الفوائد المشوق الی علوم القرآن (کتاب)«الفوائد المشوق الی علوم القرآن و علم البیان» تالیف شمس الدین ابو عبدالله محمد بن ابی بکر معروف به ابن القیم کتاب پیرامون موضوع علم فصاحه و بلاغت (معانی و بیان) نوشته شده که مؤلف آن مسائل مربوط به دانش معانی و بیان را از قبیل: حقیقت و مجاز تشبیه ، استعاره ، التفات ، کنایه و... به صورت مفصل همراه با استفاده از آیات قرآنی و شعر عربی، تشریح نموده است. ۱ - معرفی کتابدر حقیقت این کتاب دربردارنده مسائلی است که چهره از اعجاز بیانی قرآن برداشته، محاسن و زیبایی‌های کلام خدا را نشان می‌دهد، و لذا وی در بخش پایانی کتاب در چند فصل جداگانه مساله اعجاز قرآن را مورد اشاره قرار داده، دیدگاههای پیرامون وجوه اعجاز را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. از آنجا که مطالب این کتاب مربوط به شگفتیهای کلام خدا یعنی قرآن مجید است- مطالعه آن برای کلیه قرآن پژوهان بسیار مفید و چه بسا الزامی است. ۲ - ساختار کتابمطالب کتاب شامل دو فن و چهار فصل می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است: ۲.۱ - فن اولپیرامون فصاحت و بلاغت شامل بیست و چهار قسمت که برخی از آن عبارت است از: شریف فصاحت و بلاغت و تفاوت بین آن دو، اقسام حقیقت، اقسام مجاز شامل: استعاره، تشبیه، تمثیل ، ایجاز و اختصار، و تقدیم و تاخیر. و پیرامون آنچه اختصاص به علم معانی دارد شامل هشتاد و چهار قسمت که بعضی از آن عبارت است از: تشابه ، تکمیل ، تتمیم ، تقسیم ، حشو ، التفات ، تکرار، قسم ، مغالطه، کنایه، توریه ، براعة الاستهلال، تطبیق ، استفهام، تعجب مدح و ذم ، مبالغه ، حکایت ، استدراج و استخدام . ۲.۲ - فن دومآنچه مربوط به الفاظ و علم بدیع است شامل بیست و چهار قسمت که پاره‌ای از آن عبارت است از: تهذیب ، انسجام، اشتقاق، الحل و العقد ، تضمین المزدوج، تسمیط، توشیح، مخالفت، لزوم ما لا یلزم، تقویف، و رد العجز علی الصدر فصل اول در واژه شناسی قرآن، سوره و آیه فصل دوم در اعجاز قرآن فصل سوم: در شرایط اعجاز فصل چهارم در خطابات قرآن. ۳ - ویژگی‌ها۱- در هر موضوعی که وارد می‌شود ابتدا آن را تعریف، سپس وجه اشتقاق آن را معین و در پایان، اقسام آنرا بیان می‌نماید. ۲- برای توضیح هر کدام از اقسام موضوعات، از آیات قرآن و نیز از اشعار عربی استفاده می‌نماید ۳- در فن اول- فصاحت و بلاغت را تعریف و تفاوت آن دو را بیان نموده آنگاه به حقیقت و مجاز را نیز تعریف، اقسام آنها را ذکر و در ادامه اقسام مجاز بیست و چهارگانه قرآن را توضیح داده و برای هر کدام، از آیات مثال می‌زند ۴- در همین فن ذیل بحث زیاده در بناء: بیان می‌نماید که اگر دو کلمه باشد که از نظر بناء یکی باشند ولی حروف یکی زیادتر از دیگری باشد کلمه‌ای که حروف آن زیادتر است معنای آن ابلغ و رساتر است از دیگری مانند در واژه «مقتدر» و «قادر» ۵- در فصل دوم از مطالب پایانی: پیرامون اعجاز قرآن از جهت الفاظ و اینکه الفاظ قلیل آن دارای معانی کثیری می‌باشند سخن گفته و اقوال علماء را در این باره مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. ۴ - نسخه شناسیکتاب یک جلد، متن آن عربی، دارای ۴۰۷ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: معمولی ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- نوبت چاپ: دوم ۵- تاریخ انتشار: سال ۱۴۰۸ هجری قمری ۶- ناشر: دار الکتب العلمیة- بیروت- لبنان ۷- دارای فهرست موضوعات کتاب ۸- نام کتاب: الفوائد المشوق الی علوم القرآن ۹- نام مؤلف: شمس الدین ابو عبدالله محمد بن ابی بکر معروف به ابن قیم. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب علوم قرآن
|