خُبث
«خُبث» در لغت به معنای ناپاکى و پلیدى است و در مقابل «طیّب» قرار دارد، و خبیث آن است که ناپاک، پلید و تنفّر آور باشد، اعمّ از انسان، کلام، طعام و غیره و ضدّ آن طیب است که به معنى پاک و دلچسب می باشد.
واژه خبث در قرآن
ریشه «خبث» در قرآن کریم در آیات زیر به کار رفته است:
- «وَالْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِی خَبُثَ لَا یخْرُجُ إِلَّا نَکدًا»؛ سرزمین پاک رستنی اش به اذن خداوندگارش بروید، و آن که پلید و ناپاک است جز اندک نروید.
- «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیبَاتِ مَا کسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَکمْ مِنَ الْأَرْضِ وَلَا تَیمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ...»؛ ای اهل ایمان، از بهترین آنچه اندوخته‌اید و از آنچه برای شما از زمین می‌رویانیم انفاق کنید، و بدها را برای انفاق در نظر نگیرید.
- «الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیبَاتُ لِلطَّیبِینَ وَالطَّیبُونَ لِلطَّیبَاتِ...»؛ زنان ناپاک از آن مردان ناپاکند، و مردان ناپاک نیز به زنان ناپاک تعلّق دارند؛ و زنان پاک از آن مردان پاک، و مردان پاک از آن زنان پاکند... .
- «... وَ یحِلُّ لَهُمُ الطَّیبَاتِ وَیحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبَائِثَ ...»؛ اشیاء پاکیزه را برای آنها حلال می‌شمرد، و ناپاکیها را تحریم می کند.
- «وَمَثَلُ کلِمَةٍ خَبِیثَةٍ کشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ»؛ و مَثَل سخنى ناپاک چون درختى ناپاک است که از روى زمین کنده شده و قرارى ندارد.
خبث در روایات
- رسول الله (صلى الله عليه و آله): «سَيَأتِي على اُمَّتِي زمانٌ تَخبُثُ فيهِ سَرائرُهُم و تَحسُنُ فيهِ عَلانِيَتُهُم طَمَعا فِي النیا ...»؛ روزگارى بر امت من فرا رسد که به هدف دستیابى به دنیا درونهاشان پلید و برونهاشان آراسته و زیبا باشد.
- رسول الله (صلى الله عليه و آله): «... أَمَّا الدَّارُ فَشُؤْمُهَا ضِیقُهَا وَ خُبْثُ جِیرَانِهَا»؛ نحوست خانه تنگى آن و ناپاکى همسایگانش مى باشد.
- امیرالمؤمنین (علیه السلام): «انّما انتم إخوان على دین الله، ما فرّق بینکم الاّ خبثُ السرائر و سوءُ الضمائر»؛ شما مسلمانان ـ از نظر دین خدا و طبق قانون اسلام ـ برادر یکدیگر مى باشید، چیزى جز ناپاکى درونها و بدى نیتها شما را از یکدیگر جدا نساخته است.
- امام سجّاد (علیه السلام): «الذنوبُ التى تردّ الدعاء: سوءُ النیة و خبثُ السریرة»؛ گناهانى که موجب مى شوند دعا مردود گردد و به اجابت نرسد عبارتند از: بدى نیت و ناپاکى درون.
پانویس
منابع
- احمد فیومى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر
- محمدباقر مجلسی، بحارالانوار
- سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف
- سایت الکتاب
رده: