ادامبه خورشی که همراه نان یا برنج خورده می‌شود ادام گفته می‌شود. از آن در باب‌های نکاح، کفّارات و اطعمه و اشربه سخن رفته است. ۱ - تعریف اداممنظور از ادام چیزی است که همراه نان یا برنج خورده می‌شود؛ خواه جامد باشد مانند گوشت یا مایع. ۲ - داخل بودن ادام در نفقهخورش جزء نفقه‌ای است که تأمین آن بر شوهر لازم است. در اندازه و جنس آن به عرف رجوع می‌شود. امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: نفقه شرعاً اندازه‌ای ندارد، بلکه قاعده این است که به آنچه زن احتیاج به آن دارد از قبیل غذا و خورش و پوشاک و زیرانداز و روانداز و اسکان و خادم داشتن و وسائلی که برای آشامیدن و پختن و نظافتش و غیر این‌ها به آن‌ها نیاز دارد قیام نماید. [۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۳۹، کتاب النکاح، فصل فی النفقات، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
و اما خورش، از نظر مقدار و جنس مانند طعام می‌باشد که آنچه که برای امثال او در شهرش متعارف است و مناسب مزاج او می‌باشد و آنچه که عادت وی است رعایتش لازم است، حتی اگر عادت امثال او و مناسب مزاج آن‌ها مثلاً دوام بر گوشت باشد واجب می‌شود. [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۳۹، کتاب النکاح، فصل فی النفقات، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
کیفیت انفاق طعام و خورش یا به این صورت است که با شوهر در خانه او بر اساس عادت با همدیگر می‌خورند مانند بقیه عیال او؛ و یا به این صورت است که نفقه را به او تحویل می‌دهد. و شوهر حق ندارد که زن را به شکل اول، ملزم نماید، پس زن حق دارد از خوردن با او خودداری کند و نفقه‌اش را از او مطالبه کند تا در دستش باشد و هر کاری که بخواهد با آن انجام دهد؛ البته اگر زن با او طبق عادت بخورد و بیاشامد آنچه که بر عهده مرد است ساقط می‌شود و بعد از آن زن حق مطالبه آن را ندارد. [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۱، کتاب النکاح، فصل فی النفقات، مسالة۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
آنچه که برای طعام و خورش به زن داده می‌شود یا عین خوردنی است؛ مانند نان و خرما و غذای پخته و گوشت پخته از آنچه که در آماده‌کردن آن برای خوردن به علاج و ممارست و مؤونه و سختی احتیاج ندارد و یا عینی است که احتیاج به این‌ها دارد؛ مانند دانه و برنج و آرد و مثل آن‌ها، پس اگر هر دو شکل آن خلاف متعارف نباشند شوهر مختار بین آن‌ها است و زن حق امتناع ندارد. و اگر شوهر شکل دوم را اختیار کرد و آنچه را که برای خوردن تحویل داده احتیاج به مؤونه مانند هیزم و غیره داشته باشد، مؤونه آن به عهده شوهر است. و اگر یکی از آن دو خلاف متعارف باشد باید از متعارف تبعیت شود. [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۲، کتاب النکاح، فصل فی النفقات، مسالة۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
اگر بر بذل ثمن و قیمت طعام و خورش راضی شوند و زن آن را تحویل بگیرد مالک آن می‌شود و آنچه بر شوهر واجب است ساقط می‌گردد، ولی هیچ‌کدام حق ندارند دیگری را ملزم به آن کنند. [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۲، کتاب النکاح، فصل فی النفقات، مسالة۱۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
در نفقه نزدیکان‌اندازه‌ای نیست، بلکه واجب آن است که به‌اندازه کفایت باشد؛ از طعام و خورش و پوشش و مسکن با ملاحظه حال و شان و زمان و مکان، طبق آنچه که در نفقه زوجه گذشت. [۷]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۶، کتاب النکاح، فصل فی النفقات، القول فی نفقة الاقارب، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳ - ادام در کفاراتمستحب است همراه غذایی که به عنوان کفّاره پرداخت می‌گردد، خورش نیز داده شود. ۴ - خورش در روایاتدر روایات از گوشت به عنوان سرور خورش‌ها و از سرکه و روغن زیتون به عنوان خورش انبیا یاد شده است. ۵ - پانویس۶ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۳۴۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |