جنوب ایران
جنوب ایران، شامل نواحی جنوبی کوههای زاگرس و کرانههای شمالی خلیج فارس است که استانهای فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان و بوشهر را در بر میگیرد. در برخی منابع استانهای خوزستان، سیستان و بلوچستان و کرمان نیز در این تقسیمبندی جای داده میشوند. بخش بزرگی از جنوب ایران دارای آب و هوای گرم و خشک است. کلانشهرهای شیراز، اهواز و کرمان و شهرهای بندرعباس، بوشهر، جهرم،رفسنجان،بم،جیرفت،کازرون،فسا، مرودشت، سیرجان و یاسوج از شهرهای پرجمعیت این منطقه بهشمار میروند.
جنوب ایران از نظر قومی بسیار متنوع است که فارسها شامل (کوهمره، باصری، اچمی) و لرها (شامل بویراحمدی، بهمئی، ممسنی و ....)، ترکها (شامل قشقاییها، نفر، بهارلو و اینانلو و ....)، سیستانیها، بلوچها، عربها و ایرانیان آفریقاییتبار را دربرمیگیرد. جنوب ایران خاستگاه مردم فارس است و بیشتر مردم ساکن در این بخش از ایران فارسیزبان هستند.
پرجمعیتترین شهرها
این جدول مربوط به شهرهای استانهای فارس، کرمان، هرمزگان، بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد است و شهرهای استانهایی مانند سیستان و بلوچستان و خوزستان که در مورد آنها اختلاف نظر وجود دارد را شامل نمیشود.
| رتبه | نام شهر | استان | جمعیت ۱۳۹۵ | رتبه در استان |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | شیراز | فارس | ۱٬۵۶۵٬۵۷۲ | ۱ |
| ۲ | کرمان | کرمان | ۵۳۷,۷۱۸ | ۱ |
| ۳ | بندرعباس | هرمزگان | ۵۲۶٬۶۴۸ | ۱ |
| ۴ | بوشهر | بوشهر | ۲۲۳٬۵۰۴ | ۱ |
| ۵ | سیرجان | کرمان | ۱۹۹,۷۰۴ | ۲ |
| ۶ | رفسنجان | کرمان | ۱۶۱,۹۰۹ | ۳ |
| ۷ | مرودشت | فارس | ۱۴۸٬۸۵۸ | ۲ |
| ۸ | جهرم | فارس | ۱۴۱٬۶۳۴ | ۳ |
| ۹ | بم | کرمان | ۱۳۸,۴۲۹ | ۴ |
| ۱۰ | یاسوج | کهگیلویه و بویراحمد | ۱۳۴٬۵۳۲ | ۱ |
| ۱۱ | جیرفت | کرمان | ۱۳۰,۴۲۹ | ۵ |
| ۱۲ | فسا | فارس | ۱۱۰٬۸۲۵ | ۴ |
| ۱۳ | برازجان | بوشهر | ۱۱۰٬۵۶۷ | ۲ |
| ۱۴ | دوگنبدان | کهگیلویه و بویراحمد | ۹۶٬۷۲۸ | ۲ |
| ۱۵ | کازرون | فارس | ۹۶٬۶۸۳ | ۵ |
ترابری
جادهای
شبکههای وسیعی از جادهها در جنوب ایران مثل نقاط دیگر جهان وجود دارد که شهرها را به یکدیگر وصل میکنند. این منطقه فاقد آزادراه است. عملیات ساخت آزادراه شیراز _اصفهان از سال ١٣٨٩ شروع شدهاست که با بهرهبرداری از آن که از شهرستانهای اقلید و بیضا میگذرد، فاصله شیراز تا اصفهان حدود ۱٣٠ کیلومتر کاهش مییابد. این پروژه در دو قطعه (شیراز - بخش سده و سده - اصفهان) اجرا میشود. همچنین آزادراه شمالغرب شیراز و آزادراه شیراز_بوشهر در دست مطالعه هست. جادههای جنوب ایران به شرح زیر میباشند.
| نشان | شماره جاده | مسافت (کیلومتر) | شهر مبدأ | شهر مقصد | شهرهای مهم | موقعیت | نگاره |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جاده ۴۵ | ۱۹۴ | رامهرمز | بندر دیلم | بهبهان | ||
| جاده ۵۵ | ۵۴۷ | بوشهر | اصفهان | نورآباد (فارس)، یاسوج، بروجن، مبارکه | ||
| جاده ۶۳ | ۱۲۸ | شهرضا | یاسوج | سمیرم | ||
| جاده ۶۵ | ۱٬۲۰۸ | تهران | سیراف | اسلامشهر، ساوه، دلیجان، میمه، شاهینشهر، اصفهان، شهرضا، آباده، مرودشت، شیراز، فیروزآباد، جم | ||
| جاده ۶۷ | ۸۰۷ | یاسوج | بندرلنگه | اردکان، شیراز، جهرم، لار، بستک | ||
| جاده ۷۱ | ۱٬۲۴۴ | تهران | بندرعباس | قم، کاشان، نطنز، یزد، شهربابک، سیرجان | ||
| جاده ۷۸ | ۶۴۷ | یاسوج | راور | اقلید، ابرکوه، یزد | ||
| جاده ۸۶ | ۱٬۲۴۸ | باغین | اهواز | شیراز، دوگنبدان، بهبهان | ||
| جاده ۹۱ | ۱٬۷۲۰ | فیض آباد | جاسک | فردوس، راور، کرمان، جیرفت، کهنوج، میناب | ||
| جاده ۹۲ | ۱٬۱۲۴ | فسا | ایرانشهر | فسا، داراب، حاجیآباد، شهرستان کهنوج، ایرانشهر | ||
| جاده ۹۴ | ۹۰۵ | اهرم | میناب | اهرم، فراشبند، فیروزآباد، خنج، لار | ||
| جاده ۹۶ | ۱٬۱۵۰ | شلمچه | بندرعباس | خرمشهر، آبادان، ماهشهر، بندر گناوه، برازجان، اهرم، خورموج، کاکی، بندر کنگان، عسلویه، بندر لنگه | ||
| جاده ۹۸ | ۴۹۳ | جاسک | گواتر | چابهار |
راهآهن
در جنوب ایران راهآهنهای شیراز-اصفهان به طول ۵۰۰ کیلومتر و بافق-بندرعباس به طول ۷۰۰ کیلومتر درحال بهرهبرداری هستند.
هماکنون مسیرهای ریلی شیراز -بوشهر - عسلویه ، شیراز -جهرم - لار - بندرعباس و شیراز - نیریز - گلگهر در دست ساخت و مسیرهای ریلی شیراز - اهواز و اقلید - یاسوج نیز در مرحله مطالعه میباشند. همچنین مسیر ریلی شیراز - اقلید - یزد درسال ۱۴۰۰ خورشیدی افتتاح شد.
هوایی
فرودگاههای فعال جنوب ایران به شرح زیر میباشند.
| ردیف | فرودگاه | شهر | نوع | استان |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | فرودگاه بینالمللی شیراز | شیراز | بینالمللی | فارس |
| ۲ | فرودگاه بینالمللی بندرعباس | بندرعباس | بینالمللی | هرمزگان |
| ۳ | فرودگاه بینالمللی کیش | کیش | بینالمللی | هرمزگان |
| ۴ | فرودگاه بینالمللی شهدای بوشهر | بوشهر | مرز هوایی | بوشهر |
| ۵ | فرودگاه آیتالله آیتاللهی | لارستان | مرز هوایی | فارس |
| ۶ | فرودگاه دیرستان | قشم | مرز هوایی | هرمزگان |
| ۷ | فرودگاه بینالمللی خلیج فارس | عسلویه | مرز هوایی | بوشهر |
| ۸ | فرودگاه لامرد | لامرد | مرز هوایی | فارس |
| ۹ | فرودگاه جهرم | جهرم | مرز هوایی | فارس |
| ۱۰ | فرودگاه خارگ | خارگ | داخلی | بوشهر |
| ۱۱ | فرودگاه لاوان | لاوان | داخلی | هرمزگان |
| ۱۲ | فرودگاه بندرلنگه | بندر لنگه | داخلی | هرمزگان |
| ۱۳ | فرودگاه یاسوج | یاسوج | داخلی | کهگیلویه و بویراحمد |
| ۱۴ | فرودگاه گچساران | دوگنبدان | داخلی | کهگیلویه و بویراحمد |
| ۱۵ | فرودگاه ابوموسی | ابوموسی | داخلی | هرمزگان |
| ۱۶ | فرودگاه سیری | جزیره سیری | داخلی | هرمزگان |
| ۱۷ | فرودگاه جاسک | بندر جاسک | داخلی | هرمزگان |
| ۱۸ | فرودگاه بهرگان | امام حسن | داخلی | بوشهر |
دریایی
منطقه جنوب ایران بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر مرز دریایی با خلیج فارس و دریای عمان دارد و بنادر مهمی در این منطقه بنا شدهاند. مهمترین بنادر جنوب ایران شامل بندرعباس، بندر بوشهر، بندر لنگه، بندر گناوه، بندر جاسک، بندر قشم، بندر کنگان و بندر عسلویه هستند. جابهجایی مسافر نیز علاوهبر بار، از برخی از این بنادر به جزایر و کشورهای خلیج فارس انجام میپذیرد.
آموزش عالی
امروزه ۱۵ دانشگاه مستقل دولتی در ۷ شهر در جنوب ایران فعال است:
- جهرم
رسانه
رادیو و تلویزیون
- شبکه استانی فارس
- شبکه استانی خلیج فارس
- شبکه استانی بوشهر
- شبکه استانی دنا
- شبکه کیش
- رادیو فارس
- رادیو خلیج فارس
- رادیو بوشهر
- رادیو یاسوج
- رادیو کیش
- رادیو جهرم (منحلشده)
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران. ۲۳ اسفند ۱۳۹۵.
- ↑ «استان فارس». سایت رسمی وزارت کشور. دریافتشده در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۱.
- ↑ «ساخت آزادراه اصفهان-شیراز آغاز شد». روزنامه ابتکار. بایگانیشده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۱.
- ↑ «بالاخره راهآهن شیراز اصفهان افتتاح شد». تابناک. بایگانیشده از اصلی در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافتشده در ۱۰ خرداد ۱۳۸۸.
- ↑ «عملیات اجرایی راهآهن شیراز-بوشهر-عسلویه آغاز شد». وبگاه رسمی خبرگزاری فارس. بایگانیشده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۷ خرداد ۱۳۹۰.
- ↑ «اعتبار ساخت راهآهن شیراز ـ جهرم ـ لار ـ بندرعباس تأمین شد». وبگاه رسمی خبرگزاری فارس. بایگانیشده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۷ خرداد ۱۳۹۰.
- ↑ «استان فارس بیشترین میزان راهآهن در حال ساخت در کشور را دارا است». وزارت راه و شهرسازی. ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۸.
- ↑ «۹۰۰ کیلومتر مرز آبی هرمزگان چه میشود؟». سازمان بنادر و دریانوردی.
- ↑ خبرگزاری فارس: رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کنگان: استان بوشهر ۷۰۷ کیلومتر مرز مشترک با خلیج فارس دارد. ۹۰/۰۱/۳۱
- ↑ «استان بوشهر». درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران (وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات). بایگانیشده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۹ اسفند ۱۳۹۱.