صمد (اسم الله)
صمد از اسما و صفات خداوند، به معناى کسى که هر سیادت و آقایی به او منتهى مى شود. و کسى که همواره بوده و خواهد بود. و کسی که جای خالی ندارد. این واژه تنها یک بار در قرآن آمده است: «اللَّهُ الصَّمَدُ».
معنی صمد در روایات
در کتاب «معانی الاخبار» شیخ صدوق چندین روایت در معنی صمد آمده است، من جمله روایات زیر:
۱- حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَى عَنْ یونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنِ الرَّبِیعِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام حِینَ سُئِلَ عَنِ الصَّمَدِ فَقَالَ الصَّمَدُ الَّذِی لَا جَوْفَ لَهُ. ربیع بن مسلم گوید: از موسى بن جعفر علیه السلام شنیدم که هنگامی که از او درباره معنی صمد پرسیدند، فرمود: «صمد» آن چیزیست که جوف (جای خالی) ندارد.
۲- حَدَّثَنَا عَلِی بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَضِی اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یعْقُوبَ عَنْ عَلِی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ وَ لَقَبُهُ شَبَابٌ الصَّیرَفِی عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِی قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاک مَا الصَّمَدُ؟ قَالَ السَّیدُ الْمَصْمُودُ إِلَیهِ فِی الْقَلِیلِ وَ الْکثِیرِ. داود بن قاسم جعفرى گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: -فدایت گردم- «صمد» چیست؟ فرمود: سرور والامقامى که تمامى آفریدگان براى هر چیز چه اندک و چه بسیار رو بسوى او آرند.
پانویس
منابع
- فرهنگ قرآن، جلد ۱۸، صفحه ۴۳۸.
- معانی الاخبار، شیخ صدوق، دفتر انتشارات اسلامى، قم، ۱۴۰۳ ق.