افطاری
افطاری خوردنی‌ای که روزه‌دار با آن روزه‌‌اش را پس از مغرب در وقت افطار می‌گشاید. در روایات مستحباتی برای افطاری ذکر شده است. سفره‌های افطاری در مناطق مختلف، آداب و رسوم گوناگونی دارند.
مستحبات
- خواندن دعاهای مأثوره
- اللهم لک صمنا، وعلی رزقک أفطرنا فتقبله منا، ذهب الظماء، وابتلت العروق، وبقی الاجر
- الحمد لله الذی أعاننا فصمنا ورزقنا فأفطرنا: اللهم تقبل منا وأعنا علیه وسلمنا فیه وتسلمه منا فی یسر منک وعافیة، الحمدلله الذی قضی عنا یوما من شهر رمضان
- بسم الله، اللهم لک صمنا وعلی رزقک أفطرنا فتقبل منا إنک أنت السمیع العلیم
- یا عظیم یا عظیم، أنت الهی لا إله لی غیرک، اغفر لی الذنب العظیم إنه لا یغفر الذنب العظیم إلا العظیم
- بسم الله الرحمن الرحیم یا واسع المغفرة اغفر لی
- خواندن سوره قدر
- مقدم کردن نماز بر افطار مگر اینکه کسی منتظر او باشد یا اینکه ضعف غلبه کند.
- افطار کردن با خرما، حلوا، رطب، آب نیم‌گرم، شیر، کشمش یا شیرینی
فضیلت
برپایه روایات، افطاری دادن به روزه‌دار فضیلت زیادی دارد. در روایتی از امام صادق(ع) پاداش کسی که افطاری می‌دهد، مانند اجر روزه‌دار دانسته شده است. همچنین پیامبر اسلام(ص) در خطبه شعبانیه ثواب افطاری به مؤمن روزه‌داری را نزد خدا به اندازه ثواب آزاد کردن یک بنده و آمرزش گناهان دانسته است.
آداب و رسوم
سفره‌های افطاری در همه کشورهای اسلامی از سوی حاکمان و مردم گسترده می‌شد. در مساجد، مکان‌هایی را برای طبخ غذا در نظر گرفتند. در مصر دوره فاطمی، دار الفطرة مکانی بود که در آنجا، انواع غذاها و شیرینی‌ها میان مردم تقسیم می‌شد. هزینه این سفره‌ها در ماه رمضان، سه هزار دینار ذکر شده است. ابن‌بطوطه در سفر به دمشق، از امرا و قضات و بزرگانی یاد می‌کند که گروه کثیری از مردم را برای سفره‌های افطاری دعوت می‌کردند، چنان‌که هیچ فردی در شب‌های رمضان به تنهایی افطار نمی‌کرد. در ایران نیز در بعضی مکان‌های مقدس مانند حرم امام رضا(ع) و حرم حضرت معصومه و برخی مساجد پس از نماز جماعت مغرب و عشا سفرۀ افطار مختصری پهن می‌شود.
مسلمانان در گشودن روزه، تعجیل می‌کنند و گاه آن را مقدم بر نماز می‌دارند. تعجیل در گشودن روزه به سنت نبوی نسبت داده شده است. افطاری با خرما یا آب ولرم مستحب و مرسوم است و اعتقاد بر آن است که افطار با خرما ثواب فراوان دارد.
غذاهای افطاری گوناگون است. غذای افطار معمولاً سبک و ساده بوده‌است. خوراکی‌های رایج افطار افزون بر خرما عبارتند از: نمک، نان جو و انواع دیگر نان، شیر، آب‌جوش، نبات‌داغ، چای شیرین، انواع حلوا، برخی شیرینی‌ها، سبزیجات، شله‌زرد، شیربرنج، انواع آش و شوربا و غذاهای محتوی حبوبات خصوصاً عدس و انواع بلغور.
انواع حلوا از خوردنی‌های رایج و معروف رمضان است و در بسیاری از مناطق دیده می‌شود، از جمله حلوای آرد گندم و حلوای نشاسته حلوای خرما حلوای شیر حلوایی موسوم به رمضان حلوای نان. برخی شیرینی‌ها ویژه ماه رمضان چون زولبیا و بامیه، کنافه و قطیفه در ایران و نیز سرزمین‌های عربی مرسوم است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۱۴۸.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ح۱۳۰۷۰، ج۱۰، ص۱۴۷.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ح۱۳۰۷۱، ج۱۰، ص۱۴۷.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ح۱۳۰۷۲، ج۱۰، ص۱۴۸.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ح۱۳۰۷۵، ج۱۰، ص۱۴۹.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ح۱۳۰۷۸، ج۱۰، ص۱۴۹.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۱۴۹.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۱۵۶.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۸ و ۶۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۸، ح۱.
- ↑ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۹۱؛ ابن طویر، نزهة المقتلین، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۱؛ قلقشندی، صبح الاعشی، ۱۹۱۰-۱۹۲۰م، ج۳، ص۵۲۳.
- ↑ ازدی، تاریخ الموصل، ۱۳۸۷ق، ص۲۴۸.
- ↑ ابن طویر، نزهة المقتلین، ۱۴۱۲ق، ص۱۴۳-۱۴۶؛ قلقشندی، صبح الاعشی، ۱۹۱۰-۱۹۲۰م، ج۳، ص۵۲۴-۵۲۵.
- ↑ ابن طویر، نزهة المقتلین، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۲.
- ↑ ابن بطوطه، رحلة ابن بطوطة، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۱.
- ↑ ، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: ابوداوود سجستانی، سنن ابی‌داود، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۷۶۳-۷۶۴؛ نَوَوی، کتاب المجموع، جده، ج۶، ص۴۰۵-۴۰۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۲و۱۵۳؛ ابوداوود سجستانی، سنن ابی‌داود، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۷۶۴.
- ↑ شهری‌باف، طهران قدیم، ۱۳۸۱ش، ج۳، ص۲۹۱؛ وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۷۹.
- ↑ وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۷۹-۸۰.
- ↑ برای نمونه در کربلا، نگاه کنید به: هادی طعمه، کربلاء فی الذاکرة، ۱۹۸۸م، ص۲۵۷؛ برای نمونه در رفسنجان نگاه کنید به: وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۹۷.
- ↑ برای نمونه در جهرم نگاه کنید به: وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ برای نمونه در اصطهبانات نگاه کنید به: وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸۸.
- ↑ برای نمونه در لبنان نگاه کنید به: خاطر، العادات و التقالید اللبنانیة، ۲۰۰۲م، ج۱، ص۱۷۳.
- ↑ وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸۷-۱۸۹.
- ↑ مؤید محسنی، فرهنگ عامیانه سیرجان، ۱۳۸۱ش، ص۲۹۴؛ جاسم حجیة، تصویر للحیاة الاجتماعیة، ۱۹۷۶م، ص۱۰۲؛ هادی طعمة، کربلاء فی الذاکرة، ۱۹۸۸م، ص۲۵۵؛ عبدالوهاب، رمضان، ۱۹۸۶م، ص۶۵-۷۳.
منابع
- ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، رحلة ابن بطوطة، تحقیق محمد عبدالمنعم عریان، بیروت، ۱۴۰۷ق.
- ابن طویر، عیضة، نزهة المقتلین فی اخبار الدولتین، تحقیق ایمن فؤاد سید، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- ابوداوود سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی‌داود، استانبول، ۱۴۰۱ق.
- ازدی، یزید بن محمد، تاریخ الموصل، چاپ علی حبیبه، قاهره، ۱۳۸۷ق.
- تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
- جاسم حجیة، عزیز، تصویر للحیاة الاجتماعیة و العادات البغدادیة خلال مائة عام، بغداد، ۱۹۷۶م.
- خاطر، لحد، العادات و التقالید اللبنانیة، بیروت، ۲۰۰۲م.
- دانشنامه جهان اسلام، مدخل رمضان، ج۲۰.
- شهری‌باف، جعفر، طهران قدیم، تهران، ۱۳۸۱ش.
- صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.
- عبدالوهاب، حسن، رمضان، قاهره، ۱۹۸۶م.
- قلقشندی، احمد بن عبدالله، صبح الاعشی فی صناعة الانشا، قاهره، ۱۹۱۰-۱۹۲۰م.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مؤید محسنی، مهری، فرهنگ عامیانه سیرجان، کرمان، ۱۳۸۱ش.
- نووی، یحیی بن شرف، کتاب المجموع: شرح المهذب للشیرازی، چاپ محمد نجیب مطیعی، جده، بی‌تا.
- وکیلیان، احمد، رمضان در فرهنگ مردم، تهران، ۱۳۷۰ش.
- هادی طعمه، سلمان، کربلاء فی الذاکرة، بغداد، ۱۹۸۸م.
- یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.