فجرفجر به معنای سپیده صبح است. ۱ - اطلاق فجر بر فجر صادق و کاذبفجر بر فجر صادق و کاذب اطلاق می‌شود؛ لیکن فجر صادق موضوع اکثر احکام شرعی مرتبط با فجر واقع شده است و هرگاه فجر، مطلق به کار رود، مراد همین فجر است نه فجر کاذب. ۲ - مستطیرفجر صادق که فجر ثانی، معترض و مستطیر نیز نامیده می‌شود عبارت است از سپیده‌ای در آغاز صبح که به افق شرقی متصل است و در عرض افق، همچون نیم دایره پهن و گسترده می‌شود و روشنی‌اش هر لحظه روبه فزونی می‌نهد؛ بر خلاف فجر کاذب که فجر اوّل و مستطیل نیز نامیده می‌شود سپیده‌ای است باریک و کشیده و اندکی پیش از فجر صادق در بالای افق شرقی بسان ستونی به سوی آسمان کشیده می‌شود و هر لحظه رو به نقصان می‌رود تا محو گردد. از عنوان یاد شده ۳ - کاربرد فقهیدر بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، تجارت و نکاح سخن گفته‌اند. ۳.۱ - در صلاتبنابر قول مشهور، از نظر شرعی با دمیدن فجر صادق، شب پایان می‌یابد و روز آغاز می‌گردد؛ [۱]
بحار الانوار، ج۸۳، ص۷۴ - ۷۵.
[۳]
جواهر الکلام، ج۷، ص۲۱۹ - ۲۲۰.
چنان که طلوع فجر صادق، پایان وقت نماز شب [۴]
جواهر الکلام، ج۷، ص۲۱۰ ۲۱۱.
آغاز وقت نماز صبح. [۵]
جواهر الکلام، ج۷، ص۹۶.
۳.۲ - در صومو امساک از مفطرات در روزه است. [۶]
جواهر الکلام، ج۱۶، ص۳۸۴.
۳.۳ - در طهارتهمچنین وقت غسل جمعه از طلوع فجر روز جمعه است. در صورت وجوب تعیینی نماز جمعه سفر کردن پس از طلوع فجر مکروه و پس از زوال خورشید حرام است. [۷]
جواهر الکلام، ج۵، ص۷.
وقت نافله صبح پس از اتمام نماز شب است؛ لیکن تأخیر آن تا فجر اوّل (= کاذب) مستحب است.بنابر قول مشهور، بقابر جنابت تا طلوع فجر از روی عمد، در ماه رمضان، حرام و موجب بطلان روزه و وجوب قضا و کفّاره است. [۹]
جواهر الکلام، ج۱۶، ص۲۳۶.
۳.۴ - در حجوقوف اختیاری مشعر الحرام برای حج گزار، بین طلوع فجر تا طلوع آفتاب است. [۱۱]
جواهر الکلام، ج۱۹، ص۸۵.
۳.۵ - در نکاح و تجارتخوابیدنآمیزش کردن [۱۳]
جواهر الکلام، ج۲۹، ص۵۶.
و اشتغال به کسب و کار [۱۴]
جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۵۶.
پس از طلوع فجر تا طلوع آفتاب مکروه است.۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۶۴۷، برگرفته از مقاله «فجر». |