توسعتوسع، بیان مطلب به صورت تفصیلی توسط گوینده است. ۱ - تعریف«توسع» از جمله اسلوب‌های بدیعی قرآن است. در این اسلوب، گوینده سخن خود را با تفصیل و به صورت گسترده بیان می‌کند؛ ۱.۱ - مثال اول(ان فی خلق السماوات والارض واختلاف اللیل والنهار والفلک التی تجری فی البحر بما ینفع الناس وما انزل الله من السماء من ماء فاحیا به الارض بعد موتها وبث فیها من کل دآبة وتصریف الریاح والسحاب المسخر بین السماء والارض لآیات لقوم یعقلون)؛ «راستی که در آفرینش آسمانها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز و کشتیهایی که در دریا روانند با آنچه به مردم سود می‌رساند و (همچنین) آبی که خدا از آسمان فرو فرستاده و با آن زمین را پس از مردنش زنده گردانیده و در آن هر گونه جنبنده‌ای پراکنده کرده و (نیز در) گردانیدن بادها و ابری که میان آسمان و زمین آرمیده است برای گروهی که می‌اندیشند واقعا نشانه‌هایی (گویا) وجود دارد»؛ ۱.۲ - مثال دوم(او کظلمات فی بحر لجی یغشاه موج من فوقه موج من فوقه سحاب ظلمات بعضها فوق بعض اذا اخرج یده لم یکد یراها)؛ «یا(کارهایشان) مانند تاریکیهایی است که در دریایی ژرف است که موجی آن را می‌پوشاند(و) روی آن موجی (دیگر) است(و) بالای آن ابری است تاریکیهایی است که بعضی بر روی بعضی قرار گرفته است هر گاه(غرقه) دستش را بیرون آورد به زحمت آن را می‌بیند». اگر می‌خواست مطلب را به اختصار ادا کند به «او کظلمات فی بحر لجی» بسنده می‌کرد. [۴]
بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۹۶۹.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «توسع». |