سالسال به سال قمری و شمسی تقسیم می‌شود و سال شرعی که احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده، سال قمری است که دوازده ماه می‌باشد. از عنوان سال در بابهاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حجر، وصیت، نکاح و طلاق سخن گفته‌اند. فهرست مندرجات۲ - معنای سال شرعی ۲.۱ - معنای ماه قمری ۳ - معنای سال شمسی ۴ - احکام سال ۵ - سن یائسگی ۶ - شرط وجوب نماز میت بر میت طفل ۷ - شرط تعلق زکات به انعام ثلاثه و نقدین ۸ - زمان پرداخت خمس سود کسب ۸.۱ - تعیین سال شمسی به عنوان سال خمسی ۹ - سن بلوغ ۱۰ - وصیت کودک ۱۱ - حضانت فرزند ۱۲ - عدم محرمیت کودکی که بیش از دو سال شیر داده می‌شود ۱۳ - طلاق زنی که شوهرش مفقود شده ۱۴ - پانویس ۱۵ - منبع ۱ - معنای سالدوازده ماه را یک سال می‌گویند. ۲ - معنای سال شرعیسال شرعی که احکام مرتبط با زمان بر اساس آن تنظیم شده، سال قمری است که دوازده ماه است. ۲.۱ - معنای ماه قمریبر اساس محاسبه نجومى، یک ماه قمرى- که به فاصله زمانى قرار گرفتن دوباره خورشید و ماه بر یک خط نصف النهار و یا مقارنه مجدد آن دو اطلاق مى‌گردد- ۲۹ روز و دوازده ساعت و ۴۴ دقیقه است. بنابر این، سال قمرى ۳۵۴ روز و هشت ساعت و ۴۸ دقیقه خواهد بود؛ لیکن از آنجا که مقدار زمان هر سال، هشت ساعت و ۴۸ دقیقه، افزون‌تر از ۳۵۴ روز است، به طور تقریب در هر سه سال قمرى یک سال کبیسه و به طور دقیق در هر سى سال، یازده سال کبیسه اتفاق مى‌افتد که شمار آن ۳۵۵ روز خواهد بود. [۱]
رسالة حول مسألة رؤیة الهلال، ص۱۹.
۳ - معنای سال شمسیسال شمسی عبارت است از مدت یک دوره حرکت انتقالی زمین به دور خورشید و معادل است با دوازده ماه شمسى و ۳۶۵ روز و پنج ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۶ ثانیه. ۴ - احکام سال۵ - سن یائسگیبنابر قول مشهور، زن غیر قرشی و زن غیر نبطی با سپرى شدن پنجاه سال قمرى از عمرش یائسه مى‌شود. سن یائسگى در زن قرشى و نبطى اتمام شصت سال قمری است. ۶ - شرط وجوب نماز میت بر میت طفلخواندن نماز میت بر میت طفل که شش سال قمرى او تمام شده باشد واجب است. ۷ - شرط تعلق زکات به انعام ثلاثه و نقدیناز شرایط تعلق زکات به انعام ثلاث (گاو، گوسفند و شتر) و نقدین (طلا و نقره) گذشت یک سال قمرى از مالکیت مالک نسبت به آنها است؛ بدین معنا که با سپرى شدن یازده ماه ملکیت و ورود در ماه دوازدهم، زکات آنها واجب مى‌شود. بنابر این، چنانچه در طول مدت یازده ماه یکى از شرایط وجوب زکات، همچون عقل و نصاب از بین برود، سال باطل و زکات منتفى مى‌شود. ۸ - زمان پرداخت خمس سود کسبزمان پرداخت خمس سود کسب، سپرى شدن یک سال از آغاز به کسب و کسر هزینه‌هاى انجام گرفته در طول سال است؛ هر چند انسان مى‌تواند قبل از سپرى شدن سال نیز با احتساب و تخمین مئونه سال از پیش و کسر کردن آن، خمس باقى مانده درآمد را بدهد. ۸.۱ - تعیین سال شمسی به عنوان سال خمسیتعیین سال شمسی به عنوان سال خمسی و محاسبه خمس بر اساس آن بدون اشکال است. [۷]
توضیح المسائل مراجع، ج۲، ص۱۵-۱۶.
۹ - سن بلوغسن بلوغ بنابر قول مشهور در دختر نه و در پسر، پانزده سال قمرى تمام است. بنابر این، چنانچه قبل از آن دیگر نشانه‌هاى بلوغ، همچون احتلام و روییدن موی زهار، تحقق نیافته باشند، با رسیدن به سن یاد شده حکم به بلوغ فرد مى‌شود. ۱۰ - وصیت کودکبر عدم صحّت وصیت کودک قبل از ده سالگى ادعاى اجماع شده است و پس از آن بنابر قول مشهور، وصیت در راههاى خیر، براى خویشاوندان و غیر آنان جایز و نافذ است. ۱۱ - حضانت فرزندبا جدا شدن زن و مرد از یکدیگر و بروز اختلاف بر سر حضانت فرزند، بنابر قول مشهور- که بر آن ادعاى اجماع نیز شده- در دو سال نخست زندگى کودک (دوران شیر خوارگى) مادر در امر حضانت سزاوارتر از پدر است و پس از آن، در پسر، اولویت با پدر و در دختر تا هفت سالگى اولویت با مادر و پس از آن با پدر خواهد بود. ۱۲ - عدم محرمیت کودکی که بیش از دو سال شیر داده میشودمدت کامل شیردادن دو سال است و شیردادن به کودک پس از دو سالگى موجب محرمیت نمى‌گردد. ۱۳ - طلاق زنی که شوهرش مفقود شدهزنى که شوهرش مفقود شده، چنانچه کسى که هزینه زندگى او را تأمین کند وجود نداشته باشد و به حاکم شرع رجوع کند، حاکم ضمن تعیین مهلت چهار ساله براى او، از حال شوهرش جست وجو مى‌کند و در صورت نیافتن او، زن را طلاق و پس از انقضاى عده وفات، به او اجازه ازدواج با مردى دیگر مى‌دهد. ۱۴ - پانویس
۱۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۳۵۵-۳۵۶. |