طور سیناء
طُور سِیناء کوه یا مجموعه‌ای از کوه‌ها در کشور مصر است که در قرآن و تورات از آن یادشده است. در طور سینا وقایع مختلفی از جمله صحبت کردن خداوند با حضرت موسی(ع)، میقات چهل‌روزه، (چهل شب) میقات به همراه هفتاد نفر از بنی‌اسرائیل و مرگ موسی(ع) رخ داده است. پیامبر اسلام(ص) علت تقدس طور سینا را مواردی از جمله صحبت کردن خداوند با حضرت موسی(ع) در آنجا دانسته است.
موقعیت جغرافیایی
طور سینا در جنوب صحرای سینا قرار گرفته و صحرای سینا نیز در شمال شرقی کشور مصر و هم‌مرز با فلسطین، اردن و عربستان است. در آن ناحیه، کوه‌های متعددی وجود دارد که کوه سینا در میان آنها است. ابن منظور، طور سیناء را نام کوهی در شام دانسته است.
برخی احتمال داده‌اند که منظور از طور سیناء، مجموعه‌ای از کوه‌ها بوده و وقایع مختلف طور سیناء، در مجموعه این کوه‌ها رخ داده است نه یک کوه خاص. همچنین گفته‌اند استفاده قرآن از دو تعبیر «سیناء» و «سینین» اشاره به همین نکته دارد و طور سینین بخشی از طور سیناء است.
در جنوب صحرای سینا، کوهی به نام کوه سیناء وجود دارد که در نزدیکی دِیر کاترین مقدس قرار گرفته است.
نام‌گذاری
قرآن یک‌بار از تعبیر «طور سیناء» استفاده کرده و به درختی که در آنجا رشد می‌کند و روغن می‌دهد، اشاره کرده است. همچنین به طور سینین قسم خورده که برخی مفسران منظور از آن را همان طور سیناء دانسته‌اند. در آیات دیگر نیز تعبیر به «الطور» وجود دارد مفسران منظور از آن را همان، طور سیناء دانسته‌اند.
شیخ صدوق حدیثی را از ابن عباس نقل می‌کند، بر اساس آن، نامیدن شدن طور به سیناء به خاطر وجود درختی در آن است.
تقدس
طور سینا مکانی است که خدا در آنجا با موسی سخن گفت: بنابر آیه ۱۲ سوره طه خداوند در آنجا، به حضرت موسی(ع) دستور داد که کفش‌هایش را در بیاورد چرا که «إِنَّک بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوی؛ تو در سرزمین مقدّس طُوی هستی». برخی محققان از این آیه، مقدس بودن طور سیناء را استفاده کرده‌اند. همچنین خداوند در سوره طور به این کوه قسم خورده است.
از پیامبر اسلام، در پاسخ به سؤالی درباره علت مقدس بودن طور سیناء نقل شده است که:
- «زیرا در آن وادی، ارواح تقدیس می‌شوند و فرشتگان را در آنجا به صف کشیده‌اند و خداوند در آنجا با موسی(ع) تکلّم فرموده است».
وقایع طور
بنابر آیات و روایات، برخی وقایع بر حضرت موسی و بنی‌اسرائیل در طور سیناء اتفاق افتاده است:
- عزیمت به سمت مصر و نزول اولیه وحی؛ حضرت موسی(ع) پس از آن که مدت تعهدش به حضرت شعیب در مدین پایان یافت، به همراه همسر، فرزند و اموال به سوی مصر رهسپار شد، راه را گم کرد و آتشی بر روی کوه دید و به آنجا رفت در آنجا وحی بر او نازل شد و این آغاز بعثت حضرت موسی(ع) بود. قرآن از محل وقوع این واقعه با تعبیر «الطور» و «طُوی» یاد کرده است. برخی مفسران مقصود از «الطور» را همان طور سیناء دانسته‌اند که «طوی» وادی در پایین این کوه بوده است. سیف فرغانی شاعر قرن هشتم، سروده است:
| خطاب إنی أنا الله شنود گوش کلیم | و گرچه در پی آتش به طور سینا رفت |
- میقات چهل‌روزه؛ پس از خروج بنی‌اسرائیل از مصر، حضرت موسی(ع) به بالای کوه رفت، چهل روز در آنجا ماند و الواح تورات در آنجا بر او نازل شد. برخی مفسران، این میقات چهل‌روزه را در طور سیناء دانسته‌اند. در تورات آمده است که:
- «هنگام بامداد آماده‌باش. بامدادان به کوه سینَی (سینا) بالا آمده نزد من آنجا بر قله آن کوه بایست».
- رفتن به میقات به همراه هفتاد نفر از بنی‌اسرائیل؛ حضرت موسی(ع) به همراه هفتاد نفر از بنی‌اسرائیل از جمله یوشع(ع)، وصی خود، به میقات رفت و به جهت وقایعی، خداوند کوه (یا بخشی از آن‌را) بالای سر آنها قرار داد، آنها تسلیم شده و عذاب الهی بر آنان نازل نشد. در روایتی امام صادق(ع) مکان این واقعه در طور سیناء ذکر شده است.
- بنابر برخی روایات مرگ حضرت موسی در طور سیناء بوده است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۵، ص۲۹۳.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۵۰۸.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۵، ص۲۹۳.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۵، ص۲۹۵.
- ↑ مجموعه نویسندگان، موجز دائرة المعارف الاسلامیة،۱۴۱۸ق، ج۲۲، ص ۶۹۹.
- ↑ سوره مومنون، آیه ۲۰.
- ↑ سوره تین، آیه ۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۱۴۰.
- ↑ طیب، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۲۹۲.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۶۸.
- ↑ سوره طه، آیه۱۲.
- ↑ قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۲۵۶.
- ↑ سوره طور، آیه۱.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۷۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۱۶۷.
- ↑ سوره طه، آیه ۱۰-۱۱.
- ↑ سوره طه، آیه ۱۲-۱۳.
- ↑ سوره قصص، آیه ۲۹.
- ↑ سوره طه، آیه۱۲.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۵۰۹.
- ↑ سیف فرغانی، دیوان اشعار، شماره ۱۵، .
- ↑ سوره اعراف، آیه ۱۴۲-۱۴۵.
- ↑ ملاحویش، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۴۱۶.
- ↑ خروج، باب ۳۴؛ آیه۲.
- ↑ خروج، باب ۲۳، آیه۱۳.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۱۵۵.
- ↑ سوره بقره،آیه۹۳.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۲۸۹.
منابع
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: میر دامادی، جمال‌الدین، بیروت، دارالفکر، دارصادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
- بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- شیخ صدوق، علل الشرائع، قم، کتاب‌فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، سید طیب، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- مجموعه نویسندگان، موجز دائرة المعارف الإسلامية،بی جا، مركز الشارقة للإبداع الفكري، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
- مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، دمشق، مطبعة الترقی، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.