استمناء
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
| فروع دین |
|---|
| نماز |
|
نماز واجب • نمازهای یومیه • نماز مستحبی • نماز جمعه • نماز عید • نماز جماعت • نماز آیات • نماز میت • ارکان نماز • واجبات نماز |
| دیگر عبادت‌ها |
|
روزه • خمس • زکات • حج • جهاد امر به معروف و نهی از منکر • تولی • تبری |
| احکام طهارت |
|
وضو • غسل • تیمم نجاسات • مطهرات |
| احکام مدنی |
| وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث |
| احکام خانواده |
| ازدواج • ازدواج موقت • تعدد زوجات • نشوز • محارم • طلاق • مهریه • شیردادن • آمیزش • استمتاع • صیغه ازدواج • ام ولد • ظهار • لعان • ایلاء • خلع و مبارات |
| احکام قضائی |
| قضاوت • دیات • حدود • قصاص • تعزیرات |
| احکام اقتصادی |
| عقود: (تجارت • مضاربه • اجاره) • محرمات (رشوه • ربا • احتکار • مکاسب محرمه) • احکام وابسته (مجهول المالک، وجوهات شرعی • کفاره • جزیه) |
| احکام دیگر |
| حجاب • صدقه • نذر • تقلید • خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها • وقف • قسم • فسخ • ابراء • اقاله • وقف |
| جستارهای وابسته |
| بلوغ • فقه • احکام شرعی • توضیح المسائل • واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروه • نیت • قصد قربت • مسائل مستحدثه |
استمناء یا خودارضایی انجام دادن کاری غیر از آمیزش است که عادتا باعث خارج شدن منی از آلت انسان شود. استمناء به دو صورت حرام و حلال تقسیم می‌شود. برخی از عالمان استمناء حرام را از گناهان کبیره‌ای دانسته‌اند که در احادیث از آن نهی شده است. عقوبت استمناء تعزیر است، که حاکم شرع مقدار آن را تعیین می‌کند. در صورتی که استمناء منجر به خروج منی شود، احکامی ازجمله وجوب غسل جنابت و باطل‌شدن روزه دارد.
مفهوم‌شناسی
استمناء یا خودارضایی آن است که انسان با خود یا دیگری کاری کند که از او منی بیرون آید. در فقه لفظ استمناء برای عمل مردان به کار رفته است و به خودارضایی زنان، استشهاء می‌گویند. همچنین به هرگونه خارج شدن منی استمناء گفته نمی‌شود، یعنی خروج منی در خواب و همچنین به واسطه آمیزش و همبستری با همسر، استمناء و خودارضایی نیست. از استمناء در باب‌های صوم، اعتکاف، حج و حدود سخن گفته شده است.
دلیل‌های حرمت استمناء
فقیهان شیعه برای بررسی حکم استمناء، به جز دلیل اجماع به آیه ۶ سوره مؤمنون استناد کرده‌اند. براساس این آیه هر گونه لذت جنسی به جز طریق همسر و کنیز ممنوع شده است.
در برخی احادیث از استمناء نهی شده است. در وسائل الشیعه بابی به نام تحریم استمناء آمده که اختصاص به این دسته از احادیث دارد. همچنین بنابر روایتی کسی که استمناء کند خدا به او نظر نمی‌کند.
استمناء حرام و استمناء حلال
استمناء را به دو صورت حرام و حلال تقسیم کرده‌اند. به فتوای برخی از فقیهان شیعه، اگر استمناء توسط همسر و کنیز باشد، حلال و در غیر این صورت حرام است. بعضی استمناء را جزء گناهان کبیره دانسته‌اند. مستند فقها در حرمت استمناء، آیات قرآن مانند آیات ۵ تا ۷ سوره مؤمنون و روایات است. به نظر برخی از فقیهان مانند علامه حلی، استمناء با دست کنیز و همسر نیز حرام است. در موارد ضرورت مانند تشخیص بیماری و درمان ومانند آن نوعاً فقهاء با شرایطی این کار را مجاز دانسته اند.
آثار و نتایج فقهی
در منابع فقهی، آثاری را برای استمناء بیان کرده‌اند. البته این موارد اختصاص به موردی دارد که استمناء باعث خروج منی شود. این آثار عبارتند از:
- جنابت: استمناء موجب جنابت است که آثاری را، مانند وجوب غسل و حرمت مسّ کلمات قرآن را دارد.
- بطلان روزه: استمناء حتّی به نحو حلال، موجب بطلان روزه است و بر بطلان عمدی روزه ماه رمضان، قضا و کفّاره مترتّب می‌شود.
- بطلان اعتکاف: استمناء اعتکاف را در صورتی که در روز یا درشب رخ دهد، باطل می‌کند.
- استمناء بر مُحرِم حرام و موجب کفّاره است و کفّاره آن یک شتر است؛ اما در بطلان حج به معنای اتمام حج فعلی و اعاده آن در سال آینده، در صورتی که عمل یاد شده پیش از وقوف در مشعرالحرام رخ دهد، اختلاف است. برخی در مسئله توقّف کرده‌اند.
راه اثبات و کیفر
استمناء در دادگاه از دو طریق ثابت می‌شود: نخست با گواهی دو مرد عادل دیگر با دو بار اقرار استمناءکننده. البته برخی از فقها یک بار اقرار را نیز کافی می‌دانند. برخی قدما یک بار اقرار را موجب ثبوت آن ندانسته‌اند.
کیفر استمناء، تعزیر است که مقدار و چگونگی آن توسط حاکم شرع تعیین می‌شود. در صورت تکرار این عمل، مجازات شدیدتری برای آن در نظر گرفته شده است.
عوارض و درمان
از دیدگاه برخی پزشکان و محققان، خودارضایی بیماریی است که عوارضی را به دنبال دارد. برخی عوارض آن عبارتند از:
پیامدهای جسمانی: ضعف بینایی، ضعف قوای جسمانی، عقیم شدن، ضعف مفاصل، لرزش دست.
پیامدهای روحی و روانی: ضعف حافظه و حواس‌پرتی، اضطراب، انزوا، افسردگی، بی‌نشاطی، پرخاشگری، کسالت دائمی، ضعف اراده.
عوارض اجتماعی: ناسازگاری خانوادگی، بی‌میل شدن به همسر و ازدواج، ناتوانی در ارتباط جنسی، دیر ازدواج کردن.
منابع بیشتر مربوط به عوارض و درمان آن:
- کتاب آنچه که یک جوان باید بداند، نویسنده: سیلوانوس استال، ترجمه: دکتر نصرت الله کاسمی، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین، ۱۳۵۴.
- کتاب مشکلات جنسی جوانان، نوشته ناصر مکارم شیرازی، انتشارات نسل جوان، ۱۳۸۰.
- کتاب دنیای نوجوان، محمدرضا شرفی، مؤسسه فرهنگی منادی تربیت، ۱۳۸۶.
- کتاب بلوغ(از مجموعه چه می‌دانم؟)، موریس دبس، ترجمه: حسن صفاری، انتشارات علمی.
- کتاب «تعلیم و تربیت» کانت، ترجمه دکتر غلامحسین شکوهی، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۴.
پانویس
- ↑ حسینی، رساله دانشجویی، ۱۳۹۳ش، ص۸۹.
- ↑ سهراب‌پور، خلوت شیطانی، ۱۳۹۰ش، ص۱۵.
- ↑ ابن حمزه، الوسیلة، ۱۴۰۸ق، ص۱۵۹؛ شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۹۱.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۸ق، ج۴، ص۲۴۲؛ قطب الدین راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۴۴.
- ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۰، ص۳۵۲-۳۵۵؛ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۳۵۶.
- ↑ مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۱۲، ص۲۱۹-۲۲۱.
- ↑ مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۱۲، ص۲۱۹و۲۲۱.
- ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۱۰۱، ص۳۰.
- ↑ مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۱۲، ص۲۱۹و۲۲۰.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقها(تک جلدی)، ۱۳۸۸ق، ص۵۷۷.
- ↑
- ↑ توضیح المسائل مراجع (محشی)، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۶۴.
- ↑ توضیح المسائل مراجع (محشی)، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۲۶۹، مساله ۳۵۵.
- ↑ سید مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۱۷۸؛ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷۲.
- ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۲۵۷.
- ↑ ابن حمزه، الوسیلة، ۱۴۰۸ق، ص۱۵۹؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۳۸۱.
- ↑ نجم الدین حلی، ایضاح الترددات الشرایع، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۲۳۱
- ↑ ابن حمزه: استمنا در عمره مفرده موجب بطلان، قضا و کفاره است. ابن حمزه، الوسیله، ۱۴۰۸ق، ص۱۵۹.
- ↑ محقق سبزواری، ذخیرة المعاد، مؤسسة آل البیت، ص۶۱۹.
- ↑ شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۹۱؛ نجفی، جواهر الکلام، چاپ هفتم، ج۴۱، ص۶۴۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، چاپ هفتم، ج۴۱، ص۶۴۹.
- ↑ ابن ادریس حلی، کتاب السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۴۷۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، چاپ هفتم، ج۴۱، ص۶۴۷،۶۴۹؛ شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۹۱؛ ابن ادریس حلی، کتاب السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۵۳۶.
- ↑ رجوع کنید به: ابن حمزه طوسی، الوسیله، ۱۴۰۸ق، ص۴۱۵.
- ↑
- ↑ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِالله(ع) یقُولُ ثَلَاثَةٌ لَا یکلِّمُهُمُ اللهُ یوْمَ الْقِیامَةِ وَ لَا ینْظُرُ إِلَیهِمْ وَ لَایزَکیهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ النَّاتِفُ شَیبَهُ وَ النَّاکحُ نَفْسَهُ وَ الْمَنْکوحُ فِی دُبُرِهِ.(شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۰، ص۳۵۴-۳۵۵.)
منابع
- قرآن کریم.
- ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق.
- ابن حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۰۸ق.
- توضیح المسائل مراجع (محشی)، گردآوری سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.
- حسینی، مجتبی، رساله دانشجویی (مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام)، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۳ش.
- سید مرتضی، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۵ق.
- سهراب‌پور، علی، خلوت شيطاني: خود ارضايي و راه درمان آن، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۰ش.
- شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ سوم، ۱۴۱۶ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمد باقر بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویة، چاپ سوم، ۱۳۸۸ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، جماعة المدرسین، ۱۴۱۰ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء(تک جلدی)، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۳۸۸ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء(ط- جدید)، محقق/ مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق.
- علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
- قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، فقه القرآن، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۰۵ق.
- محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- محقق سبزواری، محمد باقر، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بی‌تا.
- مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب أهل البيت عليهم‌السلام، قم، مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۳ق.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بی‌تا.
- نجم الدین حلی، إیضاح ترددات الشرائع، مصحح: سید مهدی رجایی، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۲۸ق.
پیوند به بیرون
- اصطلاحات باب طهارت
- گناهان کبیره
- مبطلات روزه
- موجبات غسل
- جرمهای تعزیری