اشاعهاشاعه در سه معنا به کار رفته است: ۱. انتشار سهم هر یک از مالکان و صاحبان حق در تمام مال یا حق. ۲. مقابل افراز. ۳. انتشار خبر. بیشتر کاربرد اشاعه در فقه، معنای نخست آن است و معنای دوم آن بیشتر با واژگان شیاع و استفاضه به کار می‌رود. از اشاعه به معنای نخست، در باب‌های تجارت، رهن، شرکت، مضاربه، مزارعه، اجاره، وقف، هبه، وصیّت و قضاء سخن رفته است. فهرست مندرجات۲ - کاربرد اشاعه در فقه ۳ - اشاعه به معنای نخست ۴ - مورد اشاعه ۵ - سبب اشاعه ۶ - اشاعه در بیع ۶.۱ - فروختن مشاع معلوم از کالای مشخص ۶.۲ - فروش میوه سر درخت به صورت مشاع ۶.۳ - خریدن قسمتی معین از حیوان ۷ - اشاعه در رهن ۷.۱ - حکم اشاعه در رهن ۷.۲ - اختلاف شریک راهن و مرتهن ۸ - اجاره، وقف و هبه مال مشاع ۹ - مضاربه با مال مشاع ۹.۱ - شرائط صحت این نوع عقود ۱۰ - اشاعه در وصیّت ۱۱ - اشاعه در قسمت ۱۲ - پانویس ۱۳ - منبع ۱ - حق مشاعبه مال یا حقّی که چند مالک یا صاحب حق در تمام آن به طور مشاع سهیم باشند، مال یا حق مشاع (مقابل مفروز) گفته می‌شود. ۲ - کاربرد اشاعه در فقهبیشتر کاربرد اشاعه در فقه، معنای نخست آن است و معنای دوم آن بیشتر با واژگان شیاع و استفاضه به کار می‌رود. ۳ - اشاعه به معنای نخستاز اشاعه به معنای نخست، در باب‌های تجارت، رهن، شرکت، مضاربه، مزارعه، اجاره، وقف، هبه، وصیّت و قضاء سخن رفته است. ۴ - مورد اشاعهمورد اشاعه یا ملک است- خواه متعلّق آن، عین باشد مانند زمین، یا منفعت مانند منفعت خانه‌ای که چند نفر با هم آن را اجاره کرده‌اند، یا حق مانند حق خیار و حق شفعه. ۵ - سبب اشاعهسبب اشاعه نیز شرکت دو یا چند نفر در مال یا حقّی است؛ خواه اختیاری باشد همچون شرکت حاصل از عقد شرکت یا حاصل از معاملات مانند خرید و فروش و خواه قهری به معنای شرکت حاصل از مخلوط شدن قهری سهم دو نفر یا بیشتر در مالی به گونه‌ای که قابل تمیز نباشد همچون شرکت ورثه در مال میت که به سبب ارث حاصل شده است. ۶ - اشاعه در بیعاشاعه در بیع دارای احکامی است که به آنها اشاره می‌شود. ۶.۱ - فروختن مشاع معلوم از کالای مشخصفروختن جزء مشاع معلوم از کالایی مشخص مانند یک سوم خانه یا زمین جایز است. ۶.۲ - فروش میوه سر درخت به صورت مشاعدر فروش میوه سر درخت، فروشنده می‌تواند سهمی مشاع از آن را مانند یک سوم، استثنا کند. ۶.۳ - خریدن قسمتی معین از حیوانخریدن قسمتی معیّن از حیوان زنده به طور مشاع مانند نصف یا یک چهارم جایز است، امّا در جواز این گونه خرید در حیوان ذبح شده، اختلاف می‌باشد. ۷ - اشاعه در رهناشاعه در رهن دارای احکامی است که به آنها اشاره می‌شود. ۷.۱ - حکم اشاعه در رهنرهن مال مشاع صحیح است. ۷.۲ - اختلاف شریک راهن و مرتهندر صورت اختلاف شریک راهن با مرتهن در نگهداری گرو، قاضی آن را می‌گیرد و خود، از جانب آن دو مال را نگهداری می‌کند و یا شخص عادلی را بر این کار می‌گمارد. ۸ - اجاره، وقف و هبه مال مشاعاجاره،وقفو هبۀمال مشاع صحیح است. البته در اجاره باید تسلیم عین به مستأجر با اذن شریک باشد و در صورت اجازه ندادن وی، به حاکم شرع مراجعه می‌شود. ۹ - مضاربه با مال مشاعنیز مضاربه با مال مشاع صحیح است، امّا باید جنس و مقدار آن معلوم باشد. ۹.۱ - شرائط صحت این نوع عقودمشاع بودن تمام سود میان عامل و مالک در عقد مضاربه،خواه به طور مساوی باشد مانند نصف و خواه یکی بیشتر و دیگری کمتر مانند دو سوم و یک سوم و نیز مشاع بودن سهم زارع و مالک در تمام محصول در عقد مزارعهو مساقاتاز شرایط صحّت این عقود است. ۱۰ - اشاعه در وصیّتهر گاه موصی برای مثال یک سوم مالش را به طور مشاع برای کسی وصیّت کند، یک سوم اموال وی برای آن کس (موصی له) خواهد بود. ۱۱ - اشاعه در قسمتبرای تقسیم مال مشترک میان شریکان، اشاعۀ مالکیّت آنان در تمام آن مال شرط است و بدون آن، موضوع قسمت محقّق نمی‌شود. ۱۲ - پانویس۱۳ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۵۲۵-۵۲۶. |