ذبیحه اهل کتاب

ذَبیحه اهل کتاب، حیوانی که توسط اهل کتاب ذبح شده باشد. بیشتر فقیهان شیعه خوردن ذبیحه اهل کتاب را حرام می‌دانند. شیخ صدوق، ابن‌ابی‌عقیل و ابن‌جنید نیز معتقد به حلال بودن آن هستند.

مفهوم‌شناسی

ذبیحه اهل کتاب به حیوانی گفته می‌شود که توسط اهل کتاب ذبح شده باشد. اهل کتاب به پیروان ادیانی گفته می‌شود که پیامبر آنان دارای کتاب الهی بوده است. ازاین‌رو یهودیان و مسیحیان از اهل کتابند. گروهی از عالمان پیروان زرتشت را نیز از اهل کتاب دانسته‌اند.

حکم شرعی

در باب‌های صید و ذباحه و حج از فقه اسلامی درباره «ذبیحه اهل کتاب» بحث شده است. همه فقیهان مسلمان معتقدند قربانی را باید مسلمان ذبح کند؛ اما درباره حلال یا حرام بودن ذبیحه اهل کتاب، در غیر قربانی، دو نظریه وجود دارد:

حرمت

بیشتر فقیهان شیعه معتقدند خوردن ذبیحه اهل کتاب، حرام است، هر چند آنان در هنگام ذبح، نام خدا را ببرند. آنان با استناد به روایات، می‌گویند منظور از حلال بودن طعام اهل کتاب که در آیه «الْيَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّيِّباتُ وَ طَعامُ الَّذينَ أُوتُوا الْکِتابَ حِلٌّ لَکُمْ وَ طَعامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ؛ امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شد، و طعام کسانی که به آنها کتاب (آسمانی) داده شده برای شما حلال، و طعام شما هم برای آنها حلال است» آمده است حلال بودن غذاهایی همانند حبوبات است، نه گوشت حیوانی که توسط اهل کتاب ذبح شود.

همچنین از نظر این گروه از فقیهان، اجزای بدن و پوست حیواناتی که خون جهنده دارند و اهل کتاب آنان را ذبح کرده باشند، مردار و نجس است و از چرم و پوست آنها نمی‌توان استفاده کرد.

حلیت

تعدادی از فقیهان، همانند ابن‌جنید اسکافی، ابن‌ابی‌عقیل و شیخ صدوق، ذبیحه اهل کتاب را حلال می‌دانند. آنان به آیه «الْيَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّيِّباتُ وَ طَعامُ الَّذينَ أُوتُوا الْکِتابَ حِلٌّ لَکُمْ وَ طَعامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ؛ امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شد، و طعام کسانی که به آنها کتاب (آسمانی) داده شده برای شما حلال، و طعام شما هم برای آنها حلال است» استناد می‌کنند.

حنفی، حنبلی و مالکی از اهل‌سنت نیز ذبیحه اهل کتاب را حلال می‌دانند.

تک‌نگاری

درباره ذبیحه اهل کتاب کتاب‌هایی نوشته شده است از جمله:

• کتاب «تحریم ذبائح اهل الکتاب»، اثر شیخ مفید
• کتاب «حرمة ذبائح اهل الکتاب»، اثر شیخ بهایی

پانویس

منابع

• قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
• بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهره، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۰۵ق.
• توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، فرهنگ لغت، تهران، مؤسسه لغت نامه دهخدا، ۱۳۴۱ش.
• شیخ بهایی، محمد بن حسین، حرمة ذبائح اهل الکتاب، بیروت، موسسةالاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۰ق.
• عابدینی، احمد، «شرط اسلام در ذبح کننده»، در مجله کاوشی نو در فقه، شماره ۶، زمستان ۱۳۷۴ش.
• گازاری، محمدحسن، «جوامع الجامع و کشاف در نگاه تطبیقی»، در مجله پژوهش‌های قرآنی، شماره ۲۹ و ۳۰، بهار و تابستان ۱۳۸۱ش.
• مفید، محمد بن محمد، تحریم ذبائح اهل الکتاب، قم، نشر المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق.
• نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، به کوشش محمود قوچانی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۲ش.
• هاشمی شاهرودی، محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت، قم، مرکز دایرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۲ش.

پیوند به بیرون