ابابیل
اَبابیل به معنای گروه‌گروه، ویژگی پرندگانی است که اصحاب فیل را سنگباران کردند. این پرندگان با منقار و چنگال‌های خود سنگریزه‌هایی که قرآن از آنها به سِجِّیل یاد کرده، حمل کردند و بر سپاهیان ابرهه که قصد تخریب کعبه را داشتند، زدند.
مفهوم‌شناسی
واژه ابابیل یکبار در قرآن یه‌کار رفته است. به گفته مفسران ابابیل در قرآن به عنوان وصف پرندگان به‌کار رفته نه نام آنها. از این‌رو منظور قرآن از «طَيْراً أَبابيل» در {{متن قرآن|وَأَرْ‌سَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرً‌ا أَبَابِيلَ|سور [[سوره=فیل|آیه=۳}} پرندگانی است که گروه‌گروه از هر طرف به سوی اصحاب فیل آمدند و سپاهیان ابرهه را سنگباران کردند. ابابیل در لغت به معنای دسته‌دسته، دسته‌ها، گروه‌ها و گروه‌های پراکنده است. البته در فرهنگ عامیانه فارسی ابابیل به خود پرندگان اشاره دارد نه معنای وصفی آنها.
حسن مصطفوی مفسر معروف شیعی نیز ابابیل را نوع خاصی از پرندگان نمی داند بلکه آنها را حیوانی می داند که دارای خصوصیاتی است مانند:قدرت ، سنگینی، زندگی دسته جمعی و...واین که دقیقا چه نوع حیوانی است خداوند اعلم است. و أمّا أنّها من أىّ نوع كانت: فالله أعلم بها
شکل و شمایل پرندگان
درباه نوع، شکل و جزئیات پرندگانی که اصحاب فیل را سنگباران کردند بین مفسران اختلاف‌نظر است؛ بیشتر مفسران آنها را پرستو یا شبیه آن و برخی نیز خفاش و یا... دانسته‌اند. به گفته محمد بن جریر طبری رنگ این پرندگان سفید یا سیاه و یا سبز، منقارشان زرد و چنگال‌های آنها شبیه چنگال سگان بوده است. همچنین از امام باقر(ع) نقل شده که سر و چنگال‌هایی چون سر و چنگال درندگان داشتند که پیش از آن دیده نشده بود و پس از آن نیز دیده نشد. همچنین این پرندگان به شکل زنبور عسل، سیاه‌سر، درازگردن و سرخ‌منقار توصیف شده‌اند.
فخر رازی گفته چون این پرندگان دسته‌دسته بودند، شاید هر دسته شکلی داشته و هر کسی آنچه را که دیده وصف کرده است.
سنگباران شدن سپاه ابرهه
هنگامی‌که سپاهیان ابرهه خواستند کعبه را تخریب کنند، پرندگانی ظاهر شدند که سنگریزه‌هایی با خود داشتند؛ قرآن از این سنگریزه‌ها به سِجّیل تعبیر کرده است. گفته شده این پرندگان از دریا برخاسته بودند و بنا بر روایات هر کدام از آنها یک سنگ با منقار و دو سنگ با چنگال‌های خود حمل می‌کرد که بر هر یک نام یکی از اصحاب فیل نوشته شده بود. آنها هر سنگی را که می‌انداختند، به هدف می‌خورد و بدن یکی از اصحاب فیل را سوراخ می‌کرد و از طرف دیگر آن بیرون می‌آمد. بنا بر نقلی که طبری آورده، سنگ‌ها به هر کس که اصابت می‌کرد، موجب می‌شد تا بدن او به خارش افتد. او همچنین گفته نخستین‌بار در همان سال آبله و حصبه در عرب پدیدار شد. با این حال برخی شرق‌شناسان دلیل شکست سپاه ابرهه را بیماری ساری عنوان کرده‌اند. این دیدگاه از سوی برخی پژوهشگران رد شده است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سوره فیل، آیه۳.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۳۶۲؛ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۳۶-۳۳۷؛ فخررازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۲۹۳.
- ↑
- ↑ مصطفوی، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج۱، ص۲۵، ناشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، تهران ۱۳۶۸ش
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۳۷؛ سبزواری نجفی، الجدید، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۴۱۸.
- ↑ آلوسی، روح المعانی، بیروت، ج۳۰، ص۲۳۶.
- ↑ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳۰، ص۱۹۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۸۴.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۲۰، ص۴۱۰.
- ↑ فخررازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۲، ص۲۹۳.
- ↑ سوره فیل، آیه ۴.
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۳۷؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳۰، ص۱۹۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۸۴؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳۰، ص۱۹۳.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۲۰، ص۴۱۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۹ق، ج۵، ص۵۴۲؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۲۰، ص۴۱۰.
- ↑ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۳۰، ص۱۹۳.
- ↑ کارادووو، ۱۹۲۳م، III، ص۳۹۸؛ بلاشر، ۱۹۴۹م، I، ص۱۱۵.
- ↑ آذرتاش، ابابیل، ج۲، ص۲۹۸-۲۹۹.
منابع
- آلوسی، محمود، روح المعانی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
- ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تحقیق: محمدجعفر یاحقی، محمدمهدی ناصح، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۰۸ق.
- سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌الله، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ۱۳۷۹ق.
- طبری، محمد، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۴ش.
- Blachère,R,Le Coran,Traduction, Paris,1949.
- Carra de Vaux,B.,Les penseurs de l'Islam,Paris,1923.
پیوند به بیرون