کربوکسیلیک اسید

در این روش از نامی که از دیر باز به کار می‌رفته بهره می‌جویند. مانند:استیک اسید. این روش با وجود شمار فراوان ترکیب‌های آلی کم کاربرد تر شده ولی هنوز در کاربردهای تجاری از همین روش بهره می‌گیرند.

در نامگذاری مصطلح از حروف یونانی آلفا (-α)، بتا (-β)، گاما (γ) برای مشخص کردن محل گروهای استخلافی استفاده می‌شود. برای نشان دادن محل اتصال از حروف یونانی و غیره، استفاده می‌شود.

در نامگذاری آیوپاک، ابتدا بلندترین زنجیر را که شامل گروه کربوکسیل باشد مشخص می‌کنیم سپس، برای نام‌گذاری اسیدهای تک عاملی به آخر نام آلکان به جای (e) پسوند (اوئیک،oic) افزوده شده و سپس نام اسید آورده می‌شود (یعنی در نهایت به -oic acid تبدیل می‌شود). اگر زنجیر دارای پیوند دوگانه باشد، ذکر نوع ایزومر هندسی نیز لازم است. البته کاملاً مشخص است کربن کربوکسیل همیشه به عنوان کربن شماره یک در نظر گرفته می‌شود.

وقتی گروه کربوکسیل روی حلقه قرار گیرد، از پسوند کربوکسیلیک اسید استفاده می‌کنیم و به صورت سیکلوآلکان کربوکسیلیک اسید نامگذاری می‌کنیم.

اسیدهای آروماتیک (Ar-CO₂H) به صورت مشتقی از بنزوئیک اسید نامگذاری می‌گردند.

اسیدهای کربوکسیلیک ممکن است یک، دو یا چند عاملی باشند. اسیدهای کربوکسیلیک دو عاملی به صورت «دی اوئیک اسید» نامگذاری می‌شوند.

نام نمک یک کربوکسیلیک اسید شامل نام کاتیون مانند شدیم، آمونیوم. غیره و به دنبال آن نام اسید است که در آن پسوند «اوئیک اسید» به «آت» تبدیل می‌شود.

همانطوری‌که از ساختمان کربوکسیلیک اسیدها انتظار می‌رود، اسیدهای کربوکسیلیک، مولکول‌های قطبی می‌باشند و می‌توانند مانند الکل‌ها و آمین‌ها، بین مولکول‌های خودشان یا با مولکول‌های قطبی دیگر پیوندهای هیدروژنی برقرار نمایند. نقطه جوش اسیدهای کربوکسیلیک حتی از الکل‌های هم‌کربن نیز بالاتر است. برای مثال، پروپیونیک اسید (نقطه جوش C 141) بیست درجه بالاتر از الکل با وزن مولکولی مشابهاش یعنی بوتیل الکل (نقطه جوش C 118) می‌جوشد. بالا بودن نقطه جوش اسید به پیوند هیدروژنی قوی و تشکیل دیمر اسید نسبت داده می‌شود که بدین ترتیب عملاً وزن مولکولی اسید دو برابر می‌شود. بالا بودن نقطه ذوب همه اسیدها در مقایسه با الکل‌ها نیز بدین گونه توجیه می‌شود. از طرف دیگر به دلیل وجود پیوندهای هیدروزنی، اسیدهای کربوکسیلیک آلیفاتیک انحلال‌پذیری مشابه با الکل‌ها از خود نشان می‌دهند. چهار عضو اول به‌خوبی در آب محلولند، اسید پنج کربنه، پنتانوئیک اسید (اسید والریک)، نیز تا حدودی در آب حل می‌شود ولی اسیدهای بالاتر کم محلول یا در حقیقت نامحلول می‌باشند. انحلال‌پذیری در آب بدون شک از پیوند هیدروژنی بین کربوکسیلیک اسید و آب سرچشمه می‌گیرد. تعداد اتم‌های کربن سادهترین اسید آروماتیک، بنزوئیک اسید، بیشتر از حدی است که بتواند انحلال‌پذیری قابل ملاحظهای را در آب از خود نشان دهد. با وجود این، اسیدهای کربوکسیلیک در حلال‌های غیرقطبی مثل اتر، بنزن و در حلال‌های با قطبیت کمتر مانند الکل نیز حل می‌شوند. اسیدهای کربوکسیلیک را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: ۱- بخش قطبی آن که شامل گروه عاملی کربوکسیلیک (CO₂H) می‌شود و قسمت آب‌دوست مولکول محسوب می‌شود و ۲- بخش غیر قطبی که شامل گروه (R) می‌شود و قسمت آبگریز مولکول می‌باشد. هرچه R بزرگتر و پرشاخه تر باشد یا شامل گروه‌های آروماتیک گردد، حلالیت کمتر خواهد شد.

اگر چه اسیدهای کربوکسیلیک در مقایسه با اسید معدنی مثل سولفوریک اسید (H₂SO₄) و هیدروکلریک اسید (HCl) یا اسید نیتریک (HNO₃) بسیار ضعیف می‌باشند، ولی در هر صورت، در مقایسه با الکل‌ها، آب و آمونیاک از اسیدیته قوی‌تری برخوردارند. این ترکیب‌ها در محلول آبی به آنیون کربوکسیلات و پروتون یونیزه می‌شوند. با توجه به اینکه اسیدهای کربوکسیلیک جزء اسیدهای ضعیف طبقه‌بندی می‌شوند، تفکیک آن‌ها در آب به صورت تعادلی خواهد بود.

ka، ثابت اسیدی نامیده می‌شود. هر کربوکسیلیک اسیدی ka ویژه خودش را دارد، که نشاندهنده قدرت اسیدی یک ترکیب است. چون ثابت اسیدی نسبت ماده یونیزه شده به غیریونیزه شده‌است، هرچه ka بزرگتر باشد میزان یونش بیشتر و اسید قویتر می‌باشد؛ بنابراین از مقادیر ka برای مقایسه قدرت اسیدهای مختلف به‌طور دقیق استفاده می‌نماییم.

قدرت اسیدی اسیدهای آلی به ساختمان اسید و طبیعت عوامل و گروه‌های موجود در روی آلکیل یا آریل بستگی دارد. همان‌طور که در بالا نیز اشاره شده‌است، از مقایسه قدرت اسیدی الکل‌ها با اسیدهای کربوکسیلیک، پی به اختلاف قابل توجهی می‌بریم. علت اصلی این اختلاف پایداری آنیون حاصل در اثر رزونانس می‌باشد. این رزونانس در یون آلکوکسید (حاصل از الکل) وجود ندارد.

رزونانس آنیون حاصل از یونیزه شدن اسید کربوکسیلیک سطح انرژی پایینتر (پایداری بیشتری) نسبت به یون آلکوکسید دارد. در واقع برای کربوکسیلیک اسید دو ساختار رزنانسی منطقی وجود دارد که باعث پخش بار منفی بر روی هر دو کربن کربوکسیل می‌شود در صورتی که برای یون آلکوکسید حاصل از الکل چنین امکانی برای پخش بار منفی وجود ندارد.

بنابراین، خصلت اسیدی یک کربوکسیلیک اسید از پایدار شده رزنانسی شدید آنیون آن ناشی می‌شود. این پایدار شدن و خصلت اسیدی ناشی از آن، فقط به علت وجود گروه کربونیل امکانپذیر است.

هر عاملی که آنیون را بیشتر از خود اسید پایدار نماید قدرت اسیدی را افزایش می‌دهد و هر عاملی که آنیون را ناپایدارتر نماید، قدرت اسیدی را کاهش می‌دهد. در نتیجه، علاوه بر رزنانس هر عامل دیگری که باعث پایداری یون کربوکسیلات شود (بار منفی ایجاد شده را پایدار کند) قدرت اسیدی را افزایش خواهد داد. از آن جمله می‌توان به اثر گروه‌های الکترون کشنده اشاره کرد. با قرار گرفتن گروه‌های کشنده در ساختار مولکولی ترکیب، به علت جداشدن راحتتر پروتون و پایداری یون کربوکسیلات، قدرت اسیدی افزایش می‌یابد. استخلاف‌های الکترون کشنده سبب پخش بار منفی می‌گردند، آنیون را پایدار می‌نمایند و در نتیجه قدرت اسیدی را افزایش می‌دهند. محل قرارگیری گروه الکترون کشنده و تعداد گروه‌ها نیز در قدرت اسیدی مؤثر است. هر چه گروه الکترون کشنده به گروه کربونیل نزدیکتر باشد یا تعداد آن‌ها بیشتر، اثر القائی این گروه‌ها بهتر می‌توانند جدا شدن پروتون را تسهیل کنند و در نتیجه آن اسید قدرت بیشتری خواهد داشت (هرچه که گروه الکترون کشنده از –COOH دور شود، اثرش به سرعت کاهش می‌یابد). مشخصاً بر خلاف گروه‌های الکترون کشنده، که باعث پایداری بار منفی بر روی گروه کربوکسیل می‌شوند، هر عاملی که باعث ناپایداری بار شود مانند گروه‌های الکترون دهنده (با القاء الکترون بر روی گروه کربوکسیل)، قدرت اسیدی کاهش می‌یابد.

همانند بسیاری دیگر از ترکیب‌های آلی معمولاً دو روش برای تهیه کربوکسیلیک اسیدها وجود دارد. یکی روش‌های صنعتی و دیگری روش‌های آزمایشگاهی. ابتدا به بررسی برخی روش‌های صنعتی تولید کربوکسیلیک اسیدها می‌پردازیم. برای تولید کربوکسیلیک اسیدها مانند اسید فرمیک و اسید استیک روش‌های صنعتی متنوعی وجود دارد. از واکنش مونواکسید کربن در حضور یک باز قوی مانند سدیم هیدروکسید، مشتقی از اسید فرمیک به نام متیل فرمات تولید می‌شود. این واکنش در فاز مایع در دمای ۱۵۰ درجه سانتیگراد و فشار atm) ۱۰۰) انجام می‌شود. از آبکافت (هیدرولیز) فرمات مطابق واکنش زیر، اسید فرمیک ایجاد می‌شود. برای تولید اسید استیک به روش صنعتی دو روش کلی وجود دارد:

۱- کربونیلاسیون متانول، که در این روش متانول با کربن مونوکسید در فشار (atm)۲۰۰ و حضور کاتالیزور فلزی مانند روتینیم، واکنش داده و اسید استیک تولید می‌کند. این روش از سال ۱۹۲۰ ابداع شده‌است و به دلیل ارزان بودن متانول، از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه‌است.

۲- اکسیداسیون بوتان، (در خانه) از حرارت دادن بوتان با اکسیژن هوا در حضور یون‌های فلزی منگنز، کبالت و کروم، پروکسید تولید می‌شود. پروکسید در اثر تجزیه اسید استیک ایجاد می‌کند.

مهمترین کربوکسیلیک اسیدهای آروماتیک، یعنی بنزوئیک اسید و فتالیک اسید را از واکنش اکسایش آلکیل بنزن‌ها به دست می‌آورند. در این روش تولوئن و زایلن‌ها به راحتی از مشتقهای نفتی حاصل می‌گردد. در حضور اکسیژن هوا و کاتالیزور فلزی مانند پنتا اکسید وانادیوم، فرایند اکسایش رخ می‌دهد. در این روش همچنین می‌توان نفتالین را اکسید کرد و به ۱٬۲-بنزن دیکربوکسیلیک اسید (اورتو-فتالیک اسید) تبدیل کرد.

واکنش دی‌اکسید کربن با ترکیب‌های آلی فلزی (معرف گرینیارد)

[null واکنشگرهای آلی­فلزی مانند معرف گرینیارد، به کربن­دی­اکسید که معمولاً در شکل جامد یعنی یخ خشک، به کار میرود، افزوده میشوند. در روش دیگری، گاز] CO₂ از درون محلول اتری واکنشگر گرینیارد عبور داده می‌شود. در روش استفاده از CO₂ جامد، یخ خشک نه تنها به عنوان واکنشگر بلکه به عنوان عامل سردکننده نیز عمل می‌نماید. این واکنش یک واکنش هسته دوستی است، درست مانند آنچه در آلدهیدها یا کتون‌ها رخ می‌دهد.

محصول اولیه اضافه شدن واکنشگر گرینیارد به دی اکسیدکربن، نمک منیزیم کربوکسیلیک اسید می‌باشد که به وسیله واکنش با آب و اسید، از آن کربوکسیلیک اسید آزاد رها می‌گردد. واکنشگر گرینیارد را می‌توان از هالیدهای نوع اول، نوع دوم، نوع سوم یا آروماتیک تهیه نمود و فقط حضور گروه‌های فعال دیگر در مولکول سبب محدودیت روش می‌شود. سنتز گرینیارد این مزیت ویژه را دارد که سبب افزایش طول زنجیر کربنه می‌گردد، در نتیجه دامنه مواد قابل استفاده را افزایش می‌دهد. در سری آلیفاتیک، واکنشگرهای گرینیارد از هالیدها ساخته می‌شود که آن‌ها نیز به نوبه خود غالباً از الکل‌ها تهیه می‌گردند.

هیدرولیز نیتریل‌ها

روش دیگر برای تهیه اسیدهای کربوکسیلیک، هیدرولیز اسیدی نیتریل‌هاست. برای تولید ترکیب‌های نیتریلی نیز می‌توان از واکنش و کلئوفیل خوب سیانید با آلکیلهالیدهای نوع اول استفاده کرد (واکنش از نوع S_N2 می‌باشد). این حقیقت که HCN اسید خیلی ضعیفی است به ما می‌گوید که یون سیانید بازی قوی (هسته دوست مناسب) می‌باشد. نیتریل حاصل سپس به وسیله جوشاندن در محلول قلیائی یا اسید معدنی در نهایت به کربوکسیلیک اسید هیدرولیز می‌شود. گرچه نیتریل‌ها گاهی سیانید یا ترکیب‌های سیانو نامیده می‌شوند، ولی عموماً نامشان را از اسیدهایی که در اثر هیدرولیز تولید می‌نمایند، می‌گیرند. این ترکیب‌ها با حذف پسوند «اوئیک اسید» از نام عمومی اسید و افزودن پسوند نیتریل (nitril) نامیده می‌شوند.

اکسایش آلکیل بنزنها

اگرچه بنزن و آلکان‌ها نسبت به واکنشگرهای اکسنده (K₂Cr₂O₇, KMnO₄ و غیره) کاملاً واکنش ناپذیر می‌باشند، اما حلقه بنزن، این قابلیت را دارد که زنجیر جانبی آلیفاتیک خود را نسبت به اکسایش کاملاً حساس نماید. زنجیر جانبی تا آخرین کربن متصل به حلقه اکسایش می‌یابد و فقط گروه کربوکسیل (COOH-) باقی می‌ماند. برای این منظور عموماً پتاسیم پرمنگنات استفاده می‌شود، گرچه پتاسیم دی کرومات یا اسید نیتریک رقیق نیز می‌توانند به کار برده شوند. یکی از واکنش معروف در تهیه مشتقهای بنزوئیک اسیدها، واکنش نمک فنل با دی اکسیدکربن است که سبب جایگزینی گروه کربوکسیل (COOH) به جای هیدروژن حلقه می‌گردد و به واکنش کولبه معروف است. مهم‌ترین کاربرد آن در تبدیل خود فنل به ارتو–هیدروکسی بنزوئیک اسید است که به سالیسیلیک اسید (ماده اولیه در تهیه آسپیرین) معروف است.

رفتار شیمیائی ویژه ترکیب‌های آلی از گروه‌های عاملی آن‌ها منشأ می‌شود و کربوکسیلیک اسیدها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در این ترکیب‌ها گروه عاملی آنها، یعنی کربوکسیل COOH تعیین‌کننده رفتار شیمیائی خواهد بود. این گروه عاملی از یک بخش کربونیلی (C=O) و بخش هیدروکسیل (OH) تشکیل شده‌است. همان طوری‌که خواهیم دید، این گروه OH است که در واقع در هر واکنشی مانند از دست دادن H یا جایگزینی به وسیله گروه‌های دیگر شرکت می‌کند اما فقط اثر گروه کربونیلی است که چنین واکنش‌هایی را ممکن می‌سازد. بقیه مولکول که ممکن است آلیفاتیک یا آروماتیک، اشباع شده یا اشباع نشده باشد، واکنش‌های مشخصه ساختمانش را متحمل می‌شود.

واکنش با بازها و تولید نمک

همان‌طور که پیشتر نیز اشاره کردیم، بارزترین خاصیت کربوکسیلیک اسیدها همانی است که نامشان را از آن گرفتهاند: قدرت اسیدی. تمایل این اسیدها به از دست دادن پروتون (یک یون هیدروژن) طوری است که درمحلول آبی تعادلی قابل اندازه‌گیری بین اسید و یونهایش وجود دارد. اسیدهای آلی اگر چه همانند اسیدهای معدنی قوی نیستند اما در واکنش با بازهای قوی مثل سود (NaOH)، پروتون اسیدی خود را از دست می‌دهند و به نمک اسیدهای کربوکسیلیک تبدیل می‌شود.

ترکیب حاصل نمک اسید کربوکسیلیک می‌باشد و در آب محلول است. البته میزان انحلال تابعی از گروه R می‌باشد.

اسیدهای کربوکسیلیک که دارای زنجیره بلند و خطی آلیفاتیک می‌باشند (این زنجیره می‌تواند اشباع و غیر اشباع باشد) را اسید چرب می‌خوانند. اسید چرب می‌تواند به کوتاهی اسید بوتیریک (با ۴ کربن) بوده در حالی که اسیدهای چربی که از چربی‌ها و روغن‌های طبیعی ساخته می‌شوند حداقل دارای ۸ کربن می‌باشند مثل اسید کاپریلیک (C₈H₁₆O₂). اسیدهای چرب به دو اسیدهای چرب اشباع شده و اشباع نشده تقسیم‌بندی می‌شوند: اشباع شده به اسیدهای چربی گفته می‌شود که پیوند دوگانه کربن کربن در آن‌ها وجود نداشته (به جز پیوند دوگانه موجود در اسید کربوکسیلیک)، مانند: اسید بوتیریک، اسید کاپریلیک. اسید اشباع نشده به اسیدهای چربی گفته می‌شود که پیوند دوگانه کربن کربن در آن‌ها وجود دارد (به جز پیوند دوگانه موجود در اسید کربوکسیلیک) مانند: آراکیدیک اسید، اولئیک. در صنعت، اسیدهای چرب از آبکافت اتصالات استری موجود در چربی‌ها یا روغن‌های طبیعی بدست می‌آیند. نمک‌های سدیم یا پتاسیم اسیدهای چرب (اسیدهای کربوکسیلیک با ۱۲تا ۱۸ کربن) را صابون می‌گویند. صابون (اکثر شوینده‌ها) وقتی در آب‌های حاوی یون‌های منیزیم، آهن یا کلسیم مورد استفاده قرار می‌گیرد، به خوبی کف نمی‌کنند. علت آن رسوب نمک‌های کم محلول این یونهاست. برای رفع این مشکل معمولاً در شوینده‌ها از ترکیب‌هایی استفاده می‌شود که با یون‌های مزاحم موجود در آبهی سنگین واکنش داده و رسوب می‌کنند.

احیاء اسیدها

در بیشتر موارد اکسایش الکل و تبدیل آن به کربوکسیلیک اسید مربوطه مطلوب و مورد نظر می‌باشد اما گاهی، به خصوص در مورد اسیدهای چرب که طول زنجیر بلند است، واکنش معکوس، یعنی کاهش کربوکسیلیک اسید به الکل، اهمیت می‌یابد. به وسیله احیاکننده‌های قوی مانند LiAlH₄ و BH₃ می‌توان اسیدهای کربوکسیلیک را به الکل‌های نوع اول کاهش داد. البته به دلیل گرانی و مقرون به صرفه نبودن معرف‌های کاهنده ذکر شده در بالا، این فرایندها بیشتر جنبه آزمایشگاهی داشته و کمتر در صنعت (تهیه داروها و هورمونها) کاربرد دارند.

تهیه آسیل هالیدها

یکی از مهم‌ترین مشتقهای اسیدهای آلی، آسیلهالیدها هستند. این ترکیب‌ها واسطه‌های سنتزی کلیدی به‌شمار می‌روند زیرا از طریق آن‌ها می‌توان ترکیب‌های مختلفی بدست آورد. یک آسیلهالید از جایگزینی هالوژن با –OH یک کربوکسیلیک اسید به دست می‌آید. برای تهیه این ترکیب‌ها از تیونیل کلرید (SOCl₂)، تریهالوفسفر (PBr₃ , PCl₃) یا پنتا هالو فسفر (PBr₅ , PCl₅) می‌توان سودجست. به دلیل محصول‌های گازی شکل (SO₂ , HCl) که به راحتی از محیط واکنش جدا می‌گردند، استفاده از تیونیل کلرید، بسیار مناسب است.

تهیه استرها

هنگامی که یک کربوکسیلیک اسید را با یک الکل در حضور مقدار کمی اسید معدنی، معمولاً اسید سولفوریک غلیظ یا هیدروژن کلرید خشک، حرارت دهیم، مستقیماً به یک استر تبدیل می‌گردد. واکنشی که یک الکل با کربوکسیلیک اسید تولید ترکیبی استر می‌کند، استری شدن می‌نامند. این واکنش برگشت‌پذیر می‌باشد و هنگامی که تعادل برقرار شود مقدار قابل ملاحظهای از مواد اولیه و محصولات حضور دارند. استرها ترکیبهایی با فرمول کلیR-CO-OH می‌باشند. استر، به معنی اتر- اسید است. استرها غالباً فرار و معطرند و بوی خوشایند بسیاری از گل‌ها و میوه‌ها، بعلت وجود استر در آنهاست؛ مثلاً استات ایزوپنتیل، بوی موز و والرات ایزوپنتیل، بوی سیب دارد. همان‌طور که اشاره شد، از واکنش اسیدها با الکل‌ها و طی یک واکنش تعادلی، استرها تولید می‌شوند. همان کاتالیزوری که واکنش رفت استری شدن را کاتالیز می‌کند، یون هیدروژن لزوماً واکنش برگشت، هیدرولیز را نیز کاتالیز می‌نماید. این برگشت‌پذیری اشکالی در تهیه مستقیم یک استر از یک اسید می‌باشد. در این واکنش معمولاً از اسیدسولفوریک به عنوان کاتالیزور استفاده می‌شود. ثابت تعادل این واکنش بسیار کوچک است و برای پیشرفت واکنش باید به‌طور مداوم فراورده‌های واکنش یعنی آب و استر را از محیط خارج کرد تا واکنش در جهت رفت پیش رود. روش دیگر تهیه استرها با بازده بهتر، واکنش S_N2 بین آنیون کربوکسیلات و یک آلکیل هالید نوع اول می‌باشد. یکی دیگر از روش‌های تولید استرها با بازده بالا، استفاده از آسیلهالیدها در واکنش با الکلهاست. واکنش بر روی الکل با ممانعت کمتر اولویت دارد. از یک باز ضعیف (مانند تریاتیل آمین یا پیریدین) برای جذب اسید حاصل در واکنش استفاده می‌شود.

تبدیل به آمیدها

تهیه آمیدها از واکنش مستقیم اسید و آمونیاک یا آمین‌های نوع اول یا دوم مشکل است. برای به دست آوردن محصول با راندمان بیشتر از واکنش آسیلهالیدها و آمونیاک یا آمین‌ها استفاده می‌شود. واکنش کلی به صورت زیر خواهد بود. در این واکنش ابتدا از واکنش اسید و آمین نمک تولید می‌گردد و سپس در اثر حرارت به آمید تبدیل می‌گردد. آمیدها پایدارترین نوع از گروه عاملی کربونیل هستند. آمیدها از لحاظ دارویی اهمیت زیادی دارند و در پنی‌سیلین که آنتی‌بیوتیک مهمی می‌باشد نیز یافت می‌شوند.

هالوژن دار شدن کربوکسیلیک اسید

قسمت هیدروکربنی یک کربوکسیلیک اسید آلیفاتیک، می‌تواند هالوژن دار شدن رادیکال آزاد را که از مشخصات آلکان‌ها است انجام دهد، اما این واکنش گزینش‌پذیری بسیار کمی دارد. با این حال، حضور مقدار کمی فسفر سبب می‌شود هالوژن دار شدن منحصراً در موقعیت آلفا (به وسیله یک مکانیسم یونی) اتفاق افتد. این واکنش به عنوان واکنش هل–ولهارد–زلینسکی شناخته شده و اهمیت زیادی در سنتز دارد. نقش فسفر این است که نهایتاً کمی از اسید به اسید هالید است. در این فرم، هر مولکول اسید دیر یا زود متحمل هالوژن دار شدن α می‌شود.

• اسیدهای آلی مادهٔ بسیار برجسته و ارزشمند در بدن جانوران است.
• چربی‌ها خود گونه‌ای از کربوکسیلیک اسیدها هستند.
• در بسیاری از خوراکی‌ها ترش مزه اسید آلی می‌باشد و همچنین سرکه، آبلیمو و آبغوره کربوکسیلیک اسید هستند.
• پروتئین‌ها گونه‌ای از اسید آلی هستند که آمین اسید(اسید آمینه) گفته می‌شوند.
• فرآوری استر که از واکنش اسید آلی با الکل به دست می‌آید.
• ساخت شوینده مانند صابون.

• دی کربوکسیلیک اسید

شیمی آلی

• اسید و باز از فیروزه منتظری، زهرا ارزانی، انتشارات محراب قلم
• کتاب‌های درسی دانشگاهی شیمی و دانش نامه‌های شیمی