تلبکونتلّ بَکُوْن، محَلی در ۵ر۲ کیلومتری جنوب غربی تخت جمشید در ارتفاع ۱۷۵۰متری از سطح دریا . فهرست مندرجات۲ - کاوشگری در تپه تلّ بَکُوْن ۳ - نتایج کاوشگری گروه امریکایی ۴ - خصوصیات سفالهای به دست آمده از پایینترین لایه تمدّنی در تپه الف ۵ - آثار به دست آمده در بخش صنایع سنگی ۶ - آثار به دست آمده در بخش صنایع استخوانی ۷ - آثار بدست آمده از بقایای حیوانات ۸ - خصوصیات لایه بالایی لایه تمدّنی در تپه الف ۹ - انواع نقوش سفالینه های تل بکون از دیدگاه برگ ۱۰ - آثار کشف شده از تل بکون ۱۱ - فهرست منابع ۱۲ - پانویس ۱۳ - منبع ۱ - معنای تلّبَغاناحتمالاً در گذشته «تلّبَغان»، به معنای تپه خدایان، نامیده می‌شده است. [۱]
لوئی وان دن برگ، ج۱، ص۴۳، پانویس ۲، باستان شناسی ایران باستان، با مقدمه رمن گیرشمن، ترجمه عیسی بهنام، تهران ۱۳۴۸ش.
این محل از دو محوطه پیش از تاریخ، به نامهای بکون الف و ب، تشکیل شده است.
۲ - کاوشگری در تپه تلّ بَکُوْندر ۱۳۰۷ و ۱۳۲۲ ش، هرتسفلد، استاد باستان شناسی دانشگاه برلین، در این محل کاوشهای باستان شناختی انجام داد. در ۱۳۱۱ و ۱۳۱۶ ش، لانگزدورف و مَک کاون، باستان شناسان امریکایی از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو، و در ۱۳۳۵ ش یک گروه ژاپنی به سرپرستی اگمی و مسودا کاوشهای دیگری برروی این دو تپه انجام دادند. ۳ - نتایج کاوشگری گروه امریکاییکار حفاری گروه امریکایی که در محوطه‌ای به وسعت ۱۲۰۰ مترمربع صورت پذیرفت، چهار لایه مسکونی را در این محل مشخص کرد که شامل خانه های چهار ضلعی با دیوارهای مشترک و تعدادی انبار حفظ و نگهداری مواد غذایی و خمره های بزرگ بود. [۲]
عباس علیزاده، «پیچیدگی ساختار اجتماعی ـ اقتصادی و فن مدیریت تجاری در یک جامعه پیش از تاریخ»، ج۱، ص۲۸، مجله باستان شناسی و تاریخ، سال ۷، ش ۱ و ۲ (اسفند ۱۳۷۲).
ظروف سفالی ، پیکره های گلی انسان و حیوان در اندازه های مختلف، ادوات ساخته شده از سنگ چخماق و سنگ اُبْسیدیَن (شیشه آتشفشانی) مته های سنگی و سرگرزهای سنگی عمده آثار به دست آمده از این محل را تشکیل می‌دهند. نتایج حاصل از کاوشهای گروه امریکایی نشان می‌دهد که پایینترین لایه تمدّنی در تپه الف متعلّق به اواخر دوره نوسنگی است. ۴ - خصوصیات سفالهای به دست آمده از پایینترین لایه تمدّنی در تپه الفسفالهای به دست آمده از این لایه دارای رنگ زرد مایل به قهوه‌ای و از نوع نسبتاً خشن و بدون نقش است. [۳]
لوئی وان دن برگ، باستان شناسی ایران باستان، ج۱، ص۴۰، با مقدمه رمن گیرشمن، ترجمه عیسی بهنام، تهران ۱۳۴۸ش.
از این لایه آثار معماری چندانی به دست نیامده است. [۴]
اورانش، فرهنگ بزرگ د لا روابط عمومی إ histoire sous لا جهت د Andr إ LeRoi در Gourhan، ج۱، ص۱۰۲، پاریس ۱۹۸۸.
۵ - آثار به دست آمده در بخش صنایع سنگیدر بخش صنایع سنگی ، تیغه های سنگیِ به کار رفته در ساخت انواع ادوات، ۶ - آثار به دست آمده در بخش صنایع استخوانیو در بخش صنایع استخوانی عناصری با کارکرد درفش و کاردک به دست آمده است. ۷ - آثار بدست آمده از بقایای حیواناتاز این لایه، بقایای استخوان حیوانات اهلی مانند گاو ، بز و سگ به دست آمده، ولی به نظر می‌رسد که در آن زمان شکار حیواناتی نظیر آهو ، گوزن و مرال نیز صورت می‌گرفته است. [۵]
اورانش، فرهنگ بزرگ د لا روابط عمومی إ histoire sous لا جهت د Andr إ LeRoi در Gourhan، ج۱، ص۱۰۲، پاریس ۱۹۸۸.
۸ - خصوصیات لایه بالایی لایه تمدّنی در تپه الفلایه بالایی (۶۱۰۰ـ۵۷۰۰ ق م) دنباله لایه قبلی است، تنها با یک تفاوت که آن هم ظهور نمونه های مختلف سفال منقوش خشن، با نقوشی به رنگهای تیره بر زمینه روشن است. ۹ - انواع نقوش سفالینه های تل بکون از دیدگاه برگسفالهای به دست آمده از تپه ب بَکون از نوع ظریفتری است که غالباً چرخ سازند. برگ، [۶]
لوئی وان دن برگ، باستان شناسی ایران باستان، ج۱، ص۴۰ـ۴۱، با مقدمه رمن گیرشمن، ترجمه عیسی بهنام، تهران ۱۳۴۸ش.
نقوش سفالهای به دست آمده از این محل را به چهار دسته تقسیم کرده است: نقوش گیاهی، نقوش جانوری، نقوش انسانی در حالات مختلف و به صورت تجریدی، و نقوش هندسی.
به نظر یون ، سفالهای تلّبکون با سفالهای شوش همعصر است، که در چند محل باستانی دیگر منطقه فارس نیز یافت شده‌اند و به اواخر هزاره پنجم و اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد تعلق دارند. ۱۰ - آثار کشف شده از تل بکوناز جمله آثار بسیار جالب و مهم کشف شده از این تپه تعداد قابل ملاحظه‌ای گلِ ممهور (حدود ۱۴۰ عدد) همراه با تعدادی قطعات گِلی با اثر پارچه و حصیر که از داخل ساختمان‌ها به دست آمده، شایان ذکر است. مجموع ادوات سنگی به دست آمده از این محل ۱۳۵۰ عدد است که در بین آن‌ها تعدادی سنگ مادر و تعداد محدودی تراشه و همچنین تیغه های سنگی به چشم می‌خورد. تعداد قابل توجهی ادوات سنگی پرداخت شده نیز از جمله دست افزارهای دیگرِ یافت شده در این تپه است. این گروه از ادوات از تیغه ساخته شده‌اند و بر روی سرتاسر هر دو لبه آن‌ها آثار پرداخت دیده می‌شود. [۷]
لانگزدورف و مک کاون، بلند-I-Bakun، ج۱، ص۷۹، A، شیکاگو ۱۹۳۲.
در بین این آثار پیکان و سرنیزه به چشم نمی‌خورد. جنس بیش‌تر این ادوات از سنگ آتش زنه ، و جنس تعدادی از آن‌ها از سنگ ابسیدی ن است که فقط به صورت تیغه های بسیار کوچک دیده می‌شوند. میانگین اندازه نمونه های اخیر ۳ر۰•۱•۵ر۴ سانتیمتر است. [۸]
لانگزدورف و مک کاون، بلند-I-Bakun، ج۱، ص۸۰، A، شیکاگو ۱۹۳۲.
بکون ب معرّف سومین مرحله سکونت انسان (۴۵۰۰ـ ۴۱۰۰ ق م) در منطقه، بعد از محلهای باستانی جاری «ب» و تپه موشکی (۷۰ ۶۲۲۴ و ۸۱ ۵۹۹۰ و C ۱۴)، است. [۹]
اورانش، فرهنگ بزرگ د لا روابط عمومی إ histoire sous لا جهت د Andr إ LeRoi در Gourhan، ج۱، ص۱۰۲، پاریس ۱۹۸۸.
۱۱ - فهرست منابع(۱) لوئی وان دن برگ، باستان شناسی ایران باستان، با مقدمه رمن گیرشمن، ترجمه عیسی بهنام، تهران ۱۳۴۸ش. (۲) عباس علیزاده، «پیچیدگی ساختار اجتماعی ـ اقتصادی و فن مدیریت تجاری در یک جامعه پیش از تاریخ»، مجله باستان شناسی و تاریخ، سال ۷، ش ۱ و ۲ (اسفند ۱۳۷۲). (۳) اورانش، فرهنگ بزرگ د لا روابط عمومی إ histoire sous لا جهت د Andr إ LeRoi در Gourhan، پاریس ۱۹۸۸. (۴) لانگزدورف و مک کاون، بلند-I-Bakun، A، شیکاگو ۱۹۳۲. ۱۲ - پانویس
۱۳ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تل‌بکون»، شماره. |