اشرف مخلوقات
أشرف مخلوقات بهمعنای برترین موجودی که خداوند خلق کرده است. عموم محققان و مفسران معتقدند انسان مصداق اشرف مخلوقات است و دلیلهایی از آیات و روایات اسلامی این مطلب را تأیید میکند. برخی مفسران نیز مصادیق دیگری همچون ملائکه، عقل اول و... را اشرف مخلوقات دانستهاند.
معنا و مصداق
أشرف مخلوقات را بهمعنای برترین موجودی که خداوند آنرا خلق کرده، دانستهاند. برای اشرف مخلوقات، مصادیق مختلفی ذکر شده است:
- محققان، انسان را برترین مخلوق خداوند دانستهاند. در قرآن کریم آیهای که تصریح کند انسان اشرف مخلوقات است، وجود ندارد، با اینحال مفسران براساس فحوای آیات و دیگر آموزههای اسلامی انسان را اشرف مخلوقات میدانند؛ به این معنا که انسان، استعداد و توانایی این را دارد که به رتبه اشرف مخلوقات برسد اما گاه انسان بر اثر کفر و گناه به جایی میرسد که از موجودات بیروح نیز پایینتر قرار میگیرد. به همین جهت خداوند در قرآن گاهی انسان را جماد، گاهی گیاه و گاهی حیوان میخواند. در میان انسانها، انبیاء و اوصیاء که دارای مقام عصمت هستند، برترین مخلوقات میباشند و در میان آنها نیز پیامبر اسلام بالاترین درجه را دارا است.
- برخی محققان ملائکه را اشرف مخلوقات دانستهاند.
- برخی معتقدند عقل اول اشرف مخلوقات است.
- برخی مفسران مفاهیمی همچون علم و ایمان را اشرف مخلوقات معرفی کردهاند. البته این احتمال وجود دارد که منظور این گروه از مخلوقات، مخلوق از فعل «خَلُقَ» به معنای اخلاقیات باشد
دلائل
محققان و عالمانی که انسان را اشرف مخلوقات دانستهاند، ادلهای بر این مطلب ذکر کردهاند:
- خداوند، مبدأ انسان را از خود معرفی میکند: «نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی؛ و از روح خود در آن دمیدم» و انتهای او را نیز به سمت خود میداند.
- خداوند به انسان اسماء را یاد داد و ملائکه بر انسان سجده کردند..
- خداوند مقام خلافت در عالم تکوین را به انسان داده است.
- انسان به جهت «عقل» و «کمال اختیاری» بر سایر موجودات برتری دارد.
- برخی معتقدند نوع خلقت مادی انسان نیز دلیل در اشرف مخلوقات بودن او است.
پانویس
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ذیل ماده شرف.
- ↑ «
- ↑ ملاحویش آل غازی، بیان المعانی، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۶۶.
- ↑
- ↑ ابنعاشور، التحریر و التنویر، موسسه التاریخ، ج۸، ص۱۳۴.
- ↑
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۶۳.
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱۴، ص۱۱۸.
- ↑ آملی،تفسیر المحیط الأعظم، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۱۰۲.
- ↑ مراغی، تفسیر المراغی، دار إحیاء التراث العربی، ج۲۴، ص۴۶.
- ↑
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۴۲۹.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۹۶.
- ↑ سوره ص، آیه۷۲.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۵۶.
- ↑ صدرالمتألهین، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ سوره بقره، آیه۳۱.
- ↑ سوره بقره، آیه۳۴.
- ↑ سوره بقره، آیه۳۰.
- ↑ عزیزی، انسانشناسی،۱۳۸۹ش، ص۸۴.
- ↑ طنطاوی، التفسیر الوسیط، ج۱۵، ص۴۵۴.
منابع
- قرآن کریم.
- ابنعاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسه التاریخ، چاپ اول، بیتا.
- آملی، سید حیدر، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم، تحقیق: سید محسن موسوی تبریزی، تهران، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۲۲ق.
- «
- صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق: محمد خواجوی، قم، انتشارات بیدار، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش.
- طنطاوی، سید محمد، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بینا، بیجا، بیتا.
- طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- عزیزی، مصطفی، انسانشناسی، قم، نشر معارف، ۱۳۸۹ش.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، دمشق، مطبعة الترقی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
رده: