افتراشافتراش به دو معنای گستردن و آمیزش بکار می رود .از معنای اول در باب‌هاى صلات و حج و از معنای دوم در باب نکاح سخن گفته شده است. ۱ - احکام افتراش(گستردن) در صلاتجواز گستردن فرش ابریشم و زرباف به قول مشهور، استحباب گستردن ساعد بر زمین در سجده شکر براى مرد و زن و نیز براى زن در سجده نماز و کراهت آن براى مرد ۲ - احکام افتراش(گسترش)در حجعدم جواز استفاده محرم از چیز معطّر حتى به صورت افتراش و ثبوت کفاره در صورت استعمال ، از احکام آن است. ۳ - احکام افتراش(آمیزش) در نکاحدر صورت آمیزش با همسر- که از آن به افتراش تعبیر مى‌شود- چنانچه الحاق فرزند به پدر به سبب افتراش، محتمل باشد، فرزند به وى ملحق مى‌گردد. ۴ - احکام دیکر۱- از مکروهات دفن است «فرش کردن داخل قبر با ساج، مگر آنکه زمین مرطوبی باشد، و اما کراهت فرش کردن با غیر ساج مانند سنگ و آجر مورد تامل است، اگرچه استحباب قراردادن میّت بر روی خاک خالی از وجه نیست.» [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۹۶، کتاب الطهارة، القول فی مستحبات الدفن و مکروهاته، و اما المکروهات، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲- آنچه بر مردان حرام است، خصوص پوشیدن ابریشم است، بنابراین فرش کردن و روی آن سوارشدن و آن را به خود پیچیدن - یعنی در وقت خواب روی خود‌انداختن - مانعی ندارد. [۷]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۳، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۱۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳- عینی که عاریه به آن تعلق‌گرفته است، اگر راه استفاده از آن منحصر به منفعت خاصی باشد؛ مانند چیزهایی گستردنی برای فرش کردن و لحاف برای رو‌انداختن و خیمه برای پناه گرفتن و مانند این‌ها، متعرّض شدن نسبت به جهت استفاده از آن، در وقت عاریه دادن آن لازم نیست. [۸]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۶۳۰، کتاب العاریة، مسالة۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۴- فروش متعلقات وقف‌های بر جهات عمومی مانند مساجد و زیارتگاه‌ها و مدرسه‌ها و مانند این‌ها از قبیل وسائل و فرش و پارچه ضریح‌ها و نظایر این‌ها در چه صورت جایز است؟ پس فرشی که به مسجد یا زیارتگاهی تعلق دارد اگر فرش نمودن آن در همان محل ممکن باشد، باید به همان حال در آنجا باقی بماند و اگر فرض شود که آنجا به‌طورکلی بی‌نیاز از فرش شدن است و لیکن به پرده و پوششی احتیاج دارد که مثلاٌ اهل آن را از گرما یا سرما نگه دارد، باید آن را پرده و پوشش آنجا قرار داد. و اگر فرض شود که این محل به‌طورکلی مستغنی از این فرش می‌باشد به‌طوری که نگه‌داشتن آن، فقط موجب خرابی و ضرر و تلف‌شدن آن می‌باشد، باید آن فرش را در جای دیگری که همانند آن مکان است قرار داد، به اینکه فرش مسجد برای مسجد دیگر و مال زیارتگاه برای زیارتگاه دیگر قرار داده شود. پس اگر همانند نبود یا به‌طورکلی از آن مستغنی بود در مصالح عمومی قرار داده می‌شود. این در صورتی است که به حال خود باقی بوده و استفاده از آن به همان صورت ممکن باشد و اما اگر فرض شود که استفاده از آن ممکن نباشد مگر اینکه فروخته شود و طوری است که اگر بماند خراب و تلف می‌شود، باید فروخته شود و ثمن آن در آن محل درصورتی‌که احتیاج به آن دارد، مصرف شود وگرنه در همانند آن، سپس در مصالح عمومی بر حسب آنچه که گذشت صرف شود. [۹]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۸۵، کتاب الوقف، مسالة۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۵- تذکیه، گوشت و پوست (حیوانات حرام گوشت قابل تذکیه) را پاک می‌کند پس انتفاع از آن‌ها حلال است به اینکه در غیر نماز می‌پوشد و فرش می‌نماید، بلکه ظرف برای مایعات قرار داده می‌شود مثل اینکه مشک آب یا خیک کره و روغن و مانند این‌ها قرار می‌دهد ولو بنابر اقوی دبّاغی نشود، اگرچه مادامی‌که دبّاغی نشده، احتیاط (مستحب) آن است که استعمال نشود. [۱۰]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۶۳، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الذباحة، مسالة۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۶- جزء نفقه زن است زیرانداز و روانداز؛ پس آنچه را که بر زمین فرش می‌کند و آنچه که برای خواب - از لحاف و بالش و آنچه که روی آن می‌خوابد - احتیاج دارد، باید برایش تهیّه شود و در مقدار و جنس و وصف آن به آنچه که در غیر آن ذکر شد، رجوع می‌شود. [۱۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۰، کتاب النکاح، القول فی النفقات، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۷- برای زنی که در عده وفات شوهر است و «حداد» بر او واجب است «فرش عالی فرش کردن اشکالی ندارد.» [۱۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۶۴، کتاب الطلاق، القول فی عدة الوفاة، مسالة۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۵ - پانویس۶ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۶۱۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |