حرامگوشتحرامگوشت، طبق احکام اسلامی حیواناتی هستند که خوردن گوشت آنها حرام می‌باشد و به حیوانات خشکی و حیوانات دریایی و پرندگان تقسیم می‌شوند. ۱ - اقسام حیوانات حرامگوشتبه طور کلی حیوانات حرام گوشت بر چند قسم می‌باشند: ۱. تمام حیوانات دریایی غیر از ماهیانی که دارای فلس (پولک) هستند. ۲. در میان حیوانات خشکی؛ سگ و خوک و درندگانی که دارای دندان و چنگال و ناخن تیز بوده باشند؛ مثل شیر، روباه، خرگوش، گرگ، فیل و... حرام‌اند. اما تمام اقسام گوسفند، گاو، شتر، آهو، گاو، بز، الاغ وحشی حلال گوشت بوده و گوشت اسب و الاغ اهلی مکروه است. ۳. پرندگانی که در هنگام پرواز بیشتر بال خود باز کرده و صاف نگه می‌دارند و کمتر بال می‌زنند (کمتر بال خود را حرکت می‌دهند) حرام گوشت و پرندگانی که در هنگام پرواز بیشتر بال می‌زنند و کمتر بال خود را باز کرده و صاف نگه می‌دارند حلال گوشت هستند. همچنین پرندگانی که چینه‌دان یا سنگدان یا خارپشت پا داشته باشد حلال گوشت می‌باشد. (تذکر: پرندگانی که مانند شاهین و عقاب و باز چنگال دارد حرام گوشت هستند.) تمام اقسام حشرات به غیر از ملخ حرام گوشت می‌باشند. ۲ - تقسیم‌بندی دیگربه طور کلی حیوانات حرام گوشت بر چند قسم هستند: ۲.۱ - حیوانات دریاییاز حیوانات دریایی فقط ماهی فلس (پولک) دار حلال بوده و سایر ماهیان و حیوانات دریایی حرام گوشت هستند. ۲.۲ - حیوانات خشکیحیوانات خشکی دو قسم هستند اهلی و وحشی: اما اهلی: در میان حیوانات اهلی خوردن گوشت تمام گروه‌های گوسفند و گاو و شتر حلال است اما خوردن گوشت اسب و استر و الاغ مکروه است که کراهت گوشت اسب از بقیه کمتر است و از میان حیوانات اهلی گوشت بقیه حیوانات مثل سگ و گربه و... و اما حیوانات وحشی از میان آنها آهو، گاو، بز کوهی، الاغ وحشی و گَوَزن حلال است و خوردن گوشت حیوانات درنده حرام است و آن حیوانی است که خوی درندگی دارد و دارای ناخن و دندان نیش قوی است؛ مثل شیر، پلنگ، یوزپلنگ، گرگ، یا دارای نیش ضعیفی است؛ مثل روباه، کفتار، شغال، و همچنین خرگوش اگر چه از درندگان نیست ولی حرام است و نیز همۀ حشرات؛ مثل مار، موش، سوسمار، قورباغه، خارپشت سوسک، قاب بالان، کک، شپش و... که قابل شمارش نیست. و نیز حیواناتی که مسخ شدند؛ مثل فیل، میمون، خرس و... [۴]
نفس المصدر، ص۱۵۵، مسئله ۵.
و دلیل بر این‌ها روایتی است که از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است. ۲.۳ - پرندگانپرندگان حلال‌گوشت، دو علامت داشته و غیر از آن، تمام اقسام پرندگان، حرام گوشت‌اند. ۱. پرندگانی که در هنگام پرواز بیشتر بال می‌زنند و کمتر بال خود را باز کرده و صاف نگه می‌دارند حلال گوشت می‌باشند؛ اما پرندگانی که در هنگام پرواز بیشتر بال خود باز کرده و صاف نگه می‌دارند و کمتر بال می‌زنند (کمتر بال خود را حرکت می‌دهند) حرام گوشت‌اند ۲. پرندگانی که چینه‌دان یا سنگدان یا خارپشت پا داشته باشد حلال گوشت می‌باشد. (تذکر: پرندگانی که مانند شاهین و عقاب و باز چنگال دارند حرام گوشت هستند.) [۶]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۲، ص۵۹۴، احکام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها.
۲.۴ - حشراتتمام اقسام حشرات حرام گوشت‌اند. [۸]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۲، ص۶۰۳.
(تذکر: اگر ملخ را با دست یا به وسیله دیگری زنده بگیرند، بعد از جان دادن، خوردن آن حلال است. [۹]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۲، ص۵۹۳ مسئله ۲۶۲۲.
۳ - موارد حرام شدن حلالگوشتهاحیوانات حلال گوشت نیز در چند صورت خوردن گوشت آنها حرام می‌شود: ۱. در صورت نجاست‌خوار شدن: حیوانی که از مدفوع و نجاست انسان تغذیه کنند. [۱۰]
امام خمینی، سید روح الله، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۴۰، مسئله ۱۵.
اما خوردن غیر مدفوع انسان و نجاسات دیگر سبب حرام بودن گوشت آن حیوانات نمی‌شود. [۱۱]
نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج۳۶، ص۲۷۱.
صدق نجاست‌خوار بودن به این است که تغذیه آن حیوان فقط از راه خوردن نجاسات بوده و تغذیه دیگری نداشته باشد. [۱۲]
حرعاملی، محمد بن یعقوب، وسائل الشیعة، ج۲۴، باب ۲۴ از ابواب اطعمه واشربه محرمه، ح ۲، ص۱۶۰.
(تذکر: حیوانی که بواسطه نجاست‌خواری حرام گوشت شده باشد بعد از استبراء (یعنی تا مدّتی حیوان را از خوردن نجاست باز دارند و به آن غذای پاک بدهند به نحوی که دیگر نگویند نجاست‌خوار است. و بنابر احتیاط واجب شتر را چهل روز، گاو را سی روز و بهتر است چهل روز، گوسفند را ده روز و بهتر است چهارده روز، مرغابی را پنج روز و بهتر است هفت روز، مرغ خانگی را سه روز و ماهی را یک شبانه روز استبراء کنند). [۱۳]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۲، ص۶۰۳.
گوشتش حلال می‌شود. [۱۴]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۲، ص۵۶۸، مساله ۲۵۸۳.
۲. در صورتی که انسان با آن حیوان نزدیکی کرده باشد. [۱۵]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۲، ص۶۰۱، مساله ۲۶۳۲.
در روایتی حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید خوردن گوشت و شیر حیوانی که انسان با آن وطی کرده است حرام می‌باشد.۳. حیوانی که از شیر خوک استفاده کرده و به واسطه آن شیر، گوشت و استخوان در آن پدید آمده و رشد نماید. [۱۷]
امام خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج۱، ص۶۹، مساله ۸۶.
۴ - فضولات حیوانات حرام گوشتبول و مدفوع از حیوانی که خون جهنده دارد و گوشتش خوردنی نیست نجس است اگرچه (حرمتش) عارضی باشد، مانند حیوان نجاست‌خوار و حیوانی که انسان آن را وطی کرده است. و اما بول و مدفوع از حیوانی که گوشتش قابل خوردن می‌باشد (حلال گوشت) پاک است و همچنین است حیوانی که خون جهنده نداشته و گوشت هم ندارد، مثل پشه و مگس و مانند این‌ها. اما بول و مدفوع حیوان حرام گوشت که خون جهنده ندارد ولی گوشت دارد مورد اشکال است؛ اگرچه پاک بودن آن و مخصوصاً مدفوع آن خالی از وجه نیست، همان‌طور که بنابر اقوی بول و مدفوع پرنده حرام گوشت نجس است. اگر در مدفوع حیوانی شک کند که آیا از حلال گوشت است یا حرام گوشت، چه ازاین‌جهت که خود حیوان صاحب این مدفوع مشکوک است (معلوم نیست حلال گوشت است یا حرام گوشت) و چه ازاین‌جهت که معلوم نیست این مدفوع از فلان حیوان است که مدفوعش نجس می‌باشد یا از حیوانی است که مدفوعش پاک است؛ مانند اینکه چیزی را ببیند و نداند که فضله موش است یا فضله سوسک در هر دو صورت (این مدفوع مشکوک) محکوم به طهارت است و همچنین است اگر در مدفوعی شک کند که آیا از حیوانی است که خون جهنده دارد و یا از حیوانی است که نه گوشت دارد و نه خون جهنده مانند مثال گذشته (مگس، پشه). و اما اگر شک کند در اینکه آن مدفوع از حیوانی است که خون جهنده دارد و یا از حیوانی است که گوشت دارد ولی خون جهنده ندارد - درصورتی‌که معلوم باشد که از حیوان حرام گوشت است - مورد اشکال است همان‌طور که گذشت؛ اگرچه پاک بودن آن خالی از وجه نیست. ۵ - پانویس
۶ - منبع• سایت اسلام کوئیست، برگرفته از مقاله «حیوانات حرام گوشت»، تاریخ بازیابی ۹۶/۴/۲۵. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رده‌های این صفحه : اصطلاحات فقهی | اصطلاحات اسلامی | دیدگاه های فقهی امام خمینی | غذاهای حرام گوشت در دین اسلام | فقه اهل سنت | فقه شیعه | گوشت
|