امساک
امساک به معنی بازداشتن می باشد. از آن در باب‌های
صوم،
حج،
رهن،
طلاق،
لعان و
قصاص سخن رفته است.
مراد از آن به لحاظ اضافه شدنش به چیزی، متفاوت است. برای مثال، امساک از
مفطرات به معنای خودداری از
استعمال آن‌ها و امساک
صید یا
انسان به معنای گرفتن و نگهداشتن آن می‌باشد.
بر
روزه دار واجب است در طول مدت
روز از آنچه
روزه را
باطل می‌کند- مانند
خوردن،
آشامیدن،
آمیزش و دیگر مفطرات- امساک نماید.
امام خمینی در
تحریرالوسیله، کتاب الصوم، علاوه بر سه مورد: خوردن و آشامیدن
و آمیزش
که بیان گردید، هفت عمل دیگر را از
مفطرات و چیزهایی که در حال روزه باید از انجام آن خودداری کرد ذکر نموده است که عبارتند از: بیرون آوردن منی به
استمناء،
باقی‌ماندن بر
جنابت عمداً تا سپیده صبح،
دروغ بستن عمدی به
خداوند تعالی و
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
ائمه (علیهم‌السّلام) بنابر اقوی،
فرو بردن سر در
آب بنابر
احتیاط (واجب)،
رساندن
غبار غلیظ به حلق،
اماله کردن به مایعات،
قی کردن عمدی.
و هر یک از مفطرات مذکور را جزئیات و فروعات فراوان است که در کتب فقهی به‌تفصیل بیان گردیده است.
مسافری که در
ماه رمضان، بعد از
ظهر یا پس از باطل کردن روزه در
سفر، به
وطن یا جایی که قصد ماندن ده روز را دارد، می‌رسد،
مستحب است باقی مانده
روز را از انجام
مفطرات، امساک کند.
افزون بر مواردی که امساک از مفطرات روزه برای
ادب و رعایت
احترام ماه مبارک رمضان
مستحب است در مواردی نیز
واجب است. مثلاً اگر کسی در یوم‌الشک (روزی که معلوم نیست آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان) تصمیم بر افطار (و روزه نبودن) داشته و کاری که روزه را
باطل می‌کند، انجام داده باشد سپس در بین روز معلوم شود که
ماه رمضان است، یا آنکه بعدازظهر مطلب روشن شود هرچند مفطری انجام نداده باشد،
واجب است
تادّباً تا مغرب
امساک کند و قضای آن را هم بگیرد.
و یا کسی که در ماه رمضان
محتلم شده، اگر بیدار شود و دوباره بخوابد. اگر بیدار شد و بار دوم خوابید تا اینکه
سپیده صبح طلوع کرد، روزه‌اش
باطل است و باید آن روز را تادّباً از انجام
مبطلات خودداری نماید و
قضا هم بکند.»
به قول مشهور، امساک
بینی از بوی بد، بر
مُحرِم حرام است.
مُحرِم اگر
شکاری را امساک و
حبس نماید و بدین سبب
بچه آن بمیرد،
ضامن است.
همچنین غیر مُحرِم (مُحِل) اگر
صیدی را در خارج از حَرَم امساک کند، ولی بچه آن در حرم بمیرد
،
ضامن است.
امساک
رهن توسط رهن گیرنده (
مرتهن) پس از ادای
بدهی از سوی رهن‌گذار (
راهن)،
جایز نیست.
در
طلاق رجعی،
مرد می‌تواند در
ایام عده به
همسرش رجوع کند و به تصریح برخی، از
الفاظی که دلالت بر رجوع می‌کند،
لفظ «أَمْسَکْتُکِ» است.
چنانچه مرد تا قبل از
وضع حمل زن، از
نفی فرزند از خود (
نفی ولد) امساک کند، در
جواز نفی پس از وضع حمل برای وی، اختلاف است.
اگر کسی
انسانی را بگیرد و نگه دارد و دیگری او را بکشد،
کیفر نگهدارنده،
حبس ابد است، نه
قصاص.
