شلوارشلوار به لباس پاچه دار پوشاننده بدن از کمر تا قوزک پامي گويند. ۱ - عنوان شلوار در فقهعنوان ياد شده به مناسبت در باب صلات و حج آمده است. ۲ - عنوان شلوار در صلاتنماز گزاردن با شلوار مستحب [۲]
كشف الغطاء ج۳، ص۳۰.
و در شلوار به تنهايى- بدون لباسى ديگر- مکروه است. در اين صورت مستحب است قسمت بالاى بدن نيز پوشيده باشد و با نبود بالا پوش، انداختن حوله يا دستمال يا حتى بند شلوار بر روى دوش كفايت مى‌كند. پوشيدن شلوار مستحب است و نبودن حائل بين زمین و عورت کراهت دارد. مستحب است شلوار را در حالت نشسته و پس از پيراهن بپوشند و پوشيدن آن در حالت ايستاده، روبه قبله و روبه انسان کراهت دارد. [۷]
كشف الغطاءج۳، ص ۳۷-۳۹
بالا زدن پیراهن عربى و نيز شلوار تا نيمه ساق هنگام رفتن به نماز عید مستحب است. ۳ - احکام شلوار در حجپوشيدن لباس دوخته در حال احرام بر مرد حرام است؛ ليكن در صورت دسترسى نداشتن به لنگ، پوشيدن شلوار جایز مى‌باشد. [۱۰]
المهذب ج۱، ص۲۱۲.
از برخى قدما نقل شده كه در اين صورت، شلوار شكافته و همچون لنگ پوشيده مى‌شود؛ هرچند قائل آن ناشناخته است. آيا در فرض عدم دسترسى به لنگ، پوشيدن شلوار موجب فدیه (قربانی كردن يك گوسفند) مى‌شود يا نه؟ بر عدم وجوب فدیه ادعاى اجماع شده است؛ ليكن برخى بر عدم وجوب آن اشكال كرده‌اند؛ بلكه برخى، فدیه را واجب دانسته‌اند. [۱۸]
مهذب الأحكام ج۱۳، ص۳۴۷-۳۴۸.
البته بنابر قول به شكافتن شلوار، در اين صورت، شلوار از مصداق دوخته بودن خارج مى‌شود و در نتيجه فديه‌اى نخواهد داشت، مگر آنكه به طور كامل شكافته نشود. ۳.۱ - دیدگاه امام خمینیاز تن در آوردن لباس‌هایی که پوشیدن آن بر محرم حرام است از جمله شلوار، قبل از پوشیدن دو جامه احرام که یکی لنگ قرار داده می‌شود و دیگری رداء، لازم است. و بر همین اساس است که امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسند: «الثالث من الواجبات: لبس الثوبین بعد التجرّد عمّا یحرُم علی المُحرِم لبسه؛ یتّزر باحدهما ویتردّی بالآخر.» ۳.۱.۱ - حرمت پوشیدن لباس دوختهنه تنها برای احرام بستن هیچ لباس دوخته‌ای بر تن نباید داشت بلکه بعد از محرم شدن و در طول مدت احرام تا انجام تقصیر در عمره و بعد از رمی و ذبح و حلق یا تقصیر در حج [۲۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۷۸، کتاب الحج، الثالث من واجبات منی:التقصیر، مسالة ۳۵.
نیز پوشیدن لباس دوخته از جمله شلوار ممنوع است. در همین رابطه امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسند: «پوشیدن (لباس) دوخته برای مردان مانند پیراهن و شلوار و قبا و مانند این‌ها، بلکه پوشیدن چیزی که شبیه به دوخته است مانند پیراهن بافته شده و یا از نمد درست شده جایز نیست و احتیاط (واجب) آن است که از دوخته ولو اینکه کم باشد مانند کلاه و بند شلوار اجتناب شود، ولی بستن همیانی که پول‌ها در آن است، از دوخته استثنا شده است.»امام خمینی پوشیدن دو جامه احرام را برای مرد واجب تعبدی دانسته و می‌نویسند: «والاقوی عدم کون لبسهما شرطاً فی تحقّق الاحرام، بل واجباً تعبّدیا.» و بر همین مبنا در تحریرالوسیله آمده است: «لو لم یلبس ثوبی الاحرام عالماً عامداً او لبس المخیط حین ارادة الاحرام عصی، لکن صحّ احرامه. ولو کان ذلک عن عذر لم یکن عاصیاً ایضاً.» [۲۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۱، کتاب الحج، القول:فی کیفیة الاحرام، مسالة ۲۶.
بنابراین «اگر لباس احرام را عمداً نپوشد یا لباس دوخته در حالی که می‌خواهد مُحرم شود بپوشد، معصیت کرده است، ولی به احرام او ضرر نمی‌رساند و احرامش صحیح است، و اگر از روی عذر باشد معصیت هم نکرده و احرامش صحیح است.»۳.۱.۲ - حکم اضطراردر کتاب مناسک حج امام خمینی بدون ذکر رداء، به مسئله اضطرار در پوشیدن پیراهن و قبا (ازار) تصریح شده و آمده است: «اگر مُحرم اضطرار پیدا کند به پوشیدن قبا یا پیراهن برای سردی هوا یا غیر آن می‌تواند قبا و پیراهن بپوشد، لکن باید قبا را پایین و بالا کند و به دوش بیندازد، و دست از آستین آن بیرون نیاورد، و احوط آن است که پشت و رو نیز بکند، و پیراهن را نیز باید به دوش بیندازد و نپوشد، اگر اضطرار رفع نمی‌شود مگر به پوشیدن قبا و پیراهن می‌تواند بپوشد.» ولی به صورت کلی فرموده‌اند: «اگر به لباس دوخته احتیاج پیدا کرد جایز است بپوشد، ولی باید کفاره دهد.» [۲۸]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۵، کتاب الحج، القول:فی تروک الاحرام، مسالة ۱۶.
۳.۱.۳ - کفاره پوشیدن لباسکفّاره پوشیدن دوخته، یک گوسفند است، پس اگر لباس‌های دوخته متعدد پوشید برای هر کدام آن‌ها یک گوسفند است، و اگر بعضی از لباس‌ها را در میان بعضی دیگر قرار داد و همه را یک‌دفعه پوشید احتیاط (واجب) آن است که برای هر کدام از آن‌ها یک کفّاره بدهد. و اگر به پوشیدن چند لباس ناچار شود جایز است ولی کفّاره ساقط نمی‌شود. [۲۹]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۵، کتاب الحج، القول:فی تروک الاحرام، مسالة ۱۸.
۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب هل بیت علیهم السلام ج۴، ص۷۲۰. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. |