Online Encyclopedia. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 September 2013.
↑ Whittow, John B. (1984). The Penguin Dictionary of Physical Geography. Penguin Books. pp. 29, 80, 246. ISBN 978-0-14-051094-2.
↑ Monkhouse, F. J. (1975). Principles of Physical Geography. Hodder & Stoughton. pp. 280–291. ISBN 978-0-340-04944-0.
↑ "Thames Barrier engineer says second defence needed". BBC News. 5 January 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 18 September 2013.
↑ Plant, G.W. ; Covil, C.S; Hughes, R.A. ; Airport Authority Hong Kong (1998). Site Preparation for the New Hong Kong International Airport. Thomas Telford. pp. 1–4, 43. ISBN 978-0-7277-2696-4. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ سازمان ملل متحد Office of Legal Affairs. "United Nations Convention on the Law of the Sea of 10 December 1982" at Oceans & Law of the Sea. United Nations Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea (New York), 22 Aug 2013. Accessed 10 Aug 2014.
↑ Muller, R. D.; Sdrolias, M.; Gaina, C.; Steinberger, B.; Heine, C. (2008). "Long-Term Sea-Level Fluctuations Driven by Ocean Basin Dynamics". Science. 319 (5868): 1357–62. Bibcode:2008Sci...319.1357M. doi:10.1126/science.1151540. PMID 18323446. S2CID 23334128.
↑ Bruce C. Douglas (1997). "Global sea rise: a redetermination". Surveys in Geophysics. 18 (2/3): 279–292. Bibcode:1997SGeo...18..279D. doi:10.1023/A:1006544227856.
↑ Bindoff, N. L.; Willebrand, J.; Artale, V.; Cazenave, A.; Gregory, J.; Gulev, S.; Hanawa, K.; Le Quéré, C.; Levitus, S.; Nojiri, Y.; Shum, A.; Talley, L. D.; Unnikrishnan, A. S.; Josey, S. A.; Tamisiea, M.; Tsimplis, M.; Woodworth, P. (2007). Observations: Oceanic Climate Change and Sea Level. Cambridge University Press. pp. 385–428. ISBN 978-0-521-88009-1.
↑ Meeh, Gerald A. ; Washington, Warren M. ; Collins, William D. ; Arblaster, Julie M. ; Hu, Aixue; Buja, Lawrence E. ; Strand, Warren G. ; Teng, Haiyan, G. A. (2005). "How much more global warming and sea level rise?". Science. 307 (5716): 1769–1772. Bibcode:2005Sci...307.1769M. doi:10.1126/science.1106663. PMID 15774757. ; ; ; ; ; ;
↑ "The Water Cycle: The Oceans". US Geological Survey. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.
↑ Vesilind, Priit J. (2003). "The Driest Place on Earth". National Geographic. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.
↑ "Endorheic Lakes: Waterbodies That Don't Flow to the Sea". The Watershed: Water from the Mountains into the Sea. United Nations Environment Programme. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 16 September 2013.
↑ Sarmiento, J. L.; Gruber, N. (2006). Ocean Biogeochemical Dynamics. Princeton University Press.
↑ Falkowski, P. (2000). "The Global Carbon Cycle: A Test of Our Knowledge of Earth as a System". Science. 290 (5490): 291–296. doi:10.1126/science.290.5490.291. ISSN 0036-8075.
↑ Prentice, I. C. (2001). "The carbon cycle and atmospheric carbon dioxide". Climate change 2001: the scientific basis: contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergouvernmental Panel on Climate Change / Houghton, J. T. [ed.] Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 26 September 2012.
↑ "Ocean Acidity". U.S. EPA climate change web site. EPA. 13 September 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 1 November 2013.
↑ Feely, R. A.; et al. (July 2004). "Impact of Anthropogenic CO₂ on the CaCO₃ System in the Oceans". Science. 305 (5682): 362–366. Bibcode:2004Sci...305..362F. doi:10.1126/science.1097329. PMID 15256664. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Zeebe, R. E.; Zachos, J. C.; Caldeira, K.; Tyrrell, T. (4 July 2008). "OCEANS: Carbon Emissions and Acidification". Science. 321 (5885): 51–52. doi:10.1126/science.1159124. PMID 18599765.
↑ Gattuso, J. -P.; Hansson, L. (15 September 2011). Ocean Acidification. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-959109-1. OCLC 730413873. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Pinet, Paul R. (1996). Invitation to Oceanography. West Publishing Company. pp. 126, 134–135. ISBN 978-0-314-06339-7. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ "What is Ocean Acidification?". NOAA PMEL Carbon Program. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 15 September 2013.
↑ Orr, James C.; et al. (2005). "Anthropogenic ocean acidification over the twenty-first century and its impact on calcifying organisms" (PDF). Nature. 437 (7059): 681–686. Bibcode:2005Natur.437..681O. doi:10.1038/nature04095. PMID 16193043. Archived from the original (PDF) on 25 June 2008. Retrieved 20 October 2014.
↑ "Ocean acidification". Department of Sustainability, Environment, Water, Population & Communities: Australian Antarctic Division. 28 September 2007. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 April 2013.
↑ Hönisch, Bärbel; Ridgwell, Andy; Schmidt, Daniela N.; Thomas, E.; Gibbs, S. J.; Sluijs, A.; Zeebe, R.; Kump, L.; Martindale, R. C.; Greene, S. E.; Kiessling, W.; Ries, J.; Zachos, J. C.; Royer, D. L.; Barker, S.; Marchitto, T. M.; Moyer, R.; Pelejero, C.; Ziveri, P.; Foster, G. L.; Williams, B. (2012). "The Geological Record of Ocean Acidification". Science. 335 (6072): 1058–1063. Bibcode:2012Sci...335.1058H. doi:10.1126/science.1208277. PMID 22383840.
↑ Gruber, N. (18 April 2011). "Warming up, turning sour, losing breath: ocean biogeochemistry under global change". Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 369 (1943): 1980–1996. doi:10.1098/rsta.2011.0003.
↑ "Profile". Department of Natural Environmental Studies: University of Tokyo. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 26 September 2013.
↑ Mann, Nicholas H. (2005). "The third age of phage". PLoS Biology. 3 (5): 753–755. doi:10.1371/journal.pbio.0030182. PMC 1110918. PMID 15884981.
↑ Levinton, Jeffrey S. (2010). "18. Fisheries and Food from the Sea". Marine Biology: International Edition: Function, Biodiversity, Ecology. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-976661-1.
↑ Kindersley, Dorling (2011). Illustrated Encyclopedia of the Ocean. Dorling Kindersley. ISBN 978-1-4053-3308-5.
↑ Spalding MD and Grenfell AM (1997). "New estimates of global and regional coral reef areas". Coral Reefs. 16 (4): 225. doi:10.1007/s003380050078.
↑ Neulinger, Sven (2008–2009). "Cold-water reefs". CoralScience.org. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 22 April 2013.
↑ Yool, Andrew; Tyrrell, Toby (2003). "Role of diatoms in regulating the ocean's silicon cycle" (PDF). Global Biogeochemical Cycles. 17 (4): 1103–1124. Bibcode:2003GBioC..17.1103Y. doi:10.1029/2002GB002018. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ van der Heide, T. ; van Nes, E. H. ; van Katwijk, M. M. ; Olff, H. ; Smolders, A. J. P. (2011). Romanuk, Tamara (ed.). "Positive feedbacks in seagrass ecosystems: evidence from large-scale empirical data". PLoS ONE. 6 (1): e16504. Bibcode:2011PLoSO...616504V. doi:10.1371/journal.pone.0016504.
↑ "Mangal (Mangrove)". Mildred E. Mathias Botanical Garden. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 July 2013.
↑ "Coastal Salt Marsh". Mildred E. Mathias Botanical Garden. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 July 2013.
↑ "Facts and figures on marine biodiversity". Marine biodiversity. UNESCO. 2012. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 July 2013.
↑ Voss, Maren; Bange, Hermann W. ; Dippner, Joachim W. ; Middelburg, Jack J. ; Montoya, Joseph P. ; Ward, Bess (2013). "The marine nitrogen cycle: recent discoveries, uncertainties and the potential relevance of climate change". Philosophical Transactions of the Royal Society B. 368 (1621): 20130121. doi:10.1098/rstb.2013.0121.
↑ Thorne-Miller, Boyce (1999). The Living Ocean: Understanding and Protecting Marine Biodiversity. Island Press. p. 2. ISBN 978-1-59726-897-4. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 January 2017.
↑ Thorne-Miller, Boyce (1999). The Living Ocean: Understanding and Protecting Marine Biodiversity. Island Press. p. 88. ISBN 978-1-59726-897-4. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 26 January 2017.
↑ Kingsford, Michael John. "Marine ecosystem: Plankton". Encyclopedia Britannica. Britannica Online Encyclopedia. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 14 July 2013.
↑ Walrond, Carl. "Oceanic Fish". The Encyclopedia of New Zealand. New Zealand Government. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 14 July 2013.
↑ Steele, John H.; Thorpe, Steve A.; Turekian, Karl K. (eds.) (2010). Marine Ecological Processes: A Derivative of the Encyclopedia of Ocean Sciences. Academic Press. p. 316. ISBN 978-0-12-375724-1. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 9 February 2017.
↑ "Invasive species". Water: Habitat Protection. Environmental Protection Agency. 6 March 2012. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 September 2013.
↑ Sedberry, G. R. ; Musick, J. A. (1978). "Feeding strategies of some demersal fishes of the continental slope and rise off the Mid-Atlantic Coast of the USA". Marine Biology. 44 (44): 357–375. doi:10.1007/BF00390900.
↑ Committee on Biological Diversity in Marine Systems, National Research Council (1995). "Waiting for a whale: human hunting and deep-sea biodiversity". Understanding Marine Biodiversity. National Academies Press. ISBN 978-0-309-17641-5. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 5 April 2017.
↑ University of Wollongong. "Skeleton Reveals Lost World Of 'Little People'". Hosted at ScienceDaily. 28 October 2004. Accessed 29 July 2014.
↑ Carter, Robert. A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Ch. 19: "Watercraft", pp. 347 ff. Wiley-Blackwell (Chichester), 2012. ISBN 978-1-4051-8988-0. Accessed 8 Feb 2014.
↑ Rao, S.R. Lothal in the Archaeological Survey of India, pp. 27 f. 1985.
↑ Hage, P.; Marck, J. (2003). "Matrilineality and the Melanesian Origin of Polynesian Y Chromosomes". Current Anthropology. 44: S121–S127. doi:10.1086/379272.
↑ Bellwood, Peter (1987). The Polynesians – Prehistory of an Island People. Thames and Hudson. pp. 45–65. ISBN 0-500-27450-9.
↑ Clark, Liesl (15 February 2000). "Polynesia's Genius Navigators". NOVA. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 10 May 2013.
↑ Kirch, Patrick. Hawaiki, p. 80. Cambridge University Press (Cambridge), 2001. ISBN 978-0-521-78309-5.
↑ Hunt, Terry & al. The Statues that Walked: Unraveling the Mystery of Easter Island. Free Press, 2011. ISBN 1-4391-5031-1.
↑ Lowe, David. "Polynesian settlement of New Zealand and the Impacts of Volcanism on Early Maori Society: an Update", p. 142, in Guidebook for Pre-conference North Island Field Trip A1 ‘Ashes and Issues’. Nov 2008. ISBN 978-0-473-14476-0. Accessed 18 Jan 2010.
↑ Herodotus. Ἱστορίαι [The Histories], IV.42. c. 420 BC. (یونانی باستان)
↑ Tozer, Henry F. (1997). History of Ancient Geography, pp. 189 f. Biblo & Tannen, 1997. ISBN 0-8196-0138-1.
↑ Harden, Donald. The Phoenicians, p. 168. Penguin (Harmondsworth), 1962. Reprinted 1971.
↑ Warmington, Brian H. Carthage, p. 79. Penguin (Harmondsworth), 1960. Reprinted 1964.
↑ Mckenzie, Judith (2007). Architecture of Alexandria and Egypt 300 B.C A.D 700. Yale University Press. p. 41. ISBN 978-0-300-11555-0. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Jenkins, Simon (1992). "Four Cheers for Geography". Geography. 77 (3): 193–197. JSTOR 40572190.
↑ Sobel, Dava. Longitude: The True Story of a Lone Genius Who Solved the Greatest Scientific Problem of His Time. Walker, 1995.
↑ U.S. Antarctic Program External Panel. "Antarctica —past and present" (PDF). NSF. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 2007-11-14.
↑ Guy G. Guthridge. "Nathaniel Brown Palmer". NASA. Archived from the original on 2 February 2006. Retrieved 2007-11-14.
↑ Palmer Station. ucsd.edu
↑ Sverdlov, Leonid (27 November 1996). "Russian naval officers and geographic exploration in Northern Russia (18th through 20th centuries)". Arctic Voice No. 11. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.
↑ "Зацепились за Моржовец" (به روسی). Русское географическое общество. 2012. Archived from the original on 21 December 2012. Retrieved 5 March 2012.
↑ Rozwadowski, Helen. Fathoming the Ocean: The Discovery and Education of the Deep Sea, pp. 141 ff. Harvard University Press (Cambridge), 2005. Accessed 9 Aug 2014.
↑ Rozwadowski (2005), {{{1}}}
↑ "Underwater Exploration—History, Oceanography, Instrumentation, Diving Tools and Techniques, Deep-sea Submersible Vessels, Key Findings in Underwater Exploration, Deep-sea Pioneers" in the Science Encyclopedia. Net Industries. Accessed 15 Sept 2013.
↑ Logico, Mark G. (8 April 2006). "Navy Chief Submerges 2,000 Feet, Sets Record". America's Navy. United States Navy. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.
↑ BBC. "A History of Navigation". Accessed 13 Sept 2013.
↑ "Research topics". Scripps Institution of Oceanography. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 16 September 2013.
↑ "Research at Sea". National Oceanography Centre. 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.
↑ Gosch, Stephen S. & al. Premodern Travel in World History. Taylor & Francis, 2007. ISBN 0-203-92695-1.
↑ Hägg, R. & al. The Minoan Thalassocracy: Myth and Reality. (Stockholm), 1994.
↑ Greer, Thomas & al. A Brief History of the Western World, p. 63. Thomson Wadsworth, 2004. ISBN 978-0-534-64236-5.
↑ Shaffer, Lynda. "Southernization" in Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History. Temple University Press, 2001. ISBN 1-56639-832-0.
↑ Curtin, Philip D. (1984). Cross-Cultural Trade in World History. Cambridge University Press. pp. 88–104. ISBN 978-0-521-26931-5. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 13 December 2018.
↑ Tibbets, Gerald Randall (1979). A Comparison of Medieval Arab Methods of Navigation with Those of the Pacific Islands. Coimbra.
↑ Kubetzek, Kathrin; Kant, Karo (2012). The Atlantic Slave Trade: Effects on Africa. GRIN Verlag. p. 1. ISBN 978-3-656-15818-9. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Smith, Jack (1985). "Hales Trophy, won in 1952 by SS United States remains at King's Point as Challenger succumbs to the sea". Yachting (November): 121. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 June 2017.
↑ Halpern, Benjamin S. ; Walbridge, Shaun; Selkoe, Kimberly A. ; Kappel, Carrie V. ; Micheli, Fiorenza; D'Agrosa, Caterina; Bruno, John F. ; Casey, Kenneth S. ; Ebert, Colin; Fox, Helen E. ; Fujita, Rod; Heinemann, Dennis; Lenihan, Hunter S. ; Madin, Elizabeth M. P. ; Perry, Matthew T. ; Selig, Elizabeth R. ; Spalding, Mark; Steneck, Robert; Watson, Reg (2008). "A global map of human impact on marine ecosystems" (PDF). Science. 319 (5865): 948–952. Bibcode:2008Sci...319..948H. doi:10.1126/science.1149345. PMID 18276889. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ "Trade routes". World Shipping Council. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.
↑ Roach, John (17 September 2007). "Arctic Melt Opens Northwest Passage". National Geographic. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 September 2013.
↑ "Global trade". World Shipping Council. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.
↑ Joint Chief of Staff (31 August 2005). "Bulk cargo". Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms. Washington DC: Department of Defense. p. 73. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.
↑ Reed Business Information (22 May 1958). "News and Comments". The New Scientist. 4 (79): 10. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Sauerbier, Charles L. ; Meurn, Robert J. (2004). Marine Cargo Operations: a guide to stowage. Cambridge, Md: Cornell Maritime Press. pp. 1–16. ISBN 0-87033-550-2.
↑ "Freight forwarder". Random House Unabridged Dictionary. Random House. 1997. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.
↑ "Introduction to IMO". International Maritime Organization. 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 14 September 2013.
↑ Hu, Y. & al. "Stable Isotope Dietary Analysis of the Tianyuan 1 Early Modern Human" in Proceedings of the National Academy of Sciences, Vol. 106, No. 27, pp. 10 971–10 974. Jul 2009. Bibcode 2009PNAS..10610971H. DOI 10.1073/pnas.0904826106. ISSN 0027-8424. PMC 2706269. PMID 19581579.
↑ Guthrie, Dale. The Nature of Paleolithic Art, p. 298. University of Chicago Press (Chicago), 2005. ISBN 0-226-31126-0.
↑ 范蠡 [Fan Li]. 《養魚經》 or 《养鱼经》 [Yǎngyú Jīng, "The Fish-Breeding Classic"]. ح. ۴۷۵ BC. (چینی)
↑ Nash, Colin. The History of Aquaculture, pp. 26 ff. Blackwell Publishing (Danvers), 2011. Accessed 12 Aug 2014.
↑ Ἰσίδωρος Χαρακηνός [ایزیدور خاراکسی]. Τὸ τῆς Παρθίας Περιηγητικόν [Tò tēs Parthías Periēgētikón, A Journey around Parthia]. ح. ۱st century AD (یونانی باستان) in Ἀθήναιος [Athenaeus]. Δειπνοσοφισταί [Deipnosophistaí, The Dinner Experts], Book III, 93E. ح. ۳rd century (یونانی باستان) Trans. Charles Burton Gulick as [۱].html#p403 Athenaeus, Vol. I, p. 403.] Harvard University Press (Cambridge), 1927. Accessed 13 Aug 2014.
↑ Ὀππιανός [Oppian]. Ἁλιευτικά [Halieutiká, The Halieutics]. ح. ۱۸۰. Trans. John Jones as Oppian's Halieuticks, Part II: "Of the Fishing of the Ancients", Book III, ll. 103–132. Rob. Shippen (Oxford), 1722.
↑ Kurlansky, Mark. Cod: A Biography of the Fish That Changed the World. Walker (New York), 1997. ISBN 0-8027-1326-2.
↑ Trinity Sailing Foundation. Sailing Trawlers. Issuu (Brixham), 2014. Accessed 12 Aug 2014.
↑ Kunzig, Robert. "Twilight of the Cod" in Discover, Vol. 52. April 1995. Accessed 1 May 2012.
↑ Granger, R. & al. The State of World Fisheries and Aquaculture, pp. 3 ff. FAO Fisheries and Aquaculture Department (Rome), 2012. ISBN 978-92-5-107225-7. ISSN 1020-5489. Accessed 12 Aug 2014.
↑ Hamilton, Lawrence & al. "Outport Adaptations: Social Indicators through Newfoundland's Cod Crisis" in Human Ecology Review, Vol. 8, No. 2, 1–11. 2001.
↑ Hou Qiang. "China starts annual South China Sea fishing ban". Xinhua (Beijing), 16 May 2013. Accessed 13 Aug 2014.
↑ Hackett, Bob & al. "Tonan Maru No. 2: Tabular Record of Movement" at Yusosen! Stories and Battle Histories of the IJN's Oilers & Tanker Fleet. 2014. Accessed 13 Aug 2014.
↑ Farmer, Tina. "[www.fao.org/fishery/topic/13827/en Topics Fact Sheet: Fishing People]". FAO Fisheries and Aquaculture Department (Rome), 2014. Accessed 10 Aug 2014.
↑ Statistics and Information Service. "Overview: Major Trends and Issues" بایگانی‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۱ توسط Archive-It. FAO Fisheries and Aquaculture Department (Rome), 2012. Accessed 10 Aug 2014.
↑ Watson, Reg & al. "Systematic Distortions in World Fisheries Catch Trends", Figure 1, in Nature, Vol. 414, No. 6863, pp. 534–536. 29 Nov 2001. DOI 10.1038/35107050. Accessed 10 Aug 2014.
↑ "[www.peruthisweek.com/news-peruvian-fisheries-production-up-dramatically-102012 Peruvian Fisheries' Production Up Dramatically]" in Peru This Week. 17 Jan 2014. Accessed 13 Aug 2014.
↑ Evans, Michael. "Fishing" at Earth Times. 3 June 2011. Accessed 23 April 2013.
↑ "Fisheries: Latest data". GreenFacts. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 23 April 2013.
↑ Myers, Ransom A.; Worm, Boris (2003). "Rapid worldwide depletion of predatory fish communities". Nature. 423 (6937): 280–283. doi:10.1038/nature01610. ISSN 0028-0836.
↑ Charles Clover (2008). The End of the Line: How Overfishing is Changing the World and what We Eat. University of California Press. ISBN 978-0-520-25505-0. OCLC 67383509. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ Béné, C. ; Macfadyen, G. ; Allison, E. H. (2007). Increasing the contribution of small-scale fisheries to poverty alleviation and food security. Fisheries Technical Paper. No. 481. FAO. ISBN 978-92-5-105664-6. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.
↑ The State of World Fisheries and Aquaculture 2012. FAO Fisheries and Aquaculture Department. 2012. ISBN 978-92-5-107225-7. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 23 April 2013.
↑ Soto, D. (ed.) (2009). Integrated mariculture. Fisheries and Aquaculture Technical Paper. No. 529. FAO. ISBN 978-92-5-106387-3. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.
↑ "About shrimp farming". Shrimp News International. Archived from the original on 1 February 2010. Retrieved 25 April 2013.
↑ "Sea cucumber ranching improves livelihoods". WorldFish. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.
↑ Anderson, Genny (15 June 2009). "Lobster mariculture". Marine Science. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.
↑ Winterman, Denise (30 July 2012). "Future foods: What will we be eating in 20 years' time?". BBC. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.
↑ "Samphire". BBC: Good Food. Archived from the original on 27 May 2007. Retrieved 24 April 2013.
↑ "An Overview of China's Aquaculture", p. 6. Netherlands Business Support Office (Dalien), 2010. Accessed 13 Aug 2014.
↑ Black, K.D. "Environmental, economic and social impacts of mariculture" in Encyclopedia of Ocean Sciences, pp. 1578-1584. Academic Press, 2001.
↑ Jefferson, Thomas & al. "A Declaration by the Representatives of the United States of America, in General Congress Assembled". John Dunlap (Philadelphia), 1776.
↑ Grotius, Hugo. Mare Liberum ["The Free Sea"]. 1609. (لاتین)
↑ Bynkershoek, Cornelius. De dominio maris ["On the Dominion of the Sea"]. 1702. (لاتین)
↑ United Nations Convention on the Law of the Sea (1982), §87(1).
↑ Dutton, Benjamin (2004). Dutton's Nautical Navigation (15 ed.). Naval Institute Press. pp. 260–265.
↑ Grant, R.G. Battle at Sea: 3,000 Years of Naval Warfare. 2008. Accessed 10 Aug 2010.
↑ Drews, Robert. The End of the Bronze Age: Changes in Warfare and the Catastrophe ca. 1200 B.C.. 1993.
↑ Strauss, Barry. The Battle of Salamis: The Naval Encounter that Saved Greece—and Western Civilization, p. 26. Simon & Schuster, 2004. ISBN 0-7432-4450-8.
↑ Herodotus. Ἱστορίαι [The Histories], VIII. 97. c. 420 BC. (یونانی باستان)
↑ Fremont-Barnes, Gregory; Hook, Christa (2005). Trafalgar 1805: Nelson's Crowning Victory. Osprey Publishing. p. 1. ISBN 1-84176-892-8.
↑ Sterling, Christopher. Military Communications: From Ancient Times to the 21st Century, p. 459. ABC-CLIO, 2008. ISBN 1-85109-732-5.
↑ Campbell, John. Jutland: An Analysis of the Fighting, p. 2. Lyons Press, 1998. ISBN 1-55821-759-2.
↑ Helgason, Guðmundur. "Finale" at Uboat.net. Accessed 13 Sept 2013.
↑ Bennett, William. America: The Last Best Hope, Vol. 2: From a World at War to the Triumph of Freedom 1914—1989, p. 301. Nelson Current, 2007. ISBN 978-1-59555-057-6.
↑ BBC. "Q&A: Trident Replacement". 22 Sept 2010. Accessed 15 Sept 2013.
↑ California Center for Military History. "Submarines of the Cold War". Accessed 15 Sept 2013.
↑ Simpson, Michael. A Life of Admiral of the Fleet Andrew Cunningham: A Twentieth-Century Naval Leader, p. 74. Routledge, 2004. ISBN 978-0-7146-5197-2.
↑ Crocker, H.W. III. Don't Tread on Me: A 400-Year History of America at War, pp. 294 ff. Three Rivers Press, 2006. ISBN 978-1-4000-5364-3.
↑ Thomas, Evan. Sea of Thunder, pp. 3 f. Simon & Schuster, 2007. ISBN 0-7432-5222-5.
↑ Lickorish, Leonard & al. Introduction to Tourism, p. 16. Butterworth–Heinemann (Oxford), 1997. Accessed 8 Aug 2014.
↑ Hazbun, Waleed. "The East as an Exhibit: Thomas Cook & Son and the Origins of the International Tourism Industry in Egypt", p. 5, in The Business of Tourism: Place, Faith, and History. University of Pennsylvania Press (Philadelphia), 2007. Accessed 8 Aug 2014.
↑ "No evidence to support Foreign Minister Bob Carr's economic migrants claims". ABC News. 15 August 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 21 August 2013.
↑ "The voice of the recreational marine industry worldwide". International Council of Marine Industry Associations. 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.
↑ "Yachting". YachtingMagazine.com. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 September 2013.
↑ Aas, Øystein (ed.) (2008). Global Challenges in Recreational Fisheries. John Wiley and Sons. p. 5. ISBN 0-470-69814-4.
↑ Dowling, Ross Kingston (ed.) (2006). Cruise Ship Tourism. CABI. p. 3. ISBN 1-84593-049-5.
↑ Cater, Carl; Cater, Erlet (2007). Marine Ecotourism: Between the Devil and the Deep Blue Sea. CABI. p. 8. ISBN 1-84593-260-9.
↑ "Health Benefits of Sea Bathing". MedClick. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 July 2013.
↑ Nickel, Christoph; Zernial, Oliver; Musahl, Volker; Hansen, Ute; Zantop, Thore; Petersen, Wolf (2004). "A prospective study of kitesurfing injuries". American Journal of Sports Medicine. 32 (4): 921–927. doi:10.1177/0363546503262162. PMID 15150038.
↑ "The disciplines of windsurfing". World of Windsurfing. 15 April 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 July 2013.
↑ "Water skiing disciplines". ABC of Skiing. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 July 2013.
↑ Catelle, W. R. (1907). "Methods of Fishing". The Pearl: Its Story, Its Charm, and Its Value. J. B. Lippincott. p. 171. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.
↑ US Navy Diving Manual, 6th revision. US Naval Sea Systems Command. 2006. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 May 2013.
↑ Ovdak, Alla & al. "Offshore Wind Energy in France". Oct 2013. Accessed 31 July 2014.
↑ "Ocean Energy". Ocean Energy Systems. 2011. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 5 July 2013.
↑ Cruz, João (2008). Ocean Wave Energy – Current Status and Future Perspectives. Springer. p. 2. ISBN 3-540-74894-6.
↑ US Department of the Interior (May 2006). "Ocean Current Energy Potential on the U.S. Outer Continental Shelf" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 May 2011. Retrieved 8 May 2013.
↑ Ponta, F. L. ; Jacovkis, P. M. (2008). "Marine-current power generation by diffuser-augmented floating hydro-turbines". Renewable Energy. 33 (4): 665–673. doi:10.1016/j.renene.2007.04.008.
↑ Environmental and Energy Study Institute (October 2010). "Offshore Wind Energy" (PDF). Retrieved 8 May 2013.
↑ Tillessen, Teena (2010). "High demand for wind farm installation vessels". Hansa International Maritime Journal. 147 (8): 170–171.
↑ "Cooling power plants". World Nuclear Association. 1 September 2013. Retrieved 14 September 2013.
↑ Lamb, Robert (2011). "How offshore drilling works". HowStuffWorks. Retrieved 6 May 2013.
↑ Horton, Jennifer (2011). "Effects of offshore drilling: energy vs. environment". HowStuffWorks. Retrieved 6 May 2013.
↑ "Chemistry: Mining the Sea". Time. 15 May 1964. Archived from the original on 24 April 2013. Retrieved 25 April 2013.
↑ Al-Weshah, Radwan A. (2000). "The water balance of the Dead Sea: an integrated approach". Hydrological Processes. 14 (1): 145–154. Bibcode:2000HyPr...14..145A. doi:10.1002/(SICI)1099-1085(200001)14:1<145::AID-HYP916>3.0.CO;2-N.
↑ Nurok, G. A. ; Bubis, I. V. (1970–1979). "Mining, Undersea". The Great Soviet Encyclopedia, 3rd Edition. Retrieved 6 May 2013.
↑ Kohl, Keith (2013). "Underwater Mining Companies". Wealth Daily. Retrieved 6 May 2013.
↑ Miner, Meghan (1 February 2013). "Will Deep-sea Mining Yield an Underwater Gold Rush?". National Geographic. Retrieved 6 May 2013.
↑ Hamed, Osman A. (2005). "Overview of hybrid desalination systems – current status and future prospects". Desalination. 186: 207–214. doi:10.1016/j.desal.2005.03.095.
↑ Milkov, A. V. (2004). "Global estimates of hydrate-bound gas in marine sediments: how much is really out there?". Earth-Science Review. 66 (3–4): 183–197. Bibcode:2004ESRv...66..183M. doi:10.1016/j.earscirev.2003.11.002.
↑ Achurra, L. E. ; Lacassie, J. P. ; Le Roux, J. P. ; Marquardt, C. ; Belmar, M. ; Ruiz-del-solar, J. ; Ishman, S. E. (2009). "Manganese nodules in the Miocene Bahía Inglesa Formation, north-central Chile: petrography, geochemistry, genesis and palaeoceanographic significance". Sedimentary Geology. 217 (1–4): 128–130. Bibcode:2009SedG..217..128A. doi:10.1016/j.sedgeo.2009.03.016.
↑ "Diamonds". Geological Survey of Namibia. Ministry of Mines and Energy. 2006. Archived from the original on 20 October 2014. Retrieved 26 September 2013.
↑ "Toxic Pollution". Ocean Briefing Book. SeaWeb. Retrieved 23 April 2013.
↑ Ansari, T. M. ; Marr, L. L. ; Tariq, N. (2004). "Heavy metals in marine pollution perspective: a mini review". Journal of Applied Sciences. 4 (1): 1–20. Bibcode:2004JApSc...4....1.. doi:10.3923/jas.2004.1.20.
↑ Dell'Amore, Christine (12 April 2013). "New Diseases, Toxins Harming Marine Life". National Geographic Daily News. National Geographic. Retrieved 23 April 2013.
↑ Jefferies, D. F. ; Preston, A. ; Steele, A. K. (1973). "Distribution of caesium-137 in British coastal waters". Marine Pollution Bulletin. 4 (8): 118–122. doi:10.1016/0025-326X(73)90185-9.
↑ Tsumunea, Daisuke; Tsubonoa, Takaki; Aoyamab, Michio; Hirosec, Katsumi (2012). "Distribution of oceanic 137–Cs from the Fukushima Dai-ichi Nuclear Power Plant simulated numerically by a regional ocean model". Journal of Environmental Radioactivity. 111: 100–108. doi:10.1016/j.jenvrad.2011.10.007. PMID 22071362.
↑ "London Convention and Protocol". International Maritime Organization. Archived from the original on 6 November 2012. Retrieved 15 September 2012.
↑ "International Convention for the Prevention of Pollution from Ships (MARPOL 73/78)". International Maritime Organization. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 15 September 2012.
↑ Barnes, D. K. A. ; Galgani, Francois; Thompson, Richard C. ; Barlaz, Morton (2009). "Accumulation and fragmentation of plastic debris in global environments". Philosophical Transactions of the Royal Society. 364 (1526): 1985–1998. doi:10.1098/rstb.2008.0205. PMC 2873009. PMID 19528051.
↑ Karl, David M. (199). "A sea of change: biogeochemical variability in the North Pacific subtropical gyre". Ecosystems. 2 (3): 181–214. doi:10.1007/s100219900068. JSTOR 3658829.
↑ Lovett, Richard A. (2 March 2010). "Huge Garbage Patch Found in Atlantic too". National Geographic. Retrieved 10 July 2013.
↑ Moore, Charles James (2008). "Synthetic polymers in the marine environment: a rapidly increasing, long-term threat". Environmental Research. 108 (2): 131–139. Bibcode:2008ER....108..131M. doi:10.1016/j.envres.2008.07.025. PMID 18949831.
↑ "Marine problems: Pollution". World Wildlife Fund. Retrieved 21 April 2013.
↑ "How Does the BP Oil Spill Impact Wildlife and Habitat?". National Wildlife Federation. Retrieved 22 April 2013.
↑ American Chemical Society (9 April 2013). "Gulf of Mexico Has Greater-Than-Believed Ability to Self-Cleanse Oil Spills". Science Daily. Retrieved 22 April 2013.
↑ "Environmental, social and cultural settings of the Surin Islands". Sustainable Development in Coastal Regions and Small Islands. UNESCO. Retrieved 7 September 2013.
↑ Langenheim, Johnny (18 September 2010). "The last of the sea nomads". The Guardian. Retrieved 7 September 2013.
↑ Ivanoff, Jacques (1 April 2005). "Sea Gypsies of Myanmar". National Geographic. Retrieved 7 September 2013.
↑ Hovelsrud, Grete K; McKenna, Meghan; Huntington, Henry P (March 2008). "Marine Mammal Harvests and Other Interactions with Humans". Ecological Applications. 18 (2): S135–S147. doi:10.1890/06-0843.1. JSTOR 40062161. PMID 18494367.
↑ "Traditional Owners of the Great Barrier Reef". Great Barrier Reef Marine Park Authority. Retrieved 16 September 2013.
↑ Westerdahl, Christer (1994). "Maritime cultures and ship types: brief comments on the significance of maritime archaeology". International Journal of Nautical Archaeology. 23 (4): 265–270. doi:10.1111/j.1095-9270.1994.tb00471.x.
↑ The Bible (King James Version). 1611. pp. Job 41: 1–34.
↑ Kerenyi, C. (1974). The Gods of the Greeks. Thames and Hudson. pp. 37–40. ISBN 0-500-27048-1.
↑ Shunsen, Takehara (1841). Ehon Hyaku Monogatari (絵本百物語, "Picture Book of a Hundred Stories") (به ژاپنی). Kyoto: Ryûsuiken.
↑ Pontoppidan, Erich (1839). The Naturalist's Library, Volume 8: The Kraken. W. H. Lizars. pp. 327–336.
↑ Cotterell, Arthur (ed.) (2000). World Mythology. Parragon. ISBN 978-0-7525-3037-6.
↑ Slive, Seymour (1995). Dutch Painting, 1600–1800. Yale University Press. pp. 213–216. ISBN 0-300-07451-4.
↑ Johnson, Ken (30 July 2009). "When Galleons Ruled the Waves". New York Times. Retrieved 19 September 2013.
↑ Tymieniecka, Anna–Teresa (ed.) (1985). Poetics of the Elements in the Human Condition: Part I – The Sea: From Elemental Stirrings to the Symbolic Inspiration, Language, and Life-Significance in Literary Interpretation and Theory. Springer. pp. 4–8. ISBN 978-90-277-1906-5.
↑ Wagner, Richard (1843). "An Autobiographical Sketch". The Wagner Library. Archived from the original on 11 May 2013. Retrieved 24 April 2013.
↑ Potter, Caroline; Trezise, Simon (ed.) (1994). "Debussy and Nature". The Cambridge Companion to Debussy. Cambridge University Press. p. 149. ISBN 0-521-65478-5.
↑ Schwartz, Elliot S. (1964). The Symphonies of Ralph Vaughan Williams. University of Massachusetts Press. ASIN B0007DESPS.
↑ Tymieniecka, Anna–Teresa (ed.) (1985). Poetics of the Elements in the Human Condition: Part I – The Sea: From Elemental Stirrings to the Symbolic Inspiration, Language, and Life-Significance in Literary Interpretation and Theory. Springer. p. 45. ISBN 978-90-277-1906-5.
↑ Homer (translation by Rieu, D. C. H.) (2003). The Odyssey. Penguin. pp. xi. ISBN 0-14-044911-6.
↑ Porter, John (8 May 2006). "Plot Outline for Homer's Odyssey". University of Saskatchewan. Retrieved 10 September 2013.
↑ Basho, Matsuo. "A Selection of Matsuo Basho's Haiku". Greenleaf. Archived from the original on 18 May 2013. Retrieved 27 April 2013.
↑ Van Doren, Carl (1921). "Chapter 3. Romances of Adventure. Section 2. Herman Melville". The American Novel. Bartleby.com. Retrieved 21 August 2013.
↑ Najder, Zdzisław (2007). Joseph Conrad: A Life. Camden House. p. 187.
↑ "The Caine Mutiny". Pulitzer Prize First Edition Guide. 2006. Retrieved 25 May 2013.
↑ Jung, Carl Gustav (1985). Dreams. Translated by Hull, R.F.C. Ark Paperbacks. pp. 122, 192. ISBN 978-0-7448-0032-6.
↑ Lal, Ashwini Kumar (2008). "Origin of Life". Astrophysics and Space Science. 317 (3–4): 267–278. doi:10.1007/s10509-008-9876-6.
↑ Winchster, Simon (2010). Atlantic: A vast ocean of a million stories. London: Harper Press. pp. 354–356. ISBN 978-0-00-736459-6.

پیوند به بیرون

National Oceanic and Atmospheric Administration بایگانی‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine

[122] The Greek navigator Eudoxus was later reported by Strabo to have accidentally discovered a wrecked ship from Gades on the northeast coast of Africa and to have then attempted two (failed) circumnavigations of Africa around 116 BC.

[1] «Rivers of the World: World's Longest Rivers». www.usgs.gov. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۳۱.

[2] Pidwirny, Michael. Fundamentals of Physical Geography, 2nd ed., Ch. 8: "Introduction to the Hydrosphere" بایگانی‌شده در ۹ دسامبر ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine. University of British Columbia (Okanagan), 2006. Accessed 26 Nov 2007.

[3] National Oceanic and Atmospheric Administration. "Then and Now: The HMS Challenger Expedition and the 'Mountains in the Sea' Expedition" at Ocean Explorer. Accessed 2 Jan 2012.

[4] هفته‌نامه امرداد، شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شماره ۲۹۰، ص ۸.

[reddyornot-5] Reddy, M.P.M. Descriptive Physical Oceanography, p. 112. A.A. Balkema (Leiden), 2001. ISBN 90-5410-706-5. Accessed 6 Aug 2014.

[ihorg-6] سازمان آب‌نگاری بین‌المللی. "Limits of Oceans and Seas (Special Publication №28) بایگانی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine", 3rd ed. Imp. Monégasque (مونت‌کارلو), 1953. Retrieved 7 February 2010.

[oed-7] فرهنگ انگلیسی آکسفورد, 1st ed. "sea, n." Oxford University Press (Oxford), 1911.

[Stow-8] Stow, Dorrik (2004). Encyclopedia of the Oceans. Oxford University Press. ISBN 0-19-860687-7.

[oceanservice.noaa-9] National Oceanic and Atmospheric Administration. "What's the Difference between an Ocean and a Sea?" in Ocean Facts. Accessed 19 Apr 2013.

[10] Nishri, A. ; Stiller, M; Rimmer, A. ; Geifman, Y. ; Krom, M. (1999). "Lake Kinneret (The Sea of Galilee): the effects of diversion of external salinity sources and the probable chemical composition of the internal salinity sources". Chemical Geology. 158 (1–2): 37–52. doi:10.1016/S0009-2541(99)00007-8. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[11] American Society of Civil Engineers. The Glossary of the Mapping Sciences, p. 365. ASCE Publications, 1994. ISBN 0-7844-7570-9.

[12] Gokay, Bulent (2001). "The Politics of Caspian Oil". Palgrave Macmillan: 74. ISBN 978-0-333-73973-0. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[13] Ravilious, Kate. "Most Earthlike Planet Yet Found May Have Liquid Oceans" in National Geographic. 21 Apr 2009. Accessed 10 Sept 2013.

[14] Platnick, Steven. "Visible Earth". NASA. Accessed 22 Apr 2013.

[15] Oskin, Becky. "Rare Diamond Confirms that Earth's Mantle Holds an Ocean's Worth of Water" in ساینتیفیک آمریکن. 12 Mar 2014. Accessed 13 Mar 2014.

[NOAAcycle-16] NOAA. "Lesson 7: The Water Cycle" in Ocean Explorer. Accessed 19 Apr 2013.

[17] Lee, Sidney (ed.) "Rennell, James" in the Dictionary of National Biography, Vol. 48. Smith, Elder, & Co. (London), 1896. Hosted at Wikisource.

[Jenkins-18] Monkhouse, F.J. Principles of Physical Geography, pp. 327–328. Hodder & Stoughton, 1975. ISBN 978-0-340-04944-0.

[19] Stewart, Robert H. Introduction To Physical Oceanography, pp. 2–3. Texas A & M University, 2008. Accessed 15 Sept. 2013.

[20] Pond, Stephen & al. Introductory Dynamic Oceanography, p. 5. Pergamon Press, 1978.

[21] Pinet, Paul. Invitation to Oceanography. West Publishing Co. (St. Paul), 1996. شابک ‎۹۷۸−۰−۳۱۴−۰۶۳۳۹−۷.

[Millero-22] Millero, Frank & al. "The Composition of Standard Seawater and the Definition of the Reference-Composition Salinity Scale" in Deep Sea Research, Part I: Oceanographic Research Papers, Vol. 55, No. 1, pp. 50–72. Jan 2008. DOI 10.1016/j.dsr.2007.10.001. Bibcode: 2008DSRI...55...50M.

[23] Swenson, Herbert. "Why is the Ocean Salty? بایگانی‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine" US Geological Survey. Accessed 17 April 2013.

[24] Thulin, Jan & al. "Religion, Science, and the Environment Symposium V on the Baltic Sea". 2003. Hosted at Archive.org, 6 Jun 2007. Accessed 16 Apr 2013.

[25] Thunell, Robert C. ; Locke, Sharon M. ; Williams, Douglas F. (1988). "Glacio-eustatic sea-level control on Red Sea salinity". Nature. 334 (6183): 601–604. Bibcode:1988Natur.334..601T. doi:10.1038/334601a0.

[26] Gordon, Arnold. "Ocean Circulation" in The Climate System. Columbia University (New York), 2004. Accessed 6 July 2013.

[27] Jeffries, Martin. "Sea ice" in the Encyclopædia Britannica Online. Britannica Online, 2012. Accessed 21 April 2013.

[Russell-28] Russell, F.S. & al. The Seas, pp. 225–227. Frederick Warne, 1928.

[29] United States Environmental Protection Agency. Water Monitoring & Assessment, 5.2: "Dissolved Oxygen and Biochemical Oxygen Demand". 2012. Accessed Aug 7 2014.

[30] Shaffer, Gary & al. "Long-term Ocean Oxygen Depletion in Response to Carbon Dioxide Emissions from Fossil Fuels" in Nature Geoscience, Vol. 2, No. 2, pp. 105–109. 2009. DOI 10.1038/ngeo420. Bibcode 2009NatGe...2..105S.

[NOAA-31] National Oceanic and Atmospheric Administration. "Ocean Waves" in the Ocean Explorer. Accessed 17 April 2013.

[32] Young, I.R. Wind Generated Ocean Waves, p. 83. Elsevier, 1999. ISBN 0-08-043317-0.

[mrgarrison-33] Garrison, Tom. Essentials of Oceanography, 6th ed., pp. 204 ff. Brooks/Cole (Belmont), 2012. ISBN 0-321-81405-3.

[34] National Meteorological Library and Archive. "Fact Sheet 6—The Beaufort Scale". Met Office (Devon), 2010. Accessed 7 Aug 2014.

[35] Goda, Y. Random Seas and Design of Maritime Structures, pp. 421–22. World Scientific, 2000. ISBN 978-981-02-3256-6.

[36] Holliday, N.P. & al. "Were extreme waves in the Rockall Trough the largest ever recorded?" بایگانی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine in Geophysical Research Letters, Vol. 33. 2006. L05613.

[37] Laird, Anne. "Observed Statistics of Extreme Waves" بایگانی‌شده در ۸ آوریل ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine. Naval Postgraduate School (Monterey), 2006. Accessed 7 Aug 2014.

[38] United States Geological Survey. "Summary". Accessed 12 Aug 2010.

[usgstsunami-39] "Life of a Tsunami". Tsunamis & Earthquakes. US Geological Survey. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 18 April 2013.

[UoW-40] "The Physics of Tsunamis". Earth and Space Sciences. University of Washington. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 21 September 2013.

[41] "Tsunami warning system". 28 June 2009. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 October 2013.

[42] "Tsunami Programme: About Us". Intergovernmental Oceanographic Commission. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 October 2013.

[43] Our Amazing Planet staff (12 March 2012). "Deep Ocean Floor Can Focus Tsunami Waves". Livescience. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 October 2013.

[44] Berry, M. V. (2007). "Focused tsunami waves". Proceedings of the Royal Society: A. 463 (2087): 3055. doi:10.1098/rspa.2007.0051.

[45] اداره هواشناسی استرالیا of the دولت استرالیا. "Tsunami Facts and Information". Accessed 3 October 2013.

[NTWC-physics-46] "Physics of Tsunamis". National Tsunami Warning Center of the USA. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 3 October 2013.

[oceanservice-47] "Tides and Water Levels". NOAA Oceans and Coasts. NOAA Ocean Service Education. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 April 2013.

[48] "Tidal amplitudes". University of Guelph. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.

[NOAAtides-49] "Tides". Ocean Explorer. National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 April 2013.

[EuripusStraits-50] Eginitis, D. (1929). "The problem of the tide of Euripus". Astronomische Nachrichten. 236 (19–20): 321–328. Bibcode:1929AN....236..321E. doi:10.1002/asna.19292361904. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014. See also the commentary about this explanation in Lagrange, E. (1930). "Les marées de l'Euripe". Ciel et Terre (Bulletin of the Société Belge d'Astronomie) (به فرانسوی). 46: 66–69. Bibcode:1930C&T....46...66L.

[51] "Evia Island". Chalkis. Evia.gr. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 29 June 2013.

[52] Cline, Isaac M. (4 February 2004). "Galveston Storm of 1900". National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 21 April 2013.

[53] Ahrens, C. Donald; Jackson, Peter Lawrence; Jackson, Christine E. J.; Jackson, Christine E. O. (2012). Meteorology Today: An Introduction to Weather, Climate, and the Environment. Cengage Learning. p. 283. ISBN 0-17-650039-1. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[NOAAcurrent-54] "Ocean Currents". Ocean Explorer. National Oceanic and Atmospheric Administration. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 19 April 2013.

[55] Pope, Vicky (2 February 2007). "Models 'key to climate forecasts'". BBC. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 8 September 2013.

[56] Cushman-Roisin, Benoit; Beckers, Jean-Marie (2011). Introduction to Geophysical Fluid Dynamics: Physical and Numerical Aspects. Academic Press. ISBN 978-0-12-088759-0.

[57] Wunsch, Carl (2002). "What is the thermohaline circulation?". Science. 298 (5596): 1179–1181. doi:10.1126/science.1079329. PMID 12424356.

[58] "Long-shore currents". Orange County Lifeguards. 2007. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 19 April 2013.

[59] "Rip current characteristics". Rip currents. University of Delaware Sea Grant College Program. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 19 April 2013.

[60] "Marine and Coastal: Bathymetry". Geoscience Australia. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 September 2013.

[61] Pidwirny, Michael (28 March 2013). "Structure of the Earth". The Encyclopedia of Earth. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.

[62] Pidwirny, Michael (28 March 2013). "Plate tectonics". The Encyclopedia of Earth. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.

[63] "Plate Tectonics: The Mechanism". University of California Museum of Paleontology. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.

[smmt-64] "Scientists map Mariana Trench, deepest known section of ocean in the world". The Telegraph. 7 December 2011. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 September 2013.

[65] "Peru-Chile Trench". Encyclopedia Britannica. Britannica Online Encyclopedia. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 September 2013.

[66] Whittow, John B. (1984). The Penguin Dictionary of Physical Geography. Penguin Books. pp. 29, 80, 246. ISBN 978-0-14-051094-2.

[Monkhouse291-67] Monkhouse, F. J. (1975). Principles of Physical Geography. Hodder & Stoughton. pp. 280–291. ISBN 978-0-340-04944-0.

[68] "Thames Barrier engineer says second defence needed". BBC News. 5 January 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 18 September 2013.

[69] Plant, G.W. ; Covil, C.S; Hughes, R.A. ; Airport Authority Hong Kong (1998). Site Preparation for the New Hong Kong International Airport. Thomas Telford. pp. 1–4, 43. ISBN 978-0-7277-2696-4. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[unclose-70] سازمان ملل متحد Office of Legal Affairs. "United Nations Convention on the Law of the Sea of 10 December 1982" at Oceans & Law of the Sea. United Nations Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea (New York), 22 Aug 2013. Accessed 10 Aug 2014.

[71] Muller, R. D.; Sdrolias, M.; Gaina, C.; Steinberger, B.; Heine, C. (2008). "Long-Term Sea-Level Fluctuations Driven by Ocean Basin Dynamics". Science. 319 (5868): 1357–62. Bibcode:2008Sci...319.1357M. doi:10.1126/science.1151540. PMID 18323446. S2CID 23334128.

[72] Bruce C. Douglas (1997). "Global sea rise: a redetermination". Surveys in Geophysics. 18 (2/3): 279–292. Bibcode:1997SGeo...18..279D. doi:10.1023/A:1006544227856.

[73] Bindoff, N. L.; Willebrand, J.; Artale, V.; Cazenave, A.; Gregory, J.; Gulev, S.; Hanawa, K.; Le Quéré, C.; Levitus, S.; Nojiri, Y.; Shum, A.; Talley, L. D.; Unnikrishnan, A. S.; Josey, S. A.; Tamisiea, M.; Tsimplis, M.; Woodworth, P. (2007). Observations: Oceanic Climate Change and Sea Level. Cambridge University Press. pp. 385–428. ISBN 978-0-521-88009-1.

[74] Meeh, Gerald A. ; Washington, Warren M. ; Collins, William D. ; Arblaster, Julie M. ; Hu, Aixue; Buja, Lawrence E. ; Strand, Warren G. ; Teng, Haiyan, G. A. (2005). "How much more global warming and sea level rise?". Science. 307 (5716): 1769–1772. Bibcode:2005Sci...307.1769M. doi:10.1126/science.1106663. PMID 15774757. ; ; ; ; ; ;

[75] "The Water Cycle: The Oceans". US Geological Survey. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.

[76] Vesilind, Priit J. (2003). "The Driest Place on Earth". National Geographic. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.

[77] "Endorheic Lakes: Waterbodies That Don't Flow to the Sea". The Watershed: Water from the Mountains into the Sea. United Nations Environment Programme. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 16 September 2013.

[Sarmiento_and_Gruber_2006-78] Sarmiento, J. L.; Gruber, N. (2006). Ocean Biogeochemical Dynamics. Princeton University Press.

[GlobalCarbonCycle-79] Falkowski, P. (2000). "The Global Carbon Cycle: A Test of Our Knowledge of Earth as a System". Science. 290 (5490): 291–296. doi:10.1126/science.290.5490.291. ISSN 0036-8075.

[Prentice_etal_2001-80] Prentice, I. C. (2001). "The carbon cycle and atmospheric carbon dioxide". Climate change 2001: the scientific basis: contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergouvernmental Panel on Climate Change / Houghton, J. T. [ed.] Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 26 September 2012.

[EPA_Ocean_Acidity-81] "Ocean Acidity". U.S. EPA climate change web site. EPA. 13 September 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 1 November 2013.

[Feely04-82] Feely, R. A.; et al. (July 2004). "Impact of Anthropogenic CO₂ on the CaCO₃ System in the Oceans". Science. 305 (5682): 362–366. Bibcode:2004Sci...305..362F. doi:10.1126/science.1097329. PMID 15256664. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[Zeebe2008-83] Zeebe, R. E.; Zachos, J. C.; Caldeira, K.; Tyrrell, T. (4 July 2008). "OCEANS: Carbon Emissions and Acidification". Science. 321 (5885): 51–52. doi:10.1126/science.1159124. PMID 18599765.

[GattusoHansson2011-84] Gattuso, J. -P.; Hansson, L. (15 September 2011). Ocean Acidification. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-959109-1. OCLC 730413873. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[Pinet-85] Pinet, Paul R. (1996). Invitation to Oceanography. West Publishing Company. pp. 126, 134–135. ISBN 978-0-314-06339-7. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[PMEL-86] "What is Ocean Acidification?". NOAA PMEL Carbon Program. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 15 September 2013.

[orr05-87] Orr, James C.; et al. (2005). "Anthropogenic ocean acidification over the twenty-first century and its impact on calcifying organisms" (PDF). Nature. 437 (7059): 681–686. Bibcode:2005Natur.437..681O. doi:10.1038/nature04095. PMID 16193043. Archived from the original (PDF) on 25 June 2008. Retrieved 20 October 2014.

[AboutAntarctica-88] "Ocean acidification". Department of Sustainability, Environment, Water, Population & Communities: Australian Antarctic Division. 28 September 2007. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 April 2013.

[Hönisch2012-89] Hönisch, Bärbel; Ridgwell, Andy; Schmidt, Daniela N.; Thomas, E.; Gibbs, S. J.; Sluijs, A.; Zeebe, R.; Kump, L.; Martindale, R. C.; Greene, S. E.; Kiessling, W.; Ries, J.; Zachos, J. C.; Royer, D. L.; Barker, S.; Marchitto, T. M.; Moyer, R.; Pelejero, C.; Ziveri, P.; Foster, G. L.; Williams, B. (2012). "The Geological Record of Ocean Acidification". Science. 335 (6072): 1058–1063. Bibcode:2012Sci...335.1058H. doi:10.1126/science.1208277. PMID 22383840.

[Gruber2011-90] Gruber, N. (18 April 2011). "Warming up, turning sour, losing breath: ocean biogeochemistry under global change". Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 369 (1943): 1980–1996. doi:10.1098/rsta.2011.0003.

[91] "Profile". Department of Natural Environmental Studies: University of Tokyo. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 26 September 2013.

[92] Mann, Nicholas H. (2005). "The third age of phage". PLoS Biology. 3 (5): 753–755. doi:10.1371/journal.pbio.0030182. PMC 1110918. PMID 15884981.

[Jeffrey-93] Levinton, Jeffrey S. (2010). "18. Fisheries and Food from the Sea". Marine Biology: International Edition: Function, Biodiversity, Ecology. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-976661-1.

[DKlife-94] Kindersley, Dorling (2011). Illustrated Encyclopedia of the Ocean. Dorling Kindersley. ISBN 978-1-4053-3308-5.

[95] Spalding MD and Grenfell AM (1997). "New estimates of global and regional coral reef areas". Coral Reefs. 16 (4): 225. doi:10.1007/s003380050078.

[96] Neulinger, Sven (2008–2009). "Cold-water reefs". CoralScience.org. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 22 April 2013.

[97] Yool, Andrew; Tyrrell, Toby (2003). "Role of diatoms in regulating the ocean's silicon cycle" (PDF). Global Biogeochemical Cycles. 17 (4): 1103–1124. Bibcode:2003GBioC..17.1103Y. doi:10.1029/2002GB002018. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[98] van der Heide, T. ; van Nes, E. H. ; van Katwijk, M. M. ; Olff, H. ; Smolders, A. J. P. (2011). Romanuk, Tamara (ed.). "Positive feedbacks in seagrass ecosystems: evidence from large-scale empirical data". PLoS ONE. 6 (1): e16504. Bibcode:2011PLoSO...616504V. doi:10.1371/journal.pone.0016504.

[99] "Mangal (Mangrove)". Mildred E. Mathias Botanical Garden. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 July 2013.

[100] "Coastal Salt Marsh". Mildred E. Mathias Botanical Garden. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 July 2013.

[101] "Facts and figures on marine biodiversity". Marine biodiversity. UNESCO. 2012. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 July 2013.

[102] Voss, Maren; Bange, Hermann W. ; Dippner, Joachim W. ; Middelburg, Jack J. ; Montoya, Joseph P. ; Ward, Bess (2013). "The marine nitrogen cycle: recent discoveries, uncertainties and the potential relevance of climate change". Philosophical Transactions of the Royal Society B. 368 (1621): 20130121. doi:10.1098/rstb.2013.0121.

[Thorne-Miller-103] Thorne-Miller, Boyce (1999). The Living Ocean: Understanding and Protecting Marine Biodiversity. Island Press. p. 2. ISBN 978-1-59726-897-4. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 January 2017.

[104] Thorne-Miller, Boyce (1999). The Living Ocean: Understanding and Protecting Marine Biodiversity. Island Press. p. 88. ISBN 978-1-59726-897-4. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 26 January 2017.

[105] Kingsford, Michael John. "Marine ecosystem: Plankton". Encyclopedia Britannica. Britannica Online Encyclopedia. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 14 July 2013.

[106] Walrond, Carl. "Oceanic Fish". The Encyclopedia of New Zealand. New Zealand Government. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 14 July 2013.

[107] Steele, John H.; Thorpe, Steve A.; Turekian, Karl K. (eds.) (2010). Marine Ecological Processes: A Derivative of the Encyclopedia of Ocean Sciences. Academic Press. p. 316. ISBN 978-0-12-375724-1. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 9 February 2017.

[108] "Invasive species". Water: Habitat Protection. Environmental Protection Agency. 6 March 2012. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 September 2013.

[109] Sedberry, G. R. ; Musick, J. A. (1978). "Feeding strategies of some demersal fishes of the continental slope and rise off the Mid-Atlantic Coast of the USA". Marine Biology. 44 (44): 357–375. doi:10.1007/BF00390900.

[110] Committee on Biological Diversity in Marine Systems, National Research Council (1995). "Waiting for a whale: human hunting and deep-sea biodiversity". Understanding Marine Biodiversity. National Academies Press. ISBN 978-0-309-17641-5. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 5 April 2017.

[111] University of Wollongong. "Skeleton Reveals Lost World Of 'Little People'". Hosted at ScienceDaily. 28 October 2004. Accessed 29 July 2014.

[DrCarter-112] Carter, Robert. A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Ch. 19: "Watercraft", pp. 347 ff. Wiley-Blackwell (Chichester), 2012. ISBN 978-1-4051-8988-0. Accessed 8 Feb 2014.

[113] Rao, S.R. Lothal in the Archaeological Survey of India, pp. 27 f. 1985.

[matrilineality2003-114] Hage, P.; Marck, J. (2003). "Matrilineality and the Melanesian Origin of Polynesian Y Chromosomes". Current Anthropology. 44: S121–S127. doi:10.1086/379272.

[Belwood1-115] Bellwood, Peter (1987). The Polynesians – Prehistory of an Island People. Thames and Hudson. pp. 45–65. ISBN 0-500-27450-9.

[116] Clark, Liesl (15 February 2000). "Polynesia's Genius Navigators". NOVA. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 10 May 2013.

[117] Kirch, Patrick. Hawaiki, p. 80. Cambridge University Press (Cambridge), 2001. ISBN 978-0-521-78309-5.

[118] Hunt, Terry & al. The Statues that Walked: Unraveling the Mystery of Easter Island. Free Press, 2011. ISBN 1-4391-5031-1.

[119] Lowe, David. "Polynesian settlement of New Zealand and the Impacts of Volcanism on Early Maori Society: an Update", p. 142, in Guidebook for Pre-conference North Island Field Trip A1 ‘Ashes and Issues’. Nov 2008. ISBN 978-0-473-14476-0. Accessed 18 Jan 2010.

[120] Herodotus. Ἱστορίαι [The Histories], IV.42. c. 420 BC. (یونانی باستان)

[121] Tozer, Henry F. (1997). History of Ancient Geography, pp. 189 f. Biblo & Tannen, 1997. ISBN 0-8196-0138-1.

[123] Harden, Donald. The Phoenicians, p. 168. Penguin (Harmondsworth), 1962. Reprinted 1971.

[124] Warmington, Brian H. Carthage, p. 79. Penguin (Harmondsworth), 1960. Reprinted 1964.

[125] Mckenzie, Judith (2007). Architecture of Alexandria and Egypt 300 B.C A.D 700. Yale University Press. p. 41. ISBN 978-0-300-11555-0. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[126] Jenkins, Simon (1992). "Four Cheers for Geography". Geography. 77 (3): 193–197. JSTOR 40572190.

[daSB-127] Sobel, Dava. Longitude: The True Story of a Lone Genius Who Solved the Greatest Scientific Problem of His Time. Walker, 1995.

[128] U.S. Antarctic Program External Panel. "Antarctica —past and present" (PDF). NSF. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 2007-11-14.

[129] Guy G. Guthridge. "Nathaniel Brown Palmer". NASA. Archived from the original on 2 February 2006. Retrieved 2007-11-14.

[130] Palmer Station. ucsd.edu

[131] Sverdlov, Leonid (27 November 1996). "Russian naval officers and geographic exploration in Northern Russia (18th through 20th centuries)". Arctic Voice No. 11. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.

[132] "Зацепились за Моржовец" (به روسی). Русское географическое общество. 2012. Archived from the original on 21 December 2012. Retrieved 5 March 2012.

[133] Rozwadowski, Helen. Fathoming the Ocean: The Discovery and Education of the Deep Sea, pp. 141 ff. Harvard University Press (Cambridge), 2005. Accessed 9 Aug 2014.

[134] Rozwadowski (2005), {{{1}}}

[jrank-135] "Underwater Exploration—History, Oceanography, Instrumentation, Diving Tools and Techniques, Deep-sea Submersible Vessels, Key Findings in Underwater Exploration, Deep-sea Pioneers" in the Science Encyclopedia. Net Industries. Accessed 15 Sept 2013.

[136] Logico, Mark G. (8 April 2006). "Navy Chief Submerges 2,000 Feet, Sets Record". America's Navy. United States Navy. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 12 September 2013.

[NavHist-137] BBC. "A History of Navigation". Accessed 13 Sept 2013.

[138] "Research topics". Scripps Institution of Oceanography. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 16 September 2013.

[NOC-139] "Research at Sea". National Oceanography Centre. 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 September 2013.

[140] Gosch, Stephen S. & al. Premodern Travel in World History. Taylor & Francis, 2007. ISBN 0-203-92695-1.

[141] Hägg, R. & al. The Minoan Thalassocracy: Myth and Reality. (Stockholm), 1994.

[142] Greer, Thomas & al. A Brief History of the Western World, p. 63. Thomson Wadsworth, 2004. ISBN 978-0-534-64236-5.

[143] Shaffer, Lynda. "Southernization" in Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History. Temple University Press, 2001. ISBN 1-56639-832-0.

[144] Curtin, Philip D. (1984). Cross-Cultural Trade in World History. Cambridge University Press. pp. 88–104. ISBN 978-0-521-26931-5. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 13 December 2018.

[145] Tibbets, Gerald Randall (1979). A Comparison of Medieval Arab Methods of Navigation with Those of the Pacific Islands. Coimbra.

[146] Kubetzek, Kathrin; Kant, Karo (2012). The Atlantic Slave Trade: Effects on Africa. GRIN Verlag. p. 1. ISBN 978-3-656-15818-9. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[147] Smith, Jack (1985). "Hales Trophy, won in 1952 by SS United States remains at King's Point as Challenger succumbs to the sea". Yachting (November): 121. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 11 June 2017.

[148] Halpern, Benjamin S. ; Walbridge, Shaun; Selkoe, Kimberly A. ; Kappel, Carrie V. ; Micheli, Fiorenza; D'Agrosa, Caterina; Bruno, John F. ; Casey, Kenneth S. ; Ebert, Colin; Fox, Helen E. ; Fujita, Rod; Heinemann, Dennis; Lenihan, Hunter S. ; Madin, Elizabeth M. P. ; Perry, Matthew T. ; Selig, Elizabeth R. ; Spalding, Mark; Steneck, Robert; Watson, Reg (2008). "A global map of human impact on marine ecosystems" (PDF). Science. 319 (5865): 948–952. Bibcode:2008Sci...319..948H. doi:10.1126/science.1149345. PMID 18276889. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[149] "Trade routes". World Shipping Council. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.

[150] Roach, John (17 September 2007). "Arctic Melt Opens Northwest Passage". National Geographic. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 September 2013.

[151] "Global trade". World Shipping Council. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.

[152] Joint Chief of Staff (31 August 2005). "Bulk cargo". Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms. Washington DC: Department of Defense. p. 73. Archived from the original (PDF) on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.

[153] Reed Business Information (22 May 1958). "News and Comments". The New Scientist. 4 (79): 10. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[Sauerbier-154] Sauerbier, Charles L. ; Meurn, Robert J. (2004). Marine Cargo Operations: a guide to stowage. Cambridge, Md: Cornell Maritime Press. pp. 1–16. ISBN 0-87033-550-2.

[155] "Freight forwarder". Random House Unabridged Dictionary. Random House. 1997. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.

[156] "Introduction to IMO". International Maritime Organization. 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 14 September 2013.

[157] Hu, Y. & al. "Stable Isotope Dietary Analysis of the Tianyuan 1 Early Modern Human" in Proceedings of the National Academy of Sciences, Vol. 106, No. 27, pp. 10 971–10 974. Jul 2009. Bibcode 2009PNAS..10610971H. DOI 10.1073/pnas.0904826106. ISSN 0027-8424. PMC 2706269. PMID 19581579.

[158] Guthrie, Dale. The Nature of Paleolithic Art, p. 298. University of Chicago Press (Chicago), 2005. ISBN 0-226-31126-0.

[159] 范蠡 [Fan Li]. 《養魚經》 or 《养鱼经》 [Yǎngyú Jīng, "The Fish-Breeding Classic"]. ح. ۴۷۵ BC. (چینی)

[160] Nash, Colin. The History of Aquaculture, pp. 26 ff. Blackwell Publishing (Danvers), 2011. Accessed 12 Aug 2014.

[161] Ἰσίδωρος Χαρακηνός [ایزیدور خاراکسی]. Τὸ τῆς Παρθίας Περιηγητικόν [Tò tēs Parthías Periēgētikón, A Journey around Parthia]. ح. ۱st century AD (یونانی باستان) in Ἀθήναιος [Athenaeus]. Δειπνοσοφισταί [Deipnosophistaí, The Dinner Experts], Book III, 93E. ح. ۳rd century (یونانی باستان) Trans. Charles Burton Gulick as [۱].html#p403 Athenaeus, Vol. I, p. 403.] Harvard University Press (Cambridge), 1927. Accessed 13 Aug 2014.

[162] Ὀππιανός [Oppian]. Ἁλιευτικά [Halieutiká, The Halieutics]. ح. ۱۸۰. Trans. John Jones as Oppian's Halieuticks, Part II: "Of the Fishing of the Ancients", Book III, ll. 103–132. Rob. Shippen (Oxford), 1722.

[163] Kurlansky, Mark. Cod: A Biography of the Fish That Changed the World. Walker (New York), 1997. ISBN 0-8027-1326-2.

[164] Trinity Sailing Foundation. Sailing Trawlers. Issuu (Brixham), 2014. Accessed 12 Aug 2014.

[ragnardock-165] Kunzig, Robert. "Twilight of the Cod" in Discover, Vol. 52. April 1995. Accessed 1 May 2012.

[olderfishstats-166] Granger, R. & al. The State of World Fisheries and Aquaculture, pp. 3 ff. FAO Fisheries and Aquaculture Department (Rome), 2012. ISBN 978-92-5-107225-7. ISSN 1020-5489. Accessed 12 Aug 2014.

[167] Hamilton, Lawrence & al. "Outport Adaptations: Social Indicators through Newfoundland's Cod Crisis" in Human Ecology Review, Vol. 8, No. 2, 1–11. 2001.

[168] Hou Qiang. "China starts annual South China Sea fishing ban". Xinhua (Beijing), 16 May 2013. Accessed 13 Aug 2014.

[169] Hackett, Bob & al. "Tonan Maru No. 2: Tabular Record of Movement" at Yusosen! Stories and Battle Histories of the IJN's Oilers & Tanker Fleet. 2014. Accessed 13 Aug 2014.

[fishpeople-170] Farmer, Tina. "[www.fao.org/fishery/topic/13827/en Topics Fact Sheet: Fishing People]". FAO Fisheries and Aquaculture Department (Rome), 2014. Accessed 10 Aug 2014.

[fishstats-171] Statistics and Information Service. "Overview: Major Trends and Issues" بایگانی‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۱ توسط Archive-It. FAO Fisheries and Aquaculture Department (Rome), 2012. Accessed 10 Aug 2014.

[fishystats-172] Watson, Reg & al. "Systematic Distortions in World Fisheries Catch Trends", Figure 1, in Nature, Vol. 414, No. 6863, pp. 534–536. 29 Nov 2001. DOI 10.1038/35107050. Accessed 10 Aug 2014.

[173] "[www.peruthisweek.com/news-peruvian-fisheries-production-up-dramatically-102012 Peruvian Fisheries' Production Up Dramatically]" in Peru This Week. 17 Jan 2014. Accessed 13 Aug 2014.

[174] Evans, Michael. "Fishing" at Earth Times. 3 June 2011. Accessed 23 April 2013.

[GreenFacts-175] "Fisheries: Latest data". GreenFacts. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 23 April 2013.

[MyersWorm2003-176] Myers, Ransom A.; Worm, Boris (2003). "Rapid worldwide depletion of predatory fish communities". Nature. 423 (6937): 280–283. doi:10.1038/nature01610. ISSN 0028-0836.

[Clover2008-177] Charles Clover (2008). The End of the Line: How Overfishing is Changing the World and what We Eat. University of California Press. ISBN 978-0-520-25505-0. OCLC 67383509. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[178] Béné, C. ; Macfadyen, G. ; Allison, E. H. (2007). Increasing the contribution of small-scale fisheries to poverty alleviation and food security. Fisheries Technical Paper. No. 481. FAO. ISBN 978-92-5-105664-6. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.

[179] The State of World Fisheries and Aquaculture 2012. FAO Fisheries and Aquaculture Department. 2012. ISBN 978-92-5-107225-7. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 23 April 2013.

[180] Soto, D. (ed.) (2009). Integrated mariculture. Fisheries and Aquaculture Technical Paper. No. 529. FAO. ISBN 978-92-5-106387-3. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.

[181] "About shrimp farming". Shrimp News International. Archived from the original on 1 February 2010. Retrieved 25 April 2013.

[182] "Sea cucumber ranching improves livelihoods". WorldFish. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.

[183] Anderson, Genny (15 June 2009). "Lobster mariculture". Marine Science. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.

[184] Winterman, Denise (30 July 2012). "Future foods: What will we be eating in 20 years' time?". BBC. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 24 April 2013.

[185] "Samphire". BBC: Good Food. Archived from the original on 27 May 2007. Retrieved 24 April 2013.

[186] "An Overview of China's Aquaculture", p. 6. Netherlands Business Support Office (Dalien), 2010. Accessed 13 Aug 2014.

[187] Black, K.D. "Environmental, economic and social impacts of mariculture" in Encyclopedia of Ocean Sciences, pp. 1578-1584. Academic Press, 2001.

[188] Jefferson, Thomas & al. "A Declaration by the Representatives of the United States of America, in General Congress Assembled". John Dunlap (Philadelphia), 1776.

[189] Grotius, Hugo. Mare Liberum ["The Free Sea"]. 1609. (لاتین)

[190] Bynkershoek, Cornelius. De dominio maris ["On the Dominion of the Sea"]. 1702. (لاتین)

[191] United Nations Convention on the Law of the Sea (1982), §87(1).

[192] Dutton, Benjamin (2004). Dutton's Nautical Navigation (15 ed.). Naval Institute Press. pp. 260–265.

[193] Grant, R.G. Battle at Sea: 3,000 Years of Naval Warfare. 2008. Accessed 10 Aug 2010.

[194] Drews, Robert. The End of the Bronze Age: Changes in Warfare and the Catastrophe ca. 1200 B.C.. 1993.

[195] Strauss, Barry. The Battle of Salamis: The Naval Encounter that Saved Greece—and Western Civilization, p. 26. Simon & Schuster, 2004. ISBN 0-7432-4450-8.

[196] Herodotus. Ἱστορίαι [The Histories], VIII. 97. c. 420 BC. (یونانی باستان)

[197] Fremont-Barnes, Gregory; Hook, Christa (2005). Trafalgar 1805: Nelson's Crowning Victory. Osprey Publishing. p. 1. ISBN 1-84176-892-8.

[198] Sterling, Christopher. Military Communications: From Ancient Times to the 21st Century, p. 459. ABC-CLIO, 2008. ISBN 1-85109-732-5.

[199] Campbell, John. Jutland: An Analysis of the Fighting, p. 2. Lyons Press, 1998. ISBN 1-55821-759-2.

[200] Helgason, Guðmundur. "Finale" at Uboat.net. Accessed 13 Sept 2013.

[201] Bennett, William. America: The Last Best Hope, Vol. 2: From a World at War to the Triumph of Freedom 1914—1989, p. 301. Nelson Current, 2007. ISBN 978-1-59555-057-6.

[202] BBC. "Q&A: Trident Replacement". 22 Sept 2010. Accessed 15 Sept 2013.

[203] California Center for Military History. "Submarines of the Cold War". Accessed 15 Sept 2013.

[204] Simpson, Michael. A Life of Admiral of the Fleet Andrew Cunningham: A Twentieth-Century Naval Leader, p. 74. Routledge, 2004. ISBN 978-0-7146-5197-2.

[205] Crocker, H.W. III. Don't Tread on Me: A 400-Year History of America at War, pp. 294 ff. Three Rivers Press, 2006. ISBN 978-1-4000-5364-3.

[206] Thomas, Evan. Sea of Thunder, pp. 3 f. Simon & Schuster, 2007. ISBN 0-7432-5222-5.

[207] Lickorish, Leonard & al. Introduction to Tourism, p. 16. Butterworth–Heinemann (Oxford), 1997. Accessed 8 Aug 2014.

[208] Hazbun, Waleed. "The East as an Exhibit: Thomas Cook & Son and the Origins of the International Tourism Industry in Egypt", p. 5, in The Business of Tourism: Place, Faith, and History. University of Pennsylvania Press (Philadelphia), 2007. Accessed 8 Aug 2014.

[209] "No evidence to support Foreign Minister Bob Carr's economic migrants claims". ABC News. 15 August 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 21 August 2013.

[210] "The voice of the recreational marine industry worldwide". International Council of Marine Industry Associations. 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 25 April 2013.

[211] "Yachting". YachtingMagazine.com. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 17 September 2013.

[212] Aas, Øystein (ed.) (2008). Global Challenges in Recreational Fisheries. John Wiley and Sons. p. 5. ISBN 0-470-69814-4.

[213] Dowling, Ross Kingston (ed.) (2006). Cruise Ship Tourism. CABI. p. 3. ISBN 1-84593-049-5.

[214] Cater, Carl; Cater, Erlet (2007). Marine Ecotourism: Between the Devil and the Deep Blue Sea. CABI. p. 8. ISBN 1-84593-260-9.

[215] "Health Benefits of Sea Bathing". MedClick. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 July 2013.

[216] Nickel, Christoph; Zernial, Oliver; Musahl, Volker; Hansen, Ute; Zantop, Thore; Petersen, Wolf (2004). "A prospective study of kitesurfing injuries". American Journal of Sports Medicine. 32 (4): 921–927. doi:10.1177/0363546503262162. PMID 15150038.

[217] "The disciplines of windsurfing". World of Windsurfing. 15 April 2013. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 July 2013.

[218] "Water skiing disciplines". ABC of Skiing. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 July 2013.

[219] Catelle, W. R. (1907). "Methods of Fishing". The Pearl: Its Story, Its Charm, and Its Value. J. B. Lippincott. p. 171. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 20 October 2014.

[usn-220] US Navy Diving Manual, 6th revision. US Naval Sea Systems Command. 2006. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 4 May 2013.

[221] Ovdak, Alla & al. "Offshore Wind Energy in France". Oct 2013. Accessed 31 July 2014.

[OES-222] "Ocean Energy". Ocean Energy Systems. 2011. Archived from the original on 22 October 2014. Retrieved 5 July 2013.

[223] Cruz, João (2008). Ocean Wave Energy – Current Status and Future Perspectives. Springer. p. 2. ISBN 3-540-74894-6.

[doi-224] US Department of the Interior (May 2006). "Ocean Current Energy Potential on the U.S. Outer Continental Shelf" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 May 2011. Retrieved 8 May 2013.

[225] Ponta, F. L. ; Jacovkis, P. M. (2008). "Marine-current power generation by diffuser-augmented floating hydro-turbines". Renewable Energy. 33 (4): 665–673. doi:10.1016/j.renene.2007.04.008.

[226] Environmental and Energy Study Institute (October 2010). "Offshore Wind Energy" (PDF). Retrieved 8 May 2013.

[Tillessen-227] Tillessen, Teena (2010). "High demand for wind farm installation vessels". Hansa International Maritime Journal. 147 (8): 170–171.

[228] "Cooling power plants". World Nuclear Association. 1 September 2013. Retrieved 14 September 2013.

[229] Lamb, Robert (2011). "How offshore drilling works". HowStuffWorks. Retrieved 6 May 2013.

[230] Horton, Jennifer (2011). "Effects of offshore drilling: energy vs. environment". HowStuffWorks. Retrieved 6 May 2013.

[231] "Chemistry: Mining the Sea". Time. 15 May 1964. Archived from the original on 24 April 2013. Retrieved 25 April 2013.

[232] Al-Weshah, Radwan A. (2000). "The water balance of the Dead Sea: an integrated approach". Hydrological Processes. 14 (1): 145–154. Bibcode:2000HyPr...14..145A. doi:10.1002/(SICI)1099-1085(200001)14:1<145::AID-HYP916>3.0.CO;2-N.

[233] Nurok, G. A. ; Bubis, I. V. (1970–1979). "Mining, Undersea". The Great Soviet Encyclopedia, 3rd Edition. Retrieved 6 May 2013.

[234] Kohl, Keith (2013). "Underwater Mining Companies". Wealth Daily. Retrieved 6 May 2013.

[235] Miner, Meghan (1 February 2013). "Will Deep-sea Mining Yield an Underwater Gold Rush?". National Geographic. Retrieved 6 May 2013.

[236] Hamed, Osman A. (2005). "Overview of hybrid desalination systems – current status and future prospects". Desalination. 186: 207–214. doi:10.1016/j.desal.2005.03.095.

[237] Milkov, A. V. (2004). "Global estimates of hydrate-bound gas in marine sediments: how much is really out there?". Earth-Science Review. 66 (3–4): 183–197. Bibcode:2004ESRv...66..183M. doi:10.1016/j.earscirev.2003.11.002.

[238] Achurra, L. E. ; Lacassie, J. P. ; Le Roux, J. P. ; Marquardt, C. ; Belmar, M. ; Ruiz-del-solar, J. ; Ishman, S. E. (2009). "Manganese nodules in the Miocene Bahía Inglesa Formation, north-central Chile: petrography, geochemistry, genesis and palaeoceanographic significance". Sedimentary Geology. 217 (1–4): 128–130. Bibcode:2009SedG..217..128A. doi:10.1016/j.sedgeo.2009.03.016.

[239] "Diamonds". Geological Survey of Namibia. Ministry of Mines and Energy. 2006. Archived from the original on 20 October 2014. Retrieved 26 September 2013.

[240] "Toxic Pollution". Ocean Briefing Book. SeaWeb. Retrieved 23 April 2013.

[241] Ansari, T. M. ; Marr, L. L. ; Tariq, N. (2004). "Heavy metals in marine pollution perspective: a mini review". Journal of Applied Sciences. 4 (1): 1–20. Bibcode:2004JApSc...4....1.. doi:10.3923/jas.2004.1.20.

[NationalGeographic-242] Dell'Amore, Christine (12 April 2013). "New Diseases, Toxins Harming Marine Life". National Geographic Daily News. National Geographic. Retrieved 23 April 2013.

[243] Jefferies, D. F. ; Preston, A. ; Steele, A. K. (1973). "Distribution of caesium-137 in British coastal waters". Marine Pollution Bulletin. 4 (8): 118–122. doi:10.1016/0025-326X(73)90185-9.

[244] Tsumunea, Daisuke; Tsubonoa, Takaki; Aoyamab, Michio; Hirosec, Katsumi (2012). "Distribution of oceanic 137–Cs from the Fukushima Dai-ichi Nuclear Power Plant simulated numerically by a regional ocean model". Journal of Environmental Radioactivity. 111: 100–108. doi:10.1016/j.jenvrad.2011.10.007. PMID 22071362.

[245] "London Convention and Protocol". International Maritime Organization. Archived from the original on 6 November 2012. Retrieved 15 September 2012.

[246] "International Convention for the Prevention of Pollution from Ships (MARPOL 73/78)". International Maritime Organization. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 15 September 2012.

[247] Barnes, D. K. A. ; Galgani, Francois; Thompson, Richard C. ; Barlaz, Morton (2009). "Accumulation and fragmentation of plastic debris in global environments". Philosophical Transactions of the Royal Society. 364 (1526): 1985–1998. doi:10.1098/rstb.2008.0205. PMC 2873009. PMID 19528051.

[248] Karl, David M. (199). "A sea of change: biogeochemical variability in the North Pacific subtropical gyre". Ecosystems. 2 (3): 181–214. doi:10.1007/s100219900068. JSTOR 3658829.

[249] Lovett, Richard A. (2 March 2010). "Huge Garbage Patch Found in Atlantic too". National Geographic. Retrieved 10 July 2013.

[250] Moore, Charles James (2008). "Synthetic polymers in the marine environment: a rapidly increasing, long-term threat". Environmental Research. 108 (2): 131–139. Bibcode:2008ER....108..131M. doi:10.1016/j.envres.2008.07.025. PMID 18949831.

[WWF-251] "Marine problems: Pollution". World Wildlife Fund. Retrieved 21 April 2013.

[252] "How Does the BP Oil Spill Impact Wildlife and Habitat?". National Wildlife Federation. Retrieved 22 April 2013.

[253] American Chemical Society (9 April 2013). "Gulf of Mexico Has Greater-Than-Believed Ability to Self-Cleanse Oil Spills". Science Daily. Retrieved 22 April 2013.

[254] "Environmental, social and cultural settings of the Surin Islands". Sustainable Development in Coastal Regions and Small Islands. UNESCO. Retrieved 7 September 2013.

[255] Langenheim, Johnny (18 September 2010). "The last of the sea nomads". The Guardian. Retrieved 7 September 2013.

[256] Ivanoff, Jacques (1 April 2005). "Sea Gypsies of Myanmar". National Geographic. Retrieved 7 September 2013.

[257] Hovelsrud, Grete K; McKenna, Meghan; Huntington, Henry P (March 2008). "Marine Mammal Harvests and Other Interactions with Humans". Ecological Applications. 18 (2): S135–S147. doi:10.1890/06-0843.1. JSTOR 40062161. PMID 18494367.

[258] "Traditional Owners of the Great Barrier Reef". Great Barrier Reef Marine Park Authority. Retrieved 16 September 2013.

[Westerdahl-259] Westerdahl, Christer (1994). "Maritime cultures and ship types: brief comments on the significance of maritime archaeology". International Journal of Nautical Archaeology. 23 (4): 265–270. doi:10.1111/j.1095-9270.1994.tb00471.x.

[260] The Bible (King James Version). 1611. pp. Job 41: 1–34.

[261] Kerenyi, C. (1974). The Gods of the Greeks. Thames and Hudson. pp. 37–40. ISBN 0-500-27048-1.

[262] Shunsen, Takehara (1841). Ehon Hyaku Monogatari (絵本百物語, "Picture Book of a Hundred Stories") (به ژاپنی). Kyoto: Ryûsuiken.

[263] Pontoppidan, Erich (1839). The Naturalist's Library, Volume 8: The Kraken. W. H. Lizars. pp. 327–336.

[Cotterell-264] Cotterell, Arthur (ed.) (2000). World Mythology. Parragon. ISBN 978-0-7525-3037-6.

[Slive-265] Slive, Seymour (1995). Dutch Painting, 1600–1800. Yale University Press. pp. 213–216. ISBN 0-300-07451-4.

[266] Johnson, Ken (30 July 2009). "When Galleons Ruled the Waves". New York Times. Retrieved 19 September 2013.

[267] Tymieniecka, Anna–Teresa (ed.) (1985). Poetics of the Elements in the Human Condition: Part I – The Sea: From Elemental Stirrings to the Symbolic Inspiration, Language, and Life-Significance in Literary Interpretation and Theory. Springer. pp. 4–8. ISBN 978-90-277-1906-5.

[268] Wagner, Richard (1843). "An Autobiographical Sketch". The Wagner Library. Archived from the original on 11 May 2013. Retrieved 24 April 2013.

[269] Potter, Caroline; Trezise, Simon (ed.) (1994). "Debussy and Nature". The Cambridge Companion to Debussy. Cambridge University Press. p. 149. ISBN 0-521-65478-5.

[270] Schwartz, Elliot S. (1964). The Symphonies of Ralph Vaughan Williams. University of Massachusetts Press. ASIN B0007DESPS.

[271] Tymieniecka, Anna–Teresa (ed.) (1985). Poetics of the Elements in the Human Condition: Part I – The Sea: From Elemental Stirrings to the Symbolic Inspiration, Language, and Life-Significance in Literary Interpretation and Theory. Springer. p. 45. ISBN 978-90-277-1906-5.

[Odyssey-272] Homer (translation by Rieu, D. C. H.) (2003). The Odyssey. Penguin. pp. xi. ISBN 0-14-044911-6.

[273] Porter, John (8 May 2006). "Plot Outline for Homer's Odyssey". University of Saskatchewan. Retrieved 10 September 2013.

[274] Basho, Matsuo. "A Selection of Matsuo Basho's Haiku". Greenleaf. Archived from the original on 18 May 2013. Retrieved 27 April 2013.

[275] Van Doren, Carl (1921). "Chapter 3. Romances of Adventure. Section 2. Herman Melville". The American Novel. Bartleby.com. Retrieved 21 August 2013.

[276] Najder, Zdzisław (2007). Joseph Conrad: A Life. Camden House. p. 187.

[277] "The Caine Mutiny". Pulitzer Prize First Edition Guide. 2006. Retrieved 25 May 2013.

[Jung-278] Jung, Carl Gustav (1985). Dreams. Translated by Hull, R.F.C. Ark Paperbacks. pp. 122, 192. ISBN 978-0-7448-0032-6.

[279] Lal, Ashwini Kumar (2008). "Origin of Life". Astrophysics and Space Science. 317 (3–4): 267–278. doi:10.1007/s10509-008-9876-6.

[winchester-280] Winchster, Simon (2010). Atlantic: A vast ocean of a million stories. London: Harper Press. pp. 354–356. ISBN 978-0-00-736459-6.