پوششحالت پوشیده بودن را پوشش گویند. از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و طلاق سخن رفته است. فهرست مندرجات۲ - احکام پوشیدن ۳ - احکام مشترک میان زن و مرد ۳.۱ - وجوب پوشاندن عورت حتی از محارم ۳.۲ - مراد از عورت ۳.۳ - واجب در پوشش عورت ۳.۴ - جنس ساتر عورت ۴ - احکام اختصاصی زن ۴.۱ - احکام ناظر به ارتباط با نامحرم ۴.۱.۱ - مقدار واجب در پوشاندن بدن ۴.۱.۲ - مراد از نامحرم ۴.۱.۳ - پوشش از غیر اولی الإربه ۴.۱.۴ - پوشش موی اصلی و مصنوعی ۴.۱.۵ - حجاب پیرزنان ناامید از ازدواج ۴.۲ - احکام پوشش زن در ارتباط با عبادات ۴.۲.۱ - مقدار واجب پوشش در نماز ۴.۲.۲ - مقدار پوشش در حال احرام حج ۵ - احکام اختصاصی مرد ۵.۱ - مقدار پوشش واجب مرد در نماز ۵.۲ - حرمت پوشاندن سر و روی پا در احرام ۶ - ویژگیهای پوشش در نماز ۶.۱ - وجوب پوشش در نماز مطلقا ۶.۲ - وجوب پوشش در نماز با نوع لباس ۷ - آداب پوشیدن ۸ - احکام پوشیدنی ۸.۱ - واجبات پوشیدنی ۸.۲ - مستحبات پوشیدنی ۸.۳ - محرّمات پوشیدنی ۸.۴ - مکروهات پوشیدنی ۹ - پانویس ۱۰ - منبع ۱ - احکام مرتبط با پوششپوشش به لحاظ عمل پوشیدن و نیز پوشیدنی دارای احکامی است که بدان اشاره می‌شود. ۲ - احکام پوشیدناحکام پوشیدن یا مشترک میان زن و مرد مکلّف است و یا مختصّ به یکی از آن دو. ۳ - احکام مشترک میان زن و مرداحکامی که بر پوشش از جهت اشتراک بین زن و مرد بار می‌شود: ۳.۱ - وجوب پوشاندن عورت حتی از محارمبر هر مکلّفی- جز زن و شوهر و نیز کنیز و مولا نسبت به یکدیگر- پوشاندن عورت از دیگران حتّی محارم بلکه دیوانه و کودک ممیّز (برخوردار از قدرت تمییز و تشخیص زشتی و زیبایی) واجب است. در وجوب ستر عورت از ممیّزی که هنوز غریزۀ شهوت و میل جنسی در او به هیجان نیامده اختلاف است. ۳.۲ - مراد از عورتمراد از عورت بنابر نظر مشهور- بلکه ادّعای اجماع شده- در مرد عبارت است از آلت تناسلی، بیضه‌ها و حلقۀ دبر و در زن، قبل و دبر. برخی عورت را- اعم از مرد و زن- به مابین ناف و زانو تعریف کرده و پوشاندن آن مقدار را واجب دانسته‌اند؛ لیکن بنابر نظر مشهور، پوشاندن مابین ناف و زانو مستحب است. ۳.۳ - واجب در پوشش عورتواجب در پوشش عورت، ستر خود عورت است نه حجم آن؛ البتّه نباید ساتر به قدری نازک باشد که شبح و نمای عورت از روی آن پیدا باشد. ۳.۴ - جنس ساتر عورتدر جنس ساتر، نوع خاصّی شرط نیست؛ بلکه پوشش با هر چیزی تحقّق پیدا کند حتّی با دست کفایت می‌کند. ۴ - احکام اختصاصی زناحکام پوشش مربوط به زن یا ناظر به وظیفۀ وی در ارتباط با نامحرم است و یا ناظر به وظیفۀ او در ارتباط با عبادات. ۴.۱ - احکام ناظر به ارتباط با نامحرماحکامی که در پوشش مختص به زنان، ناظر به ارتباط زن با نامحرم می‌باشد: ۴.۱.۱ - مقدار واجب در پوشاندن بدنبر زن واجب است تمامی بدن خود- جز صورت و دست از سر انگشتان تا مچ و نیز پا از سر انگشتان تا مچ- را از نامحرم بپوشاند. در وجوب پوشاندن صورت و دستها از سرانگشت تا مچ و نیز قدمها اختلاف است. ۴.۱.۲ - مراد از نامحرممراد از نامحرم هر بینندۀ بالغ و نیز نابالغ ممیّز بجز شوهر و محارم است. ۴.۱.۳ - پوشش از غیر اولی الإربهبه نصّ قرآن کریم بر زن واجب نیست خود را از مردان «غیر اولی الإربه» بپوشاند. در مراد از «غیر اولی الإربه» اختلاف است. برخی آن را به پیرمردانی تفسیر کرده‌اند که بر اثر پیری زیاد رغبتی به زناشویی ندارند. ۴.۱.۴ - پوشش موی اصلی و مصنوعیپوشاندن موی اصلی از نامحرم واجب است؛ لیکن در وجوب ستر موی مصنوعی، موی‌بند و زیور آلات متّصل به مو- با پوشیده بودن موی اصلی- اختلاف است. ۴.۱.۵ - حجاب پیرزنان ناامید از ازدواجپیرزنانی که بر اثر پیری امیدی به ازدواج ندارند به نصّ قرآن کریم از حکم یاد شده مستثنا هستند و نمایاندن آن مقدار از مو که نپوشاندن آن برای پیرزنان، متعارف می‌باشد- مانند بعض مو و ذراع- برای آنان جایز است، مشروط بر آنکه از این کار قصد خودنمایی نداشته باشند؛ هرچند پوشاندن آن مقدار نیز برای آنان افضل است. ۴.۲ - احکام پوشش زن در ارتباط با عباداتاحکامی که در پوشش مختص زنان، ناظر به ارتباط پوشش در عبادات می‌باشد: ۴.۲.۱ - مقدار واجب پوشش در نمازواجب است زن بالغ آزاد تمام بدن خود را در نماز بپوشاند خواه بیننده‌ای باشد یا نباشد؛ لیکن پوشاندن صورت، دست از سرانگشتان تا مچ و بنابر مشهور قدم (از سر انگشتان پا تا مچ) لازم نیست. البتّه بنابر قول وجوب پوشیدن آنها از نامحرم، در صورت وجود بینندۀ نامحرم، پوشیدن آنها نیز واجب خواهد بود. برخی نسبت به وجوب مقدار اضافی موها که بر صورت یا پشت افشانده شده و نیز گردن، تأمّل و تردید کرده‌اند؛ بلکه عدم وجوب ستر مقدار اضافی موها به ظاهر عبارات اکثر فقها نسبت داده شده است. از بعض قدما نیز قول به عدم وجوب پوشاندن سر نقل شده است. پوشاندن سر در نماز بر کنیز بالغ و دختر نابالغ واجب نیست. ۴.۲.۲ - مقدار پوشش در حال احرام حجپوشاندن صورت با روبند یا غیر آنکه متّصل به صورت باشد در حال احرام حرام است. در اینکه پوشاندن روی پا نیز حرام است یا نه، اختلاف می‌باشد. ۵ - احکام اختصاصی مرداحکامی که مربوط به پوشش اختصاصی مردان می‌باشد: ۵.۱ - مقدار پوشش واجب مرد در نمازپوشاندن عورت در نماز واجب است، خواه بیننده- اعم از محرم و نامحرم- وجود داشته باشد یا نباشد. عریان نماز گزاردن در صورتی که عورت پوشیده باشد جایز است، هرچند کراهت دارد. ۵.۲ - حرمت پوشاندن سر و روی پا در احرامپوشاندن سر و نیز- بنابر مشهور- روی پا در حال احرام، حرام است. ۶ - ویژگیهای پوشش در نمازپوشش در نماز از جهاتی با غیر نماز تفاوت دارد، از جمله: ۶.۱ - وجوب پوشش در نماز مطلقاپوشش در نماز واجب است؛ هرچند بیننده‌ای نباشد ولی در غیر نماز تنها با وجود بینندۀ نامحرم واجب خواهد بود. ۶.۲ - وجوب پوشش در نماز با نوع لباسپوشش در غیر نماز با هر ساتر مانع از نگاه دیگران تحقّق می‌یابد؛ لیکن در نماز- در غیر حال ضرورت- باید از نوع لباس باشد. در کفایت پوشش به گیاهان و برگ درختان در غیر حال ضرورت و نیز در اینکه پوشش به مثل گل در حال اختیار کافی است یا تنها در حال ضرورت؛ و یا حتّی در حال ضرورت نیز کفایت نمی‌کند- و در نتیجه چنین کسی فاقد ساتر محسوب می‌شود- اختلاف است. ۷ - آداب پوشیدنآغاز کردن از طرف راست بدن در پوشیدن لباس؛ و خواندن دعاهای وارد شده هنگام پوشیدن لباس نو مستحب است. نشسته پوشیدن شلوار مستحب و ایستاده پوشیدن آن و نیز کفش مکروه است. [۳۱]
مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۷۱-۳۷۲.
۸ - احکام پوشیدنیپوشش به لحاظ جنس یا صفت پوشیدنی دارای احکامی است که در برخی از آنها زن با مرد تفاوت دارد. برخی احکام نیز اختصاص به پاره‌ای احوال، همچون نماز و احرام دارد. ۸.۱ - واجبات پوشیدنیاز واجبات احرام پوشیدن دو جامۀ احرام برای مرد است. ۸.۲ - مستحبات پوشیدنیپوشیدن لباس نظیف، سفید و از جنس پنبه یا کتان، مستحب است. [۳۳]
مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۶۸-۳۶۹.
۸.۳ - محرّمات پوشیدنیپوشیدن لباس ابریشم خالص یا لباسی که آستر آن ابریشم خالص باشد [۳۵]
توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۴۸۵-۴۸۶ م۸۳۴.
[۳۶]
توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۴۸۵-۴۸۶ م۸۳۵
و نیز لباس زرباف، بر مرد حرام و نماز خواندن با آن باطل است.در حرمت یا کراهت پوشیدن لباس شهرت و بنابر قول به حرمت، در بطلان نماز با آن، اختلاف است. پوشیدن لباس اختصاصی زن بر مرد و مرد بر زن در صورتی که عنوان تشبّه بر آن صادق باشد حرام است؛ لیکن در بطلان نماز با آن اختلاف می‌باشد. [۴۰]
العروة الوثقی (و حواشی)، ج۱، ص۵۶۸.
پوشیدن لباس دوخته بر مرد و قفّازین (نوعی دستکش) بر زن در حال احرام حرام است. پوشیدن لباس زینتی برای زن در حال عدّۀ وفات حرام است. ۸.۴ - مکروهات پوشیدنیپوشیدن لباس سیاه، لباس شهرت- بنابر قول به عدم حرمت آن- لباس کفّار و دشمنان دین، و نیز در نماز پوشیدن لباس نازک و بدن‌نما، چرکین و لباسی که دارای نقش موجود دارای روح همچون حیوان و انسان است مکروه می‌باشد. [۴۴]
مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۴۷.
[۴۵]
مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۴۹.
[۴۶]
مهذب الاحکام، ج۵، ص۳۵۶-۳۵۸.
۹ - پانویس۱۰ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۲۸۲-۲۸۶. |