خرماخرما میوه درخت نخل را گويند و از آن در بابهاى طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، تجارت، مزارعه، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند. فهرست مندرجات۲ - کاربرد خرما در فقه ۳ - طهارت و خرما ۴ - حکم سجده بر هسته جدا شده خرما ۵ - زکات خرما ۵.۱ - زمان تعلق زکات به خرما ۵.۲ - زمان پرداخت زکات ۵.۳ - نصاب زکات خرما ۶ - صوم و خرما ۷ - حج و خرما ۸ - تجارت خرما ۹ - مزارعه درخت خرما ۱۰ - استحباب کام برداشتن نوزاد با خرما ۱۱ - خلال با برگ درخت خرما ۱۲ - پانویس ۱۳ - منبع ۱ - تعريف خرماخرما میوه‌اى شيرين و تقريباً استوانه‌اى شکل، به رنگ زرد يا قهوه‌اى که رسيده بعضى انواع آن سياه رنگ است و پوستى نازک و هسته‌اى سخت دارد. ۲ - کاربرد خرما در فقهاز آن در بابهاى طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، تجارت، مزارعه، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند. ۳ - طهارت و خرماخرما، حتى پخته آن پاک و خوردنش حلال است. [۱]
العروة الوثقى ج ۱، ص ۱۴۵.
البته بنابر قول به نجاست يا حرمت آب خرما ى جوشيده، خرما در صورت جوشیدن آب درون آن محکوم به نجاست يا حرمت است. [۲]
مصباح الهدى ج ۱، ص ۴۳۲- ۴۳۳.
همچنين شیره خرما پس از جوش آمدن، پاک و خوردن آن بنابر مشهور حلال است. از برخى، قول به نجاست آن پس از جوشیدن و پيش از کم شدن دو سوم آن نقل شده است. برخى نيز بين صورتى که خود به خود بجوشد و بين صورتى که با آتش بجوشد تفصيل داده و در فرض اول قائل به نجاست و حرمت آن شده‌اند. [۵]
افاضة القدير، ص ۱۳۱- ۱۳۲.
البته اگر مست کننده باشد اختلافى در حرمت آن نيست و بنابر قول مشهور نجس نيز مى‌باشد. [۷]
افاضة القدير، ص ۸۸.
مستحب است جريدتين، در صورت امکان از چوب درخت خرما باشد [۱۰]
منهاج الصالحين (سيد محمدسعيد حکيم)ج ۱، ص ۹۱.
۴ - حکم سجده بر هسته جدا شده خرماآيا سجده بر هسته جدا شده خرما صحیح است؟ مسئله اختلافى است. بسيارى آن را صحیح دانسته‌اند. [۱۲]
الاحکام الواضحة (فاضل)، ص ۱۲۷.
[۱۳]
مهذب الاحکام ج ۵، ص ۴۴۳.
۵ - زکات خرماپرداخت خرما به جهت زکات فطره نزد بيشتر فقها افضل از پرداخت ديگر مواد غذايى همچون گندم، جو و برنج است. خرما از جمله نُه چيزى است که زکات به آنها تعلق مى‌گيرد. ۵.۱ - زمان تعلق زکات به خرمازمان تعلق زکات به خرما بنابر قول مشهور، هنگام زرد يا سرخ شدن آن ۵.۲ - زمان پرداخت زکاتزمان پرداخت زکات آن بعد از چیدن آن است ۵.۳ - نصاب زکات خرمانصاب آن به اعتبار خرمای خشک، سيصد صاع، معادل ۲۸۸ من تبريز با کسر ۴۵ مثقال است. در مقدار آن به کيلو اختلاف است. ۲۰۷، ۸۴۷، ۱۹۳، ۸۴۹ و ۸۸۵ کيلو گرم از جمله اقوال است. [۲۲]
توضيح‌المسائل مراجع ج ۲، ص ۱۱۳- ۱۱۴ م ۱۸۶۴.
مقدار زکات، يک دهم محصول در صورت مشروب شدن نخلها با آب باران، قنات، سد، نهر و يا رطوبت زمين، و يک بيستم در صورت آبيارى دستى همچون با دلو يا حيوان و يا آب چاه که با موتور کشيده شود. [۲۴]
توضيح المسائل مراجع ج ۲، ص ۱۱۸- ۱۲۱ م ۱۸۷۵.
۶ - صوم و خرماافطار کردن با خرما و نيز خوردن آن پيش از رفتن به نماز در روز عید فطر مستحب است. ۷ - حج و خرمامستحب است حاجى پس از اتمام اعمال حج، هنگام خروج از مکه معادل يک درهم خرما بخرد و آنها را مشت مشت به فقرا صدقه بدهد. قطع درختان خرما در حرم جایز است؛ قطع کننده مُحرم باشد يا غير مُحرم. ۸ - تجارت خرمافروختن خرماى موجود بر درخت در برابر خرما از همان درخت و نيز بنابر مشهور در برابر خرما از غير آن درخت، باطل است ( به آن بيع مزابنه مي گويند)؛ ليکن اگر کسى در ملک ديگرى درخت خرمايى داشته باشد، مى‌تواند با شرايطى خرماى آن را در برابر خرماى درختى ديگر به صاحب آن ملک بفروشد انواع خرما در مسئله ربا يک جنس به شمار مى‌رود و معامله نوعى از آن در برابر نوعى ديگر به زياده جایز نيست. در صحت بیع خرمای تر (رطب) در برابر همان مقدار از خرمای خشک (تمر) بدون زياده، اختلاف است. مشهور، چنين معامله‌اى را معامله ربایی و حرام مى‌دانند. خرما از مواد غذايى‌اى است که احتکار آنها- بنابر اختلاف اقوال- حرام يا مکروه مى‌باشد . ۹ - مزارعه درخت خرماکاشتن درخت خرما مستحب و قطع کردن آن مکروه است. ۱۰ - استحباب کام برداشتن نوزاد با خرمابرداشتن کام نوزاد با خرما مستحب است. ۱۱ - خلال با برگ درخت خرماخلال کردن با برگ درخت خرما مکروه است. [۳۹]
توضيح‌المسائل مراجع ۲، ص ۶۰۵ م ۲۶۳۶.
۱۲ - پانویس۱۳ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۳، ص ۴۴۷ |