ممانعت در اصلایرادهای معترض به قیاس مستدِلّ در ناحیه « اصل » را ممانعت در اصل گویند. ۱ - تعریفممانعت در اصل، مقابل ممانعت در فرع بوده و عبارت است از ایرادهایی که معترض به قیاس مستدل ، به اصل آن وارد می‌نماید (چه در ناحیه منع ثبوت وصف و چه در ناحیه منع حکم اصل)، ۲ - مواردکه عبارت است از: ۱. عدم پذیرش وجود حکم در اصل؛ ۲. عدم پذیرش وجود وصف در اصل؛ ۳. عدم پذیرش صلاحیت وصف برای علیت . ۳ - نمونهبرای مثال، « شافعیه » معتقدند ظرفی را که خوک از آن خورده است، باید هفت بار آب کشید، زیرا آن را به « ولوغ کلب » قیاس می‌کنند، اما « حنفیه »، « مالکیه » و « ظاهریه » اعتراض می‌کنند که حکم اصل برای ما ثابت نیست، زیرا روایتی که دلالت می‌کند بر این که ظرفی را که سگ از آن خورده، باید هفت بار آب کشید، در نزد ما مضطرب است، و از این رو ما آن را رد می‌کنیم. [۱]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۱، ص (۷۰۰-۶۹۶).
[۲]
عبدالبر، محمد زکی، تقنین اصول الفقه، ص۸۲.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «ممانعت در اصل». |