زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

امساک






امساک به معنی بازداشتن می باشد. از آن در باب‌های صوم، حج، رهن، طلاق، لعان و قصاص سخن رفته است.


۱ - مراد از امساک



مراد از آن به لحاظ اضافه شدنش به چیزی، متفاوت است. برای مثال، امساک از مفطرات به معنای خودداری از استعمال آن‌ها و امساک صید یا انسان به معنای گرفتن و نگهداشتن آن می‌باشد.

۲ - امساک در صوم




۲.۱ - مواردی که صائم باید امساک کند


بر روزه دار واجب است در طول مدت روز از آنچه روزه را باطل می‌کند- مانند خوردن، آشامیدن، آمیزش و دیگر مفطرات- امساک نماید.
امام خمینی در تحریرالوسیله، کتاب الصوم، علاوه بر سه مورد: خوردن و آشامیدن و آمیزش که بیان گردید، هفت عمل دیگر را از مفطرات و چیزهایی که در حال روزه باید از انجام آن خودداری کرد ذکر نموده است که عبارتند از: بیرون آوردن منی به استمناء، باقی‌ماندن بر جنابت عمداً تا سپیده صبح، دروغ بستن عمدی به خداوند تعالی و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و ائمه (علیهم‌السّلام) بنابر اقوی‌، فرو بردن سر در آب بنابر احتیاط (واجب)، رساندن غبار غلیظ به حلق، اماله کردن به مایعات‌، قی کردن عمدی. و هر یک از مفطرات مذکور را جزئیات و فروعات فراوان است که در کتب فقهی به‌تفصیل بیان گردیده است.

۲.۱.۱ - امساک پس از باطل کردن روزه


مسافری که در ماه رمضان، بعد از ظهر یا پس از باطل کردن روزه در سفر، به وطن یا جایی که قصد ماندن ده روز را دارد، می‌رسد، مستحب است باقی مانده روز را از انجام مفطرات، امساک کند.
[۱۲] العروة الوثقی ۲، ص۲۴۴.

افزون بر مواردی که امساک از مفطرات روزه برای ادب و رعایت احترام ماه مبارک رمضان مستحب است در مواردی نیز واجب است. مثلاً اگر کسی در یوم‌الشک (روزی که معلوم نیست آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان) تصمیم بر افطار (و روزه نبودن) داشته و کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام داده باشد سپس در بین روز معلوم شود که ماه رمضان است، یا آنکه بعدازظهر مطلب روشن شود هرچند مفطری انجام نداده باشد، واجب است تادّباً تا مغرب امساک کند و قضای آن را هم بگیرد. و یا کسی که در ماه رمضان محتلم شده، اگر بیدار شود و دوباره بخوابد. اگر بیدار شد و بار دوم خوابید تا اینکه سپیده صبح طلوع کرد، روزه‌اش باطل است و باید آن روز را تادّباً از انجام مبطلات خودداری نماید و قضا هم بکند.»

۳ - امساک در حج




۳.۱ - حرمت امساک از بوی بد در حج


به قول مشهور، امساک بینی از بوی بد، بر مُحرِم حرام است.

۳.۲ - ضمان بچه شکار محبوس در حَرَم


مُحرِم اگر شکاری را امساک و حبس نماید و بدین سبب بچه آن بمیرد، ضامن است.

۳.۳ - ضمان بچه شکار محبوس در خارج حَرَم


همچنین غیر مُحرِم (مُحِل) اگر صیدی را در خارج از حَرَم امساک کند، ولی بچه آن در حرم بمیرد ، ضامن است.

۴ - امساک در رهن




۴.۱ - حرمت امساک رهن توسط مرتهن


امساک رهن توسط رهن گیرنده (مرتهن) پس از ادای بدهی از سوی رهن‌گذار (راهنجایز نیست.

۵ - امساک در طلاق




۵.۱ - لفظ دال بر امساک در طلاق رجعی


در طلاق رجعی، مرد می‌تواند در ایام عده به همسرش رجوع کند و به تصریح برخی، از الفاظی که دلالت بر رجوع می‌کند، لفظ «أَمْسَکْتُکِ» است.

۶ - امساک در لعان




۶.۱ - امساک از نفی فرزند


چنانچه مرد تا قبل از وضع حمل زن، از نفی فرزند از خود (نفی ولد) امساک کند، در جواز نفی پس از وضع حمل برای وی، اختلاف است.

۷ - امساک در قصاص




۷.۱ - حکم امساک فردی که کشته می شود


اگر کسی انسانی را بگیرد و نگه دارد و دیگری او را بکشد، کیفر نگهدارنده، حبس ابد است، نه قصاص.

۸ - پانویس


 
۱. جواهر الکلام ج۱۶، ص۲۱۷.    
۲. جواهر الکلام ج۱۶، ص۳۸۴.    
۳. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۶، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۶، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۵. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۶، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۶. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۷، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۷. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۹، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۸. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۰، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۹. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۱۰. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۱۱. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه.    
۱۲. العروة الوثقی ۲، ص۲۴۴.
۱۳. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۵، کتاب الصوم، القول فی النیة، مسالة ۶.    
۱۴. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیله، ج۱، ص۲۹۹، کتاب الصوم، القول فیما یجب الاجتناب عنه، مسالة ۱۱.    
۱۵. جواهر الکلام ج۱۸، ص۳۳۱.    
۱۶. جواهر الکلام ج۲۰، ص۲۸۸.    
۱۷. جواهر الکلام ج۲۵، ص۲۳۰.    
۱۸. جواهر الکلام ج۳۲، ص۱۷۹.    
۱۹. جواهر الکلام ج۳۴، ص۱۹.    
۲۰. جواهر الکلام ج۴۲، ص۴۶.    


۹ - منبع



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۶۹۳-۶۹۴.    
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.