حمل و نقل دریایی (قرآن)خداوند، فراهم آورنده زمینه‌ها و امکانات حمل و نقل دریایی برای انسانها می‌باشد. ۱ - امکان حمل و نقل دریایی«ولقد کرمنا بنی ءادم وحملنـهم فی البر والبحر...؛ ما آدمیزادگان را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکبهای راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزیهای پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم». در این آیه یکی از تکریم‌های خداوند به بنی آدم حمل آنها در خشکی و دریا بر مرکبهای راهوار است. «والذی خلق الازوج کلها وجعل لکم من الفلک والانعـم ما ترکبون؛ و همان کسی که همه زوجها را آفرید، و برای شما از کشتیها و چهارپایان مرکبهایی قرارداد که بر آن سوار می‌شوید». ۲ - تکریم انسانایجاد وسایل حمل و نقل دریایی، جلوه‌ای از تکریم خدا به انسان است. «ولقد کرمنا بنی ءادم وحملنـهم فی البر والبحر...؛ ما آدمیزادگان را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکبهای راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزیهای پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم». (بنا بر اینکه «واو» در «و حملناهم» تفسیر «کرمنا» باشد. یعنی ما انسانها را با دادن ابزار سیاحت در دریا و خشکی تکریم کردیم.) ۳ - حمل و نقل با کشتیکشتی، وسیله‌ای برای حمل و نقل دریایی است. «ان فی خلق السمـوت والارض... والفلک التی تجری فی البحر بما ینفع الناس...؛ در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتیهایی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن، زمین را پس از مرگ، زنده نموده، و انواع جنبندگان را در آن گسترده، و (همچنین) در تغییر مسیر بادها و ابرهایی که میان زمین و آسمان مسخرند، نشانه‌هایی است (از ذات پاک خدا و یگانگی او) برای مردمی که عقل دارند و می‌اندیشند». («بما ینفع الناس»، شامل سواری و حمل بار نیز می‌شود.) «هو الذی یسیرکم فی البر والبحر حتی اذا کنتم فی الفلک...؛ او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر میدهد؛ زمانی که در کشتی قرارمی گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت میدهد و خوشحال می‌شوند، ناگهان طوفان شدیدی می‌وزد؛ و امواج از هر سو به سراغ آنها می‌آید؛ و گمان می‌کنند هلاک خواهند شد؛ در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می‌خوانند که: اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتما از سپاسگزاران خواهیم بود». «وهو الذی سخر البحر... وتری الفلک مواخر فیه...؛ او کسی است که دریا را مسخّر (شما) ساخت تا از آن، گوشت تازه بخورید؛ و زیوری برای پوشیدن (مانند مروارید) از آن استخراج کنید؛ و کشتیها را می‌بینی که سینه دریا را می‌شکافند تا شما (به تجارت پردازید و) از فضل خدا بهره گیرید؛ شاید شکر نعمتهای او را بجا آورید». «ربکم الذی یزجی لکم الفلک فی البحر...؛ پروردگارتان کسی است که کشتی را در دریا برای شما به حرکت درمی‌آورد، تا از نعمت او بهره‌مند شوید؛ او نسبت به شما مهربان است». «ولقد کرمنا بنی ءادم وحملنـهم فی البر والبحر....» «.. وعلی الفلک تحملون؛ و بر آنها و بر کشتیها سوار می‌شوید». «ولقد ارسلنا نوحـا الی قومه... • فانجینـه واصحـب السفینة...؛ و ما نوح را بسوی قومش فرستادیم؛ و او را در میان آنان هزار سال مگر پنجاه سال، درنگ کرد؛ اما سرانجام طوفان و سیلاب آنان را فراگرفت در حالی که ظالم بودند• ما او و سرنشینان کشتی را رهایی بخشیدیم، و آن را آیتی برای جهانیان قرار دادیم». «ومن ءایـته ان یرسل الریاح... ولتجری الفلک بامره....؛ و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می‌فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سیراب کند) و کشتیها بفرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید؛ شاید شکرگزاری کنید». «.. وعلی الفلک تحملون؛ و بر کشتیها سوار می‌شوید». «ومن ءایـته الجوار فی البحر کالاعلـم؛ از نشانه‌های او کشتیهایی است که در دریا همچون کوه‌ها به نظر می‌رسند». «.. وجعل لکم من الفلک والانعـم ما ترکبون؛ ۴ - کشتی نوححضرت نوح (علیه‌السّلام) از کشتی، برای حمل و نقل همراهان خویش استفاده کرد. «لقد ارسلنا نوحـا... • ... فانجینـه والذین معه فی الفلک...؛ ما نوح را به سوی قومش فرستادیم؛ او به آنان گفت: ای قوم من! (تنها) خداوند یگانه را پرستش کنید، که معبودی جز او برای شما نیست! (و اگر غیر او را عبادت کنید،) من بر شما از عذاب روز بزرگی می‌ترسم• اما سرانجام او را تکذیب کردند؛ و ما او و کسانی را که با وی در کشتی بودند، رهایی بخشیدیم؛ و کسانی که آیات ما را تکذیب کردند، غرق کردیم؛ چه اینکه آنها گروهی نابینا (و کوردل) بودند». «واتل علیهم نبا نوح... • ... فنجینـه ومن معه فی الفلک...؛ سرگذشت نوح را بر آنها بخوان...• ...و ما، او و کسانی را که با او در کشتی بودند، نجات دادیم...». «واوحی الی نوح... • واصنع الفلک باعیننا ووحینا... • حتی اذا جاء امرنا وفار التنور قلنا احمل فیها... واهلک... • وقال ارکبوا فیها بسم الله مجرها ومرسـها ان ربی لغفور رحیم؛ به نوح وحی شد که...• و (اکنون) در حضور ما و طبق وحی ما، کشتی بساز...• (این وضع همچنان ادامه یافت) تا آن زمان که فرمان ما فرا رسید، و تنور جوشیدن گرفت؛ (به نوح) گفتیم: از هر جفتی از حیوانات (از نر و ماده) یک زوج در آن (کشتی) حمل کن! همچنین خاندانت را (بر آن سوار کن) -مگر آنها که قبلا وعده هلاک آنان داده شده (همسر و یکی از فرزندانت) - و همچنین مؤمنان را! اما جز عده کمی همراه او ایمان نیاوردند• او گفت: به نام خدا بر آن سوار شوید! و هنگام حرکت و توقف کشتی، یاد او کنید، که پروردگارم آمرزنده و مهربان است». «ذریة من حملنا مع نوح...؛ ای فرزندان کسانی که با نوح (بر کشتی) سوار کردیم! او بنده شکرگزاری بود. (شما هم مانند او باشید، تا نجات یابید! )». «اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین... وممن حملنا مع نوح...؛ آنها پیامبرانی بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از فرزندان آدم، و از کسانی که با نوح بر کشتی سوار کردیم». «فاوحینا الیه ان اصنع الفلک باعیننا ووحینا فاذا جاء امرنا وفار التنور فاسلک فیها من کل زوجین اثنین واهلک...؛ ما به نوح وحی کردیم که: «کشتی را در حضور ما، و مطابق وحی ما بساز. و هنگامی که فرمان ما (برای غرق آنان) فرا رسد، و آب از تنور بجوشد (که نشانه فرا رسیدن طوفان است)، از هر یک از انواع حیوانات یک جفت در کشتی سوار کن؛ و همچنین خانواده ات را، مگر آنانی که قبلا وعده هلاکشان داده شده». «قالوا لـئن لم تنته یـنوح... • فانجینـه ومن معه فی الفلک المشحون؛ گفتند: ای نوح! اگر (از حرفهایت) دست برنداری، سنگباران خواهی شد• ما، او و کسانی را که با او بودند، در آن کشتی که پر (از انسان و انواع حیوانات) بود، رهایی بخشیدیم». «ولقد ارسلنا نوحـا... • فانجینـه واصحـب السفینة...» «وءایة لهم انا حملنا ذریتهم فی الفلک المشحون؛ نشانه‌ای (دیگر از عظمت پروردگار) برای آنان است که ما فرزندانشان را در کشتیهایی پر (از وسایل و بارها) حمل کردیم». «فالحـملـت وقرا؛ سوگند به آن ابرها که بار سنگینی (از باران را) با خود حمل می‌کنند». «کذبت قبلهم قوم نوح فکذبوا عبدنا... • وحملنـه علی ذات الوح ودسر؛ پیش از آنها قوم نوح تکذیب کردند، (آری) بنده ما (نوح) را تکذیب کرده و گفتند: او دیوانه است! و (با انواع آزارها از ادامه رسالتش) بازداشته شد.• و او را بر مرکبی از الواح و میخهایی ساخته شده سوار کردیم». «انا لما طغا الماء حملنـکم فی الجاریة» (مقصود از «حملناکم»، اصحاب نوح است و نسبت حمل، به مخاطبان عصر نزول قرآن، بدان سبب است که آنها از نسل نجات یافتگان زمان نوح بوده‌اند.) ۵ - اهمیت بادهانقش بادها در حرکت کشتیها و حمل و نقل دریایی حائز اهمیت است. «هو الذی یسیرکم فی البر والبحر حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة وفرحوا بها جاءتها ریح عاصف وجاءهم الموج من کل مکان وظنوا انهم احیط بهم دعوا الله مخلصین له الدین لـئن انجیتنا من هـذه لنکونن من الشـکرین؛ او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر میدهد؛ زمانی که در کشتی قرارمی گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت میدهد و خوشحال می‌شوند، ناگهان طوفان شدیدی می‌وزد؛ و امواج از هر سو به سراغ آنها می‌آید؛ و گمان می‌کنند هلاک خواهند شد؛ در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می‌خوانند که: اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتما از سپاسگزاران خواهیم بود». «ومن ءایـته الجوار فی البحر کالاعلـم• ان یشا یسکن الریح فیظـللن رواکد علی ظهره ان فی ذلک لایـت لکل صبار شکور؛ از نشانه‌های او کشتیهایی است که در دریا همچون کوه‌ها به نظر می‌رسند• اگر او اراده کند، باد را ساکن می‌سازد تا آنها بر پشت دریا بی‌حرکت بمانند؛ در این نشانه‌هایی است برای هر صبرکننده شکرگزار». ۶ - نسل انسان در کشتی نوححمل و نقل نسل انسان، هنگام توفان، در کشتی نوح از آیات زیر استفاده می‌شود. «ذریة من حملنا مع نوح انه کان عبدا شکورا؛ ای فرزندان کسانی که با نوح (بر کشتی) سوار کردیم! او بنده شکرگزاری بود. (شما هم مانند او باشید، تا نجات یابید! )». «اولـئک الذین انعم الله علیهم من النبیین من ذریة ءادم وممن حملنا مع نوح...» «وءایة لهم انا حملنا ذریتهم فی الفلک المشحون» «انا لما طغا الماء حملنـکم فی الجاریة؛ و هنگامی که آب طغیان کرد، ما شما را سوار بر کشتی کردیم». حمل و نقل نسل انسان، در کشتی نوح، از آیات الهی بود. «وءایة لهم انا حملنا ذریتهم فی الفلک المشحون» ۷ - حمل حیوانات در کشتی نوححمل و نقل یک جفت (نر و ماده) از حیوانات، در کشتی نوح، هنگام توفان از آیات زیر قابل برداشت است. «واوحی الی نوح... • واصنع الفلک باعیننا ووحینا... • حتی اذا جاء امرنا وفار التنور قلنا احمل فیها من کل زوجین اثنین...» «ولقد ارسلنا نوحـا... • فاوحینا الیه ان اصنع الفلک باعیننا ووحینا فاذا جاء امرنا وفار التنور فاسلک فیها من کل زوجین اثنین...» ۸ - کشتی در عصر موسیکشتی، از وسایل حمل و نقل، در عصر موسی و خضر (علیهما السلام) بود. «فانطـلقا حتی اذا رکبا فی السفینة...؛ آن دو به راه افتادند؛ تا آن که سوار کشتی شدند، (خضر) کشتی را سوراخ کرد. (موسی) گفت: آیا آن را سوراخ کردی که اهلش را غرق کنی؟! راستی که چه کار بدی انجام دادی». ۹ - کشتی در عصر یونساستفاده از کشتی، در حمل و نقل دریایی، در عصر یونس (علیه السلام) رواج داشت. «وان یونس لمن المرسلین• اذ ابق الی الفلک المشحون؛ و یونس از رسولان (ما) است• به خاطر بیاور زمانی را که به سوی کشتی پر (از جمعیّت و بار) فرار کرد». ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حمل و نقل دریایی» |