ترقفیتَرقُفی، ابومحمد عباس بن عبداللّه، محدّث و فقیه قرن سوم می‌باشد. ۱ - نسبتوی به گفته یاقوت به ترقُف، از نواحی بندنیجین منسوب است و از آن‌جا که بندنیجین مرکز باکُسایا بوده، با نسبت باکسایی نیز خوانده شده است ۲ - ولادتاز تولد و زندگی وی اطلاعی نیست. ۳ - ائمه حدیثاو را دانشمندی عابد و از ائمه حدیث معرفی کرده‌اند که بسیار روایت کرد. ۴ - پدرپدرش، عبداللّه بن ابی‌عیسی، کاتب محمد بن زهرة حارثی و فرماندار ماسُبذان و مهرجان (از نواحی بصره ) در عهد هارون الرشید (۱۴۹ـ۱۹۳) بود. ۵ - اساتیدخانواده وی در آن زمان مقیم بغداد بودند، اما ترقفی برای استماع حدیث پیوسته در سفر بود؛ در شام از محدّثان بزرگی چون محمد بن یوسف فِریابی، روّاد بن جرّاح عَسقلانی، مروان بن محمد طاطَری (یا طاهری)، ابامغیره و عبدالاعلی بن مُسَهِر غَسّانی روایت شنید. [۶]
سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۵۷.
۶ - نقل حدیثمحدّثان زیادی چون ابن ماجه ، ابوبکر بن ابی‌دنیا ، اسماعیل بن محمدصفّار ، محمد بن احمد اثرم از وی حدیث شنیده‌اند و دارقطنی او را ثقه دانسته است. [۷]
ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، ج۱، ص۳۹۷، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰).
[۹]
سمعانی، الانساب، ج۱، ص۴۵۷.
۷ - وفاتوفات ترقفی را در سامرا به سال ۲۶۷ یا ۲۶۸ نوشته‌اند. [۱۱]
ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج۱۲، ص۲۱۴، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
۸ - فهرست منابع(۱) ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲. (۲) ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف، بیروت (۱۳۸۰). (۳) ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۰. (۴) خطیب بغدادی، تاریخ بغداد. (۵) ذهبی، سیر اعلام النّبلاء. (۵) سمعانی الانساب. (۶) یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت ۱۹۹۵. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ترقفی»، شماره۳۴۵۹. |