پوستلایۀ رویین تن آدمی، حیوان و گیاه را پوست گویند. از آن در بابهایی نظیر طهارت، صلات، زکات، حج، تجارت، اطعمه و اشربه، قصاص و دیات سخن رفته است. فهرست مندرجات۱.۱ - پوست انسان بعد از مرگ ۱.۲ - پوست در اعضای وضو و غسل ۲ - پوست انسان در باب قصاص ۲.۱ - رساندن آسیب عمدی به پوست کسی ۳ - پوست انسان در باب دیات ۳.۱ - دیه خراش پوست سر یا صورت ۳.۲ - دیه پوست غیر سر و صورت ۴ - پوست حیوان در باب طهارت ۴.۱ - پوست حیوان خون جهنده‌دار و غیر آن ۴.۲ - پوست خریداری شده از سوق مسلمین ۵ - پوست حیوان در باب صلات ۵.۱ - نماز با لباس تهیه شده از پوست حیوان ۵.۲ - استفاده از پوست حیوان در غیر نماز ۶ - پوست حیوان در باب حج ۶.۱ - پوست حیوان در لباس احرام ۶.۲ - صدقه دادن پوست قربانی مستحب ۶.۳ - صدقه دادن پوست قربانی واجب ۶.۴ - خارج کردن پوست قربانی از منی ۷ - پوست حیوان در باب تجارت ۷.۱ - دادوستد با پوست حیوان نجس‌العین ۸ - پوست حیوان در باب اطعمه و اشربه ۸.۱ - خوردن پوست حیوانات و پرندگان حلال‌گوشت ۹ - پوست گیاه ۹.۱ - سجده بر پوست گیاه ۱۰ - پانویس ۱۱ - منبع ۱ - پوست انسان در باب طهارتاحکامی که به پوست انسان در باب طهارت بار می‌شود: ۱.۱ - پوست انسان بعد از مرگپوست بدن زنده و نیز مردۀ مسلمان پیش از سرد شدن یا پس از غسل میّت [۳]
کتاب الطهارة (امام خمینی) ج۳، ص۸۹.
پاک و پوست بدن کافر مطلقا و مردۀ مسلمان بعد از سرد شدن و قبل از غسل میّتنجس است.
کشیده شدن پوست صورت از نشانه‌های مرگ شمرده شده است. ۱.۲ - پوست در اعضای وضو و غسلرساندن آب به پوست در اعضایی که در وضو شسته می‌شود واجب است مگر آنکه بر روی پوست مو احاطه داشته باشد. در این صورت شستن ظاهر کفایت می‌کند؛ لیکن در غسل، شستن ظاهر کفایت نمی‌کند و در هر صورت آب باید به پوست برسد. ۲ - پوست انسان در باب قصاصاحکامی که به پوست انسان در باب قصاص بار می‌شود: ۲.۱ - رساندن آسیب عمدی به پوست کسیورود آسیب عمدی به پوست سر یا بدن کسی موجب ثبوت قصاص می‌گردد. ۳ - پوست انسان در باب دیاتاحکامی که به پوست انسان در باب دیات بار می‌شود: ۳.۱ - دیه خراش پوست سر یا صورتدیۀ خراش پوست سر یا صورت اگر خون نیاید بنابر مشهور یک شتر یا ده مثقال شرعی طلا و اگر خون بیاید دو شتر یا بیست مثقال طلا است. اگر پوست صورت بر اثر ضربه یا هر نوع آسیبی دیگر- بدون آنکه زخم شود- کبود یا سبز و یا سرخ گردد، دیۀ آن در اوّلی بنابر نظر گروهی شش مثقال شرعی طلا و بنابر قولی دیگر سه مثقال؛ در دومی سه مثقال و در سومی یک مثقال و نیم طلا است. [۱۱]
المبسوط ج۸، ص۲۰
۳.۲ - دیه پوست غیر سر و صورتاگر پوست دیگر اعضای بدن- غیر از سر و صورت- بر اثر ضربه آسیب ببیند در صورت کبود شدن سه مثقال شرعی طلا، سبز شدن یک مثقال و نیم و سرخ شدن سه چهارم مثقال، دیه ثابت می‌گردد و اگر رنگ پوست تغییر نکند بلکه متورّم شود، ارش ثابت است و چنانچه هر دو- تغییر رنگ و تورّم- حاصل شود علاوه بر ارش تورّم، دیۀ تغییر رنگ (کبودی، سبزی و سرخی) نیز ثابت می‌گردد. ۴ - پوست حیوان در باب طهارتاحکامی که به پوست حیوان در باب طهارت بار می‌شود: ۴.۱ - پوست حیوان خون جهنده‌دار و غیر آنپوست مردار حیوانی که خون جهنده دارد- حتی اگر دباغی شده باشد- بنابر مشهور، نجس و پوست حیوانی که خون جهنده ندارد و نیز حیوان تذکیه شده پاک است. ۴.۲ - پوست خریداری شده از سوق مسلمینگوشت، پوست و دیگر اجزای حیوان که از بازار مسلمانان خریداری می‌شود پاک و حلال است. ۵ - پوست حیوان در باب صلاتاحکامی که به پوست حیوان در باب صلات بار می‌شود: ۵.۱ - نماز با لباس تهیه شده از پوست حیواننماز خواندن با لباسی که از پوست مردار دارای خون جهنده تهیّه شده و نیز لباسی که از پوست حیوان حرام‌گوشت- هرچند با تذکیه پاک شده باشد- تهیّه شده صحیح نیست. البتّه مشهور متأخّران، لباس تهیّه شده از پوست خز و سنجاب را از حکم یاد شده استثنا کرده‌اند. [۲۲]
جامع المقاصد ج۸، ص۹۶
صحّت نماز در لباس تهیّه شده از پوست مردار حلال‌گوشتی که خون جهنده ندارد اختلافی است. [۲۳]
جامع المقاصد ج۸، ص۶۳-۶۴.
۵.۲ - استفاده از پوست حیوان در غیر نمازدر اینکه جواز استفاده از پوست حیوان حرام‌گوشت تذکیه شده در غیر نماز مشروط به دباغی است یا نه اختلاف است. اشتراط، به مشهور نسبت داده شده است. برخی بین استفاده از آن در مایعات همچون شیره و غیر مایعات تفصیل داده و در صورت اوّل، دباغی را شرط دانسته‌اند. ۶ - پوست حیوان در باب حجاحکامی که به پوست حیوان در باب حج بار می‌شود: ۶.۱ - پوست حیوان در لباس احرامآنچه در لباس نمازگزار گفته شد در لباس احرام تهیّه شده از پوست نیز جاری است. ۶.۲ - صدقه دادن پوست قربانی مستحببرداشتن پوست قربانی مستحب برای خود یا فروختن و یا دادن آن به قصاب به عنوان اجرت، مکروه و افضل، صدقه‌دادن آن به فقیر است. البتّه ظاهر عبارت برخی قدما حرمت فروختن و وجوب صدقه دادن آن می‌باشد. ۶.۳ - صدقه دادن پوست قربانی واجبدر قربانی‌ای که به جهت کفّاره یا به سبب نذر و مانند آن بر انسان واجب شده و نیز بنابر مشهور در قربانی حج تمتّع و حج قران که به اشعار یا تقلید واجب شده است فروختن پوست قربانی یا برداشتن آن برای خود و یا دادن به قصاب و سلاخ به عنوان مزد جایز نیست؛ بلکه باید به فقیر صدقه داده شود. ۶.۴ - خارج کردن پوست قربانی از منیبنابر قول به حرمت خارج کردن گوشت قربانی واجب از منی، برخی پوست آن را استثنا کرده و اخراج آن را جایز دانسته‌اند. ۷ - پوست حیوان در باب تجارتاحکامی که به پوست حیوان در باب تجارت بار می‌شود: ۷.۱ - دادوستد با پوست حیوان نجسالعیندادوستد و هر نوع کسب با پوست حیوان نجس‌العین مانند سگ و خوک جایز نیست و معامله باطل است. ۸ - پوست حیوان در باب اطعمه و اشربهاحکامی که به پوست حیوان در باب اطعمه و اشربه بار می‌شود: ۸.۱ - خوردن پوست حیوانات و پرندگان حلالگوشتخوردن پوست چارپایان حلال‌گوشت در صورتی که زیان نداشته باشد و نیز پوست سر حیوان، همچنین پوست پرندگان حلال‌گوشت جایز است. [۳۴]
مهذب الاحکام ج۲۳، ص۱۴۸
۹ - پوست گیاهاحکامی که به پوست گیاه بار می‌شود: ۹.۱ - سجده بر پوست گیاهسجده بر غیر خوردنی و پوشیدنی از روییدنیهای زمین صحیح است؛ بدین جهت سجده بر پوست میوه‌ها و حبوبات غیر خوردنی و پوشیدنی پس از جدا شدن از مغز و میوۀ آن مانند پوست برنج و گردو صحیح است. ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۲۷۹-۲۸۱. |