شبشب زمان بین غروب آفتاب تا طلوع فجر صادق و مقابل روز هست؛ و از احکام آن در بابهای زیادی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، نکاح، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند. فهرست مندرجات۲ - معنای شب در شرع ۳ - ارتباط بین شب و عبادات ۴ - احکام مربوط به شب ۴.۱ - شب و طهارت ۴.۲ - شب و صلات ۴.۳ - شب و اقامت ده روزه مسافر ۴.۴ - شب و دعا ۴.۵ - شب و بیداری ۴.۶ - شب و مسجد ۴.۷ - شب و نگهداری زباله ۴.۸ - شب و صوم ۴.۹ - شب و شعر ۴.۱۰ - شب و اعتکاف ۴.۱۱ - یوش شبانه د جنگ ۴.۱۲ - شب و نکاح ۴.۱۳ - شب و عقد ازدواج ۴.۱۴ - شب و آمیزش ۴.۱۵ - شب و صید و ذباحه ۴.۱۶ - شب و اطعمه و اشربه ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - شب در لغت عربشب که در لغت عرب از آن به «لیل» تعبیر می‌شود، هرچند در لغت بر مدت زمان بین غروب آفتاب و طلوع آن اطلاق شده هست. [۱]
فرهنگ معین.
۲ - معنای شب در شرعمراد از شب در شرع مقدس و نزد معروف و مشهور فقها مدت زمان بین غروب خورشید (ناپدید شدن قرص آن یا زوال حمره مشرقیه بنابر اختلاف اقوال) و طلوع فجر صادق (آغاز وقت نماز صبح) است. [۲]
کنز العرفان، ج۱، ص۲۱۶.
برخی معاصران، شب را- جز در موارد استثنا شده، مانند روزه- همان معنای لغوی دانسته‌اند. [۵]
التنقیح، ج۱، ص۲۷۷.
۳ - ارتباط بین شب و عباداتشب، ظرف زمانی برای انجام دادن عباداتی همچون نمازهای واجب مغرب و عشا، نافله‌های شبانه، نماز وحشت ، بیتوته در منی و نزد همسر، قرار داده شده است؛ چنان که شبهای خاصی موضوع تشریع عباداتی مستحب؛ اعم از نماز و دعا و غیر آن قرار گرفته است، مانند شبهای ماه رمضان، شبهای قدر، جمعه، غدیر، عرفه، عید فطر و قربان، مبعث و ... . ۴ - احکام مربوط به شب۴.۱ - شب و طهارتروشن کردن چراغ نزد میت در شب بنابر مشهور، مستحب است،چنان که حمل آتش پشت سر جنازه مکروه است، مگر در شب. ادرار کردن در آب بویژه در شب کراهت دارد. ۴.۲ - شب و صلاتقرائت سوره‌های احقاف،یس، [۱۱]
کشف الغطاء، ج۳، ص۴۶۸.
واقعه،فرقان،فاطر،غافر،و سبأدر شب و نیز مزمّلدر آخر شب مستحب است؛چنان که تلاوت معوذتین برای کسی که در شب می‌ترسد، [۱۸]
مصباح المتهجد، ص۱۲۱.
استحباب دارد.۴.۳ - شب و اقامت ده روزه مسافراقامت ده روزه مسافر در مکانی موجب اتمام نماز و صحت روزه او است. مراد از ده روز، همه روزها و شبهای میان آنها است. بنابر این، شبهای اول و آخر جزء آن به شمار نمی‌رود. ۴.۴ - شب و دعابا فضیلت‌ترین اوقات برای دعا نیمه شب است. کسی که از احتلام در شب بیم دارد می‌تواند نماز شب را قبل از نیمه شب بخواند. ۴.۵ - شب و بیداریبیدار ماندن در تمامی شب جز برای عبادت و علم آموزی [۲۴]
نزهة الناظر، ص۴۶.
و نیز خوابیدن تمامی شب [۲۵]
هدایة الأمة، ج۳، ص۱۹۹.
مکروه است .۴.۶ - شب و مسجدروشن کردن چراغ مسجد در شب مستحب است. ۴.۷ - شب و نگهداری زبالهنگهداری زباله در منزل در شب کراهت دارد. ۴.۸ - شب و صوماگر روزه دار در هوای ابری با ظن به دخول شب افطار کند و سپس معلوم شود شب داخل نشده، روزه‌اش صحیح است و قضا ندارد. [۲۹]
مستمسک العروة، ج۸، ص۳۹۲.
۴.۹ - شب و شعرخواندن شعر در شب جز در موارد استثنا شده همچون مدح یا مصیبت معصومان علیهم السّلام مکروه است. [۳۱]
کشف الغطاء، ج۴، ص۱۷.
۴.۱۰ - شب و اعتکافشبهای دوم و سوم از سه روز اعتکاف، جزء مدت اعتکاف است، لیکن شب اول، به قول مشهور جزء آن نیست. در ایام اعتکاف، آمیزش در شب موجب بطلان اعتکاف و ثبوت کفاره است؛ لیکن در بطلان اعتکاف به استمنا در شب اختلاف است؛ هرچند حرام می‌باشد. ۴.۱۱ - یوش شبانه د جنگدر جنگ، یورش شبانه به دشمن جز در حال ضرورت مکروه است. ۴.۱۲ - شب و نکاحدر عقد دائم به قول مشهور، زن از هر چهار شب، یک شب حق همخوابی با شوهر را دارد و در صورت تعدد زنها، چهار شب میان آنان تقسیم می‌شود. بنابر این، اگر مرد چهار زن داشته باشد، هر شب باید نزد یکی از آنان باشد. ۴.۱۳ - شب و عقد ازدواجمستحب است مراسم عقد ازدواج در شب برگزار شود. ۴.۱۴ - شب و آمیزشچنان که آمیزش با همسر در برخی شبها، مانند شب اول ماه رمضان و شبهای دو شنبه، سه شنبه، پنج شنبه و جمعه مستحب است، در مقابل در بعضی شبها، مانند شب اول هر ماه- جز ماه رمضان- مکروه می‌باشد. [۴۱]
العروة الوثقی، ج۵، ص۴۹۰.
۴.۱۵ - شب و صید و ذباحهسر بریدن حیوان در شب، جز در حال ضرورت کراهت دارد. ۴.۱۶ - شب و اطعمه و اشربهدر شب مستحب است آب را نشسته نوشید و ایستاده نوشیدن آن مکروه است. ترک شام بویژه برای کسی که پا به سن گذاشته، مکروه است. [۴۵]
هدایة الأمة، ج۸، ص۹۷.
۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۵۹۵. رده‌های این صفحه : آداب اسلامی | اخلاق اسلامی
|