صداصدا در سه معنا به کار می‌رود: ۱.آنچه شنیده می‌شود؛ ۲.صوت؛ ۳. آوا. ۱ - کاربرد فقهیاز آن به مناسبت در بابهای طهارت ، صلات ، حج ، تجارت ، نکاح و دیات سخن گفته‌اند. ۲ - جهر و اخفاتبلند خواندن (آشکار کردن جوهر صدا) در قرائت حمد و سوره نماز صبح و دو رکعت اول نماز مغرب و عشا بر مرد واجب است (جهر)؛ چنان که آهسته خواندن (آشکار نکردن جوهر صدا) در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر جز نماز جمعه و نماز ظهر جمعه و در رکعت سوم و چهارم واجب است. ۳ - گوش دادن به صدای نامحرم و غناگوش دادن به صدای زن نامحرم، بدون لذت و قصد ریبه جایز و با قصد لذت و ریبه حرام است. [۲]
العروة الوثقی، ۵، ص ۴۹۷.
برخی مطلقا جایز ندانسته‌اند [۴]
مستمسک العروة، ج۱۴، ص ۴۸.
. همچنین به تصریح قرآن کریم، زن هنگام سخن گفتن با نامحرم نباید صدای خود را نازک کند و به گونه مهیج توأم با ناز و عشوه سخن بگوید. [۵]
العروة الوثقی، ج۵، ص ۴۹۷.
گوش دادن به غنا و خواندن آوازی که غنا به شمار می‌رود حرام است. ۴ - جنایت بر صداچنانچه بر اثر جنایتی صدای فرد آسیب دیده از بین برود، دیه کامل ثابت می‌شود به تصریح برخی، مراد از بین رفتن صدا ناتوانی آسیب دیده بر آشکار کردن جوهره صدا است چنانچه همراه با صدا توانایی سخن گفتن نیز از بین برود دو دیه کامل ثابت می‌گردد، چون هر کدام منفعتی مستقل به شمار می‌رود که خاستگاه یکی حنجره و دیگری زبان است. لیکن برخی از آن جهت که مهم‌ترین کار کرد صدا تکلّم است. در ثبوت دو دیه اشکال کرده‌اند هرگاه صدای کسی بر اثر جنایتی خشن شود، بر جانی ارش ثابت می‌شود. ۵ - دیگر احکامتلاوت قرآن با صدای زیبا و محزون مستحب است مستحب است پس از دفن میت و پراکنده شدن مردم از اطراف قبر ، ولیّ میت یا نایب او با نبودن مانع، همچون تقیه با بلندترین صدا میت را به مضمون وارد شده تلقین دهد. [۱۷]
العروة الوثقی، ج۲، ص ۱۲۳- ۱۲۴.
مستحب است مؤذن دارای صدای بلند باشد چنان که با صدای بلند اذان گفتن برای مرد، بویژه جهت رفع بیماری و فرزنددار شدن استحباب دارد مستحب است اقامه نیز با صدای بلند، لیکن کمی آهسته‌تر از اذان گفته شود. به تصریح گروهی، بر خطیب جمعه واجب است هنگام ایراد خطبه صدای خود را به افرادی که شمارشان در انعقاد نماز جمعه معتبر است برساند. برخی در وجوب آن تردید کرده‌اند. در نماز استسقا ( نماز باران ) مستحب است امام تکبیرها، تسبیح‌ها و تهلیل‌ها و به تصریح برخی، تحمیدها را با صدای بلند بگوید. بلند کردن صدا در مسجد جز برای اذان و مانند آن همچون قرآن مکروه است. [۲۴]
العروة الوثقی، ج۲، ص ۴۰۸.
به تصریح قرآن کریم ، بلند کردن صدا نزد پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله ممنوع است. در این حکم تفاوتی میان زمان حیات آن گرامی و پس از آن نیست؛ از این رو، بلند کردن صدا نزد قبر مبارک آن حضرت نیز ممنوع است. ائمه علیهم السّلام نیز در حکم یاد شده ملحق به رسول اعظم صلّی اللّه علیه و آله می‌باشند. [۲۶]
بحار الانوار، ج۱۰۰، ص ۱۲۵.
به قول مشهور، نماز گزاردن زن با خلخال صدادار مکروه است. خنده صدادار (قهقهه) در نماز از روی عمد موجب بطلان نماز است؛ هرچند از روی اضطرار باشد. حدّ ترخص که با رسیدن به آن‌جا نماز قصر می‌گردد، جایی است که دیوار شهر دیده و صدای اذان شنیده نشود؛ هرچند در این‌که تحقق هر دو ملاک لازم است. یا تحقق یکی از آن دو کفایت می‌کند، اختلاف است. قول نخست، مشهور میان متأخران است. به قول مشهور، بر مرد محرم بلند کردن صدا به تلبیه مستحب است چنان که بر حاجی‌ای که از مکه احرام بسته، هنگام برآمدن بر وادی ابطح و نیز حاجی سواره‌ای که از مسیر مدینه به مکه می‌رود، هنگام رسیدن به وادی بیداء [۳۴]
تذکرة الفقهاء، ج۷، ص ۲۵۵.
مستحب است با صدای بلند تلبیه بگوید.۶ - پانویس۷ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۶۱، برگرفته از مقاله«صدا». |