صهیونیسم
|
تئودور هرتسل بنیان‌گذار صهیونیسم | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| مؤسس | تئودور هرتسل |
| سال تأسیس | قرن ۱۹ |
| فعالیت‌های مهم | اعلامیه بالفور، تأسیس اسرائیل |
| اطلاعات دینی | |
| از فرقه‌های | یهودیت |
| باورها | بازگشت یهودیان به فلسطین و تشکیل دولت یهودی |
| کتاب‌های مهم | «دولت یهود» نوشته هرتسل |
صهیونیسم جنبش سیاسیِ طرفدار بازگشت یهودیان به سرزمین فلسطین و ایجاد کشور اسرائیل است. این جنبش در اواخر قرن نوزدهم توسط تئودور هرتسل بنیان نهاده شد و توانست با همکاری قدرت‌های جهانی، در سال ۱۹۴۸م کشور اسرائیل را تأسیس کند. صهیونیست‌ها با وجود این‌که حدود ۵درصد از زمین‌های فلسطینیان را خریده بودند، در زمان اعلام موجودیت ۷۷درصد از اراضی فلسطین را به تصرف خود درآوردند. علما و مراجع تقلید شیعه در دوران‌های مختلف بر علیه صهیونیسم و اشغال فلسطین موضع گرفته‌اند.
تاریخچه
صهیونیسم، جنبشی سیاسی که تئودور هرتسل آن‌را بنیان نهاد. از این‌رو هرتسل را پدر صهیونیسم دانسته‌اند. او در سال ۱۸۹۵م در کتاب «دولت یهودی»، ایده تأسیس یک کشور مخصوص یهودیان را مطرح و در سال ۱۸۹۷م اندیشمندان و ثروتمندان یهودی را در شهر بال سوئیس گرد هم جمع کرد و از آن‌ها خواست از ایده صهیونیسم حمایت کنند.
هرتسل هدف کنگره را گذاشتن سنگ بنای میهن یهود اعلام کرد. این کنفرانس، زمینه فکری پیدایش یک دولت یهودی را فراهم کرد. پس از کنفرانس ۱۸۹۷م تا سال ۱۹۰۵م، پنج کنفرانس صهیونیسم یهودی دیگر برگزار شد.
اعلامیه بٰالْفُور
آرتور جیمز بالفور به عنوان وزیر امور خارجه بریتانیا در نوامبر ۱۹۱۷م نامه‌ای نوشت و در آن برای یهودیان داشتن یک وطن ملی در فلسطین را به رسمیت شناخت. این نامه خطاب به ادموند روچیلد نوشته شده بود.
انگلستان براساس بیانیه بالفور موافقت خود را بر تأسیس یک حکومت مستقل یهودی در خاک فلسطین اعلام نمود. این اعلامیه اولین گام عملی برای تشکیل رژیم صهیونیستی بود.
تأسیس اسرائیل
در تاریخ ۲۹نوامبر ۱۹۴۷م گروه‌های صهیونیستی طرح تقسیم فلسطین را در سازمان ملل به تصویب رساندند. و در سال بعد یعنی ۱۹۴۸م برابر با ۱۳۲۷ش دولت اسرائیل اعلام موجودیت کرد. یهودیان در حالی که تنها حدود پنج درصد از زمین‌های فلسطین را خریداری کرده بودند، در زمان اعلام موجودیت ۷۷ درصد از سرزمین‌های فلسطینی را به تصرف خود در آوردند.
تفکر صهیونیسم
مارتین بورمن:
«هنگامی که ما به فلسطین رفتیم، سؤال این بود که آیا در آنجا می‌خواهیم دوست و برادر باشیم و یا نماینده استعمار؟ اکثر صهیونیست‌ها ترجیح دادند از هیتلر بیاموزند تا از یهودیت… هیتلر می‌خواست نشان دهد اگر ملتی به قدر کافی قدرتمند است، می‌تواند بی‌رحمانه بکشد … از ابتدا لازم بود که ما با چنین برداشتی از تاریخ می‌جنگیدیم …»
صهیون نام کوهی در بیت المقدس است که در قرن دهم قبل از میلاد به تصرف حضرت داوود در آمد. این کوه آرامگاه حضرت داوود و جایگاه حضرت سلیمان بوده و برای یهود سمبل رهایی از ظلم است.
صهیونیسم عنوان جنبشی است که طرفدار بازگشت یهودیان به سرزمین فلسطین و ایجاد کشور خاص است. این تفکر به دنبال گردآوری مجدد یهودیان در قالب ملتی واحد است. محققان جنبش صهیونیسم را حرکتی غربی دانسته‌اند؛ این اندیشه در غرب به وجود آمد و سرمایه، سلاح و حتی اعتبار خود را توسط افراد و کشورهای غربی به دست آورده است.
محققان معتقدند جریان صهیونیزم حداقل در شروع، نه در ظاهر و نه در باطن خود شکل یک نهضت دینی را نداشت. شاکله اصلی جریان صهیونیستی را در آغاز، تفکرات سیاسی تشکیل می‌دادند که مستقیما تحت تاثیر تحولات فکری اروپا قرار داشتند. با این حال، بخشی از خواسته‌های یهودیان را بیان کردند که در اروپا مخاطبین خود را داشت.
گروه‌ها
بن‌گوریون اولین نخست‌وزیر اسرائیل معتقد بود تفکر و اعتقاد بازگشت به کوه صهیون نقطه اتصال همه یهودیان خواهد بود و این معیار، همه یهودیان حتی یهودیان بی‌دین را نیز شامل می‌شود. این معیار سبب رشد صهیونیست در میان یهودیانی با افکار و فرهنگ‌های مختلف شد. در کنار گروه‌های مذهبی، صهیونیسم لائیک نیز شکل گرفت که با تکیه بر استدلال‌های تاریخی - سیاسی به اسکان یهودیان در فلسطین مشروعیت می‌بخشید. علاوه بر این امروزه پدیده صهیونیسم مسیحی نیز وجود دارد.
مسیحیان صهیونیزم
گروهی از مسیحیان طرفدار اسرائیل وجود دارند که حمایت از اسرائیل را یک امر سیاسی یا اقتصادی نمی‌دانند؛ بلکه این حمایت را امری عبادی قلمداد می‌کنند. مسیحیان صهیونیسم معتقدند که سرانجام پس از فراگیر شدن ظلم و ستم در جهان، جنگ آرماگدون در فلسطین امروزی شکل می‌گیرد. جنگی که در آن، دو سوم قوم یهود کشته می‌شوند و پس از آن، مسیح نزول کرده و یک سوم باقی مانده قوم یهود یا به کیش مسیحیت گرویده یا توسط حضرت مسیح کشته می‌شوند.
علمای شیعه و مخالفت با صهیونیسم
نامه امام خمینی در اردیبهشت ۱۳۴۲ش:
«خطر اسرائیل برای اسلام و ایران بسیار نزدیک است. لازم است علمای اعلام و خطبای محترم سایر طبقات را آگاه فرمایند که در موقعش بتوانیم جلوگیری کنیم. امروز روزی نیست که به سیرۀ سلف صالح بتوان رفتار کرد. با سکوت و کناره گیری همه چیز را از دست خواهیم داد».
گروه‌های بسیاری از یهودیان، مسیحیان و مسلمانان به مخالفت با صهیونیسم پرداخته‌اند. علماء و مراجع تقلید شیعه نیز با ظلم صهیونیست‌ها در فلسطین اشغالی و در نهایت تأسیس اسرائیل مخالفت کرده‌اند:
- شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم در دی ۱۳۱۲ش در نامه‌ای به پادشاه از او می‌خواهد در مورد هجوم یهودیان به فلسطین و بیت المقدس عکس‌العملی داشته باشد «تا غائله مرتفع گردد».
- آیت الله بروجردی در خرداد ۱۳۲۷ش یک ماه پس از تأسیس اسرائیل بیانیه‌ای صادر کرد و در آن علیه صهیونیست‌هایی که در فلسطین بر مردم ظلم می‌کنند، موضع گرفت.
- سید محسن حکیم در سال ۱۹۴۸م نامه‌ای به سازمان ملل متحد نوشت و در آن از عملکرد سازمان ملل در تأیید کشور اسرائیل اعلام انزجار کرد. او مسلمانان و دولت‌های سرزمین‌های اسلامی را به وحدت و فراموشی اختلافات در مقابل اسرائیل، دعوت کرد.
- امام خمینی پیش از انقلاب اسلامی ایران و پس از آن موضع‌گیری‌های بسیاری علیه صهیونیسم و اسرائیل داشت. امام خمینی در خرداد ۱۳۴۲ش و در سخنرانی معروف خود در روز عاشورا، علیه اسرائیل موضع‌گیری کرد و شاه را در همراه بودن با آنان مورد مذمت قرار داد.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۵.
- ↑ شیرودی، «مبانی سیاسی -اجتماعی صهیونیسم»، ص۱۲.
- ↑ دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۶.
- ↑ فعالان سیاسی صهیونیست، ۱۳۸۹ش، ص۲۵۷.
- ↑ فعالان سیاسی صهیونیست، ۱۳۸۹ش، ص۱۰.
- ↑ طاهری آکردی، یهودیت، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۹.
- ↑ سلطانشاهی، «صد سالگی اعلامیه بالفور»، ص۲۸۱-۲۸۲.
- ↑ شیرودی، «مبانی سیاسی اجتماعی صهیونیسم»، ص۱۳.
- ↑ طاهری آکردی، یهودیت، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۹.
- ↑ فعالان سیاسی صهیونیست، ۱۳۸۹ش، ص۹.
- ↑ بیژن، «نقد و بررسی: دانشنامه جدید صهیونیسم و اسراییل»، ص۲۳۴.
- ↑
- ↑ السهلی، فلسطین، ۲۰۰۴م،ص۸.
- ↑
- ↑ پروفسور مارتین بورمن (Martin Borman)، یهودی سرشناس مخالف صهیونیسم.
- ↑
- ↑ طاهری آکردی، یهودیت، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۹.
- ↑ شیرودی، «مبانی سیاسی -اجتماعی صهیونیسم»، ص۶.
- ↑ شیخ نوری، «صهیونیسم، تشکیل دولت اسرائیل»، ص۱۷۵؛ طاهری آکردی، یهودیت، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۸.
- ↑ بیژن، «نقد و بررسی: دانشنامه جدید صهیونیسم و اسراییل»، ص۲۳۳.
- ↑ شیخ نوری، «صهیونیسم، تشکیل دولت اسرائیل»، ص۱۷۷.
- ↑ ، انجمن کلیمیان تهران.
- ↑ النصیری الواسطی، المسلمون و الصهیونیه، ۲۰۰۵م، ص۵۷.
- ↑ حجازی، یک لبنان مقاومت، یک اسرائیل ادعا، ۱۳۸۵ش، ص۳۸.
- ↑ حجازی، یک لبنان مقاومت، یک اسرائیل ادعا، ۱۳۸۵ش، ص۴۰
- ↑
- ↑ صحیفه امام، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ منظورالاجداد، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، ۱۳۷۹ش، ص۳۵۵.
- ↑ منظورالاجداد، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، ۱۳۷۹ش، ص۴۵۷-۴۵۸.
- ↑ الحکیم، نقش آیت الله حکیم در گسترش شیعه، ص۱۵.
- ↑ صحیفه امام، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۴۳-۲۴۷.
- ↑ هرتسل دکترای حقوق از دانشگاه وین داشت و پس از مدتی وکالت به امر روزنامه‌نگاری پرداخت.(دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ۱۳۹۱ش، ص۴۵.) هرتسل در سال ۱۹۰۴م فوت و در وین دفن شد؛ اما در سال ۱۹۴۹م و پس از اعلام موجودیت اسرائیل، به قبری در قدس اشغالی انتقال یافت.(فعالان سیاسی صهیونیست، ۱۳۸۹ش، ص۲۶۱.)
- ↑ روچیلد از ثروتمندان بریتانیا بود که از راه صرافی و بانکداری به ثروت رسید. او حمایت‌های بسیاری از اسرائیل انجام داد و به «پدر اسکان یهودیان در فلسطین» مشهور شد. روچیلد گفته بود: «بدون من صهیونیست‌ها هیچ کاری نمی‌توانستند انجام دهند».
منابع
- اسدی، بیژن، «نقد و بررسی: دانشنامه جدید صهیونیسم و اسراییل»، مجله مطالعات منطقه‌ای، شماره۶، بهار۱۳۸۰ش.
- امام خمینی، صحیفه امام، تهران، مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹ش.
- حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسراییل ادعا، قم، بقیة العترة، ۱۳۸۵ش.
- الحکیم، أمل، نقش آیت الله حکیم در گسترش شیعه، بی‌جا، بی‌تا.
- دایره المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، تهران، سایان، ۱۳۹۱ش.
- سلطانشاهی، علی‌رضا، «صد سالگی اعلامیه بالفور»، مجله پانزده خرداد، شماره ۵۳، پاییز۱۳۹۶ش.
- السهلی، نبیل محمود، فلسطین أرض وشعب، دمشق، منشورات اتحاد الکتاب العرب، ۲۰۰۴م.
- شیخ نوری، محمد امیر، «صهیونیسم، تشکیل دولت اسرائیل»، مجله کتاب نقد، شماره۳۲، پاییز ۱۳۸۳ش.
- شیرودی، مرتضی، «مبانی سیاسی -اجتماعی صهیونیسم»، مجله کتاب نقد، شماره۳۲، پاییز ۱۳۸۳ش.
- طاهری آکردی، محمد حسین، یهودیت، قم، المصطفی، ۱۳۹۰ش.
- فعالان سیاسی صهیونیست، تهران، نداء زیتون، ۱۳۸۹ش.
- منظورالاجداد، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، تهران،شیرازه، ۱۳۷۹ش.
- النصیری الواسطی، کاظم، المسلمون و الصهیونیه، قم، نصایح، ۲۰۰۵م.