علیم (اسم الله)
علیم، از مشتقّات «علم» و از اسما و صفات خداوند است.
علم از لوازم حیات است و حیات، صفت ذاتى اولى خداوند متعال است. علم او مثل سایر صفات ذات او، همیشه و لایزال در فعلیت تامّه واجب و ثابت است. براى ذات و صفات او نهایت و حدّ و غایتى نیست، ازلى و ابدى و به هر چیزى محیط است؛ یعنى حقیقت علم او به معناى شهود، حضور و احاطه او بر هر چیز است. علیم، صفت مشبهه علم است و در موردى بکار مى رود که به ثبوت صفت علم اشاره داشته باشد.
این واژه در قرآن در ۱۶۲ بار بکار رفته و اکثر کاربرد آن در مورد تثبیت صفت علم است و در کنار اسمى دیگر به کار رفته است که با معناى آن مناسبت دارد، مثل سمیع و حکیم و خبیر و... آمده است. همچنین صفات دیگرى چون اَعْلَمْ، عالِم، عالِم الغیب و الشهادة و علاّم الغیوب مورد بررسى قرار گرفته است.
و نيز در آیات زیر:
| شماره | نام سوره | آیات |
|---|---|---|
| 1 | سوره بقره(2) | آیات 29 و 32 و95 و 115 و 127 و 137 و 158 و 181 و 215 و 224 و 227 و 231 و 244 و 246 و 247 و 256 و 261 و 268 و 273 و 282 و 283. |
| 2 | سوره آل عمران(3) | آیات 34 و 35 و 36 و 73 و 92 و 115 و 119 و 121 و 154 و 167. |
| 3 | سوره نساء(4) | آیات 11 و 12 و 17و 24 و 25 و 26 و32 و 35 و 39 و 45 و 70 و 92 و 104 و 111 و 127 و 147 و 148 و 170 و 176. |
| 4 | سوره مائده(5) | آیات 7 و 54 و 61 و 76 و 97 و 109 و 116. |
| 5 | سوره انعام(6) | آیات 13 و 53 و 58 و 73 و 83 و 96 و 101 و 115 و 117 و 118 و 119 و 124 و 128 و 139. |
| 6 | سوره اعراف(7) | آیات 109 و 112 و 200. |
| 7 | سوره انفال(8) | آیات 17 و 42 و 43 و 53 و 61 و 71 و 75. |
| 8 | سوره توبه(9) | آیات 15 و 25 و 44 و 47 و 60 و 78 و 93 و 94 و 96 و 97 و 98 و 105 و 110. |
| 9 | سوره يونس(10) | آیات 36 و 40 و 65 و 79. |
| 10 | سوره هود(11) | آیات 5 و 31. |
| 11 | سوره یوسف(12) | آیات 6 و 19 و 34 و 50 و 55 و 71 و 76 و 83 و 100. |
| 12 | سوره رعد(13) | آیه 9. |
| 13 | سوره حجر(15) | آیات 25 و 53 و 86. |
| 14 | سوره نحل(16) | آیات 28 و 70 و 101 و 125. |
| 15 | سوره اسراء(17) | آیات 25 و 47 و 54 و 55. |
| 16 | سوره کهف(18) | آیات 19 و 21 و 22 و 26. |
| 17 | سوره مریم(19) | آیه 70. |
| 18 | سوره طه(20) | آیه 104. |
| 19 | سوره انبیاء(21) | آیه 4. |
| 20 | سوره حج(22) | آیات 52 و 59 و 68. |
| 21 | سوره مومنون(23) | آیات 51 و 92 و 96. |
| 22 | سوره نور(24) | آیات 18 و 21 و 28 و 32 و 35 و 41 و 58 و 59 و 60 و 64. |
| 23 | سوره شعراء(26) | آیات 34 و 37 و 188 و 220. |
| 16 | سوره نمل(27) | آیات 6 و 78. |
| 17 | سوره قصص(28) | آیات 37 و 56 و 85. |
| 18 | سوره عنکبوت(29) | آیات 5 و 10 و 32 و 60 و 62. |
| 19 | سوره روم(30) | آیه 54. |
| 20 | سوره لقمان(31) | آیات 23 و 34. |
| 21 | سوره سجده(32) | آیه 6. |
| 22 | سوره احزاب(33) | آیات 1 و 40 و 51 و 54. |
| 23 | سوره سبا(34) | آیات 3 و 26 و 48. |
| 24 | سوره فاطر(35) | آیات 8 و 38 و 44. |
| 25 | سوره یس(36) | آیات 38 و 79 و 81. |
| 26 | سوره زمر(39) | آیات 7 و 46 و 70. |
| 27 | سوره غافر(40) | آیه 2. |
| 28 | سوره فصلت(41) | آیات 12 و 36. |
| 29 | سوره شوری(42) | آیات 12 و 24 و 50. |
| 30 | سوره زخرف(43) | آیات 9 و 84. |
| 31 | سوره دخان(44) | آیه 6. |
| 32 | سوره احقاف(46) | آیه 8. |
| 33 | سوره فتح(48) | آیات 4 و 26. |
| 34 | سوره حجرات(49) | آیات 1 و 8 و 13 و 16. |
| 35 | سوره ق(50) | آیه 45. |
| 36 | سوره ذاریات(51) | آیات 28 و 30. |
| 37 | سوره نجم(53) | آیات 30 و 32. |
| 38 | سوره حدید(57) | آیات 3 و 6. |
| 39 | سوره مجادله(58) | آیه 7. |
| 40 | سوره حشر(59) | آیه 22. |
| 41 | سوره ممتحنه(60) | آیات 1 و 10. |
| 42 | سوره جمعه(62) | آیات 7 و 8. |
| 43 | سوره تغابن(64) | آیات 4 و 11 و 18. |
| 44 | سوره تحریم(66) | آیات 2 و 3. |
| 45 | سوره ملک(67) | آیه 13. |
| 46 | سوره قلم(68) | آیه 7. |
| 47 | سوره جن(72) | آیه 26. |
| 48 | سوره انسان(76) | آیه 30. |
| 49 | سوره انشقاق(84) | آیه 23. |
پانویس
منابع
- فرهنگ قرآن، جلد ۲۱، ص۱۸۱-۱۸۰.
ردهها: