صحف
صُحُف به هر چیزی گفته می‌شود که معارف، احکام و آیات الهی بر آن نوشته شده باشد. در قرآن و روایات، صحف به صورت کلی بر کتاب‌های پیامبران و بر برخی کتاب‌های خاص همچون قرآن و کتاب حضرت ابراهیم اطلاق شده است. صحف به معنای نامه اعمال نیز به کار رفته است.
معنا
صُحُف جمع کلمه «صحیفه»، در لغت به معنای هر چیز گسترده یا هر چیزی که بر روی آن می‌نویسند، می‌باشد.
برخی محققان معتقدند «صحف» در اصطلاح به معنای آن چیزی است که معارف الهی، احکام و آیاتی که بر پیامبران نازل شده، در آن نگاشته شده است. جنس این صحف با توجه به زمان‌های مختلف، متفاوت بوده است: در برخی زمان‌ها از جنس چوب، گاهی پوست دباغی شده، و گاهی کاغذ و ... بوده است.
کتاب‌های آسمانی
در آیه ۱۳۳ سوره طه، خداوند از کتاب‌هایی که بر انبیاء نازل شده با تعبیر «صحف» یاد کرده است.
همچنین در آیه ۵۲ سوره مدثر آمده که «هر کدام از آنها انتظار دارد صحف سرگشاده و جداگانهای (از سوی خدا) برای او فرستاده شود». مفسران مقصود از «صحف» در این آیه را کتاب آسمانی دانسته‌اند.
در قرآن از کتاب حضرت ابراهیم(ع) و حضرت موسی(ع) با تعبیر «صحف» یاد شده است: «صُحُفِ إِبْراهیمَ وَ مُوسى» مفسران مقصود از «صحف موسى» را همان تورات می‌دانند و همچنین معتقدند «صحف ابراهیم» اشاره به كتاب آسمانى است که بر حضرت ابراهیم نازل شده است. در روایات از کتاب‌های حضرت آدم، شیث و ادریس تعبیر به صحف شده است.
مفسران معتقدند در آیه ۱۳ سوره عبس و آیه ۲ سوره بیّنه، مقصود از کلمه «صحف» قرآن می‌باشد.
نامه اعمال
در آیه ۱۰ سوره تکویر از نامه اعمال انسان با تعبیر صحف یاد شده است: «وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ؛ و در آن هنگام که نامههای اعمال گشوده شود». امام رضا(ع) نیز در روایتی از نامه اعمال با تعبیر «صحف» یاد کرده است.
پانویس
- ↑ قرشی، قاموس قران، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۱۰.
- ↑ قرشی، قاموس قران، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۱۱.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۸۶.
- ↑ مصطفوی، التحقیق، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۱۹۸.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی،۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۲۸.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۳، ص۲۲۸.
- ↑ سوره اعلی، آیه۱۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۵۵۵؛ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۹، ص۴۵.
- ↑ طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۲۴۹.
- ↑ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۴۱.
- ↑ ملاحویش آل غازی، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۱۶۷.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۶۶۵؛ مغنیه، تفسیر الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۵۹۴.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، داراحیاء التراث، ج۱۰، ص۲۸۳.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۶.
منابع
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
- سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی تا.
- طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمد جواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سیدعبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فضل الله، سید محمد حسین، تفسیر من وحی القرآن، دارالملاک للطباعة و النشر، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: سید طیب موسوی جزائری، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
- مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، دمشق، مطبعة الترقی، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.