شستنشستن به معنی پاک کردن چیزى از آلودگى با آب گفته می شود. ۱ - معنای شستن در فقهشستن گاهى به جهت تحصیل طهارت و پاکى از حدث است که با وضو و غسل انجام مى‌شود و گاهى به جهت تحصیل طهارت از خبث (نجاست) که با شستن شى‌ء نجس با شرایطى خاص تحقق مى‌یابد. گاهى نیز به جهت تحصیل معناى عرف ى آن؛ یعنى تمیز کردن چیزى آلوده به غیر نجاست به وسیله آب است. مراد از شستن در این مدخل کاربرد سوم آن است که از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، حج و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند. ۲ - شستن های مستحبیشستن دستها تا مچ قبل از داخل کردن دست در ظرف آبى که مى‌خواهد با آن وضو بگیرد پس از حدث غائط دو بار و پس از حدث ادرار و خواب یک بار، مستحب است. ظاهر فتواى فقها اختصاص حکم یاد شده به صورت داخل کردن دست در ظرف آب وضو و تعبدی بودن استحباب آن است، نه به جهت احتمال نجاست دست و قلیل بودن آب. بنابر این، چنانچه آب بر دست ریخته شود و یا کثیر باشد، استحباب منتفى است؛ چنان که با یقین به نجس نبودن دست نیز استحباب ثابت است. ۲.۱ - مستحبات شستن در غسلشستن دست تا آرنج براى غسل دهنده میت، پس از هر غسل از غسلهاى سه گانه و نیز دستان میت، سه بار پیش از هر غسل با آب سدر مستحب است. غسل دهنده میت در صورتى که بخواهد او را کفن کند، مستحب است پیش از آن پاهاى خود را تا زانو بشوید. شستن سه بار عورت میت، قبل از غسل با آب آمیخته با سدر و اشنان مستحب است؛ چنان که مستحب است پیش از غسل سر ميّت را با سدر یا ختمى بشویند. از مستحبات غسل جنابت سه بار شستن دست پیش از داخل کردن دست در ظرف آب است و افضل، شستن آن تا نصف ساعد و یا آرنج است. [۱۰]
العروة الوثقى، ج۱،ص۵۱۲.
کراهت خوردن و آشامیدن براى جنب به چند چیز رفع یا کم مى‌شود. یکى از آنها شستن دست و صورت توأم با مضمضه و یا دست تنها است . شستن سر با سدر و ختمى مستحب و با گِل مصرى مکروه است. [۱۲]
البیان، ص۱۹۹.
۲.۲ - مستحبات شستن در حجاحرام در لباس چرکین و کثیف کراهت دارد و مستحب است قبل از احرام آن را بشوید؛ لیکن به تصریح برخى، شستن لباس احرام پیش از خروج از احرام، هرچند چرکین شده باشد، مکروه است. به تصریح برخى، شستن سر با سدر یا ختمى براى محرم مکروه است. ۲.۳ - مستحبات شستن دراطعمه و اشربهشستن میوه قبل از مصرف آن [۱۹]
مستند الشیعة، ج۱۵،ص۲۵۵.
و نیز شستن دستها پیش از غذا و پس از آن مستحب است؛ چنان که شستن دهان بعد از غذا، بویژه با سُعد (گیاهى معروف و داراى ریشه‌اى معطر) استحباب دارد. [۲۲]
جامع عباسى ،ص۳۳۹.
مستحب است میزبان قبل و بعد از غذا وسایل شستن دست را براى میهمان فراهم کند و پیش از شروع به غذا خوردن، پس از آنکه میزبان دست خود را شست، نسبت به میهمانان از نفر سمت راست خود شروع و به نفر سمت چپ ختم شود؛ لیکن پس از غذا از فرد سمت چپ میزبان آغاز و به میزبان ختم گردد. همچنین مستحب است پس از شستن دستها بعد از غذا و قبل از خشک کردن آن با حوله، دستها را به صورت و چشمها بکشد و این دعا را بخواند «اللّهمَّ إنّى أسئَلُكَ المحَبَةَ و الزّینَةَ وَ أعُوذُ بِكَ مِنَ المَقتِ و البِغضَةِ» و یا دستها را به ابرو ها بکشد و این دعا را سه بار بخواند «الحَمدُ للَّهِ الُمحسِنِ الُمجمِلِ المُنعِمِ المُفضِلِ». در روایت آمده است: این عمل موجب برطرف شدن درد چشم مى‌شود. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴،ص۶۷۶-۶۷۸. |