استقامت در جهاد (قرآن)سعی و تلاش و نهایت کوشش مردم در دفاع از خواسته هایشان در برابر دشمنان و پایداری بر آن استقامت در جهاد می باشد. ۱ - پایداری طالوت و پیروانشطالوت و پیروانش در برابر سپاه جالوت مقاومت کرده و به پیروزی رسیدند. فلما فصل طالوت بالجنود قال ان الله مبتلیکم بنهر فمن شرب منه فلیس منی ومن لم یطعمه فانه منی الا من اغترف غرفة بیده فشربوا منه الا قلیلا منهم فلما جاوزه هو والذین ءامنوا معه قالوا لا طاقة لنا الیوم بجالوت وجنوده قال الذین یظنون انهم ملـقوا الله کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن الله والله مع الصبرین (و چون طالوت با لشكريان (خود) بيرون شد گفت: خداوند شما را به وسيله رودخانه اى خواهد آزمود پس هر كس از آن بنوشد از (پيروان) من نيست و هر كس از آن نخورد قطعا او از (پيروان) من است مگر كسى كه با دستش كفى برگيرد پس (همگى) جز اندكى از آنها از آن نوشيدند و هنگامى كه (طالوت) با كسانى كه همراه وى ایمان آورده بودند از آن (نهر) گذشتند گفتند امروز ما را ياراى (مقابله با) جالوت و سپاهيانش نيست كسانى كه به ديدار خداوند يقين داشتند گفتند بسا گروهى اندك كه بر گروهى بسيار به اذن خدا پيروز شدند و خداوند با شكيبايان است.) ولما برزوا لجالوت وجنوده قالوا ربنا افرغ علینا صبرا وثبت اقدامنا وانصرنا علی القوم الکـفرین (و هنگامى كه با جالوت و سپاهیانش روبرو شدند گفتند: پروردگارا بر (دلهاى) ما شكيبايى فرو ريز و گامهاى ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران پيروز فرماى.) فهزموهم باذن الله وقتل داود جالوت...(پس آنان را به اذن خدا شكست دادند و داوود جالوت را كشت و خداوند به او پادشاهى و حکمت ارزانى داشت و از آنچه مى خواست به او آموخت و اگر خداوند برخى از مردم را به وسيله برخى ديگر دفع نمى كرد قطعا زمین تباه مى‌گرديد ولى خداوند نسبت به جهانيان تفضل دارد.) ۲ - استقامت در جنگاستقامت و پایداری در جنگ ، سبب برخورداری انسانها از امدادهای غیبی خداوند می شود. ولقد صدقکم الله وعده اذ تحسونهم باذنه حتی اذا فشلتم وتنـزعتم فی الامر وعصیتم...(و (در نبرد احد ) قطعا خدا وعده خود را با شما راست گردانيد آنگاه كه به فرمان او آنان را مى كشتيد تا آنكه سست شديد و در كار (جنگ و بر سر تقسيم غنايم) با يكديگر به نزاع پرداختيد و پس از آنكه آنچه را دوست داشتيد (يعنى غنايم را) به شما نشان داد نافرمانى نموديد برخى از شما دنیا را و برخى از شما آخرت را مى‌خواهد سپس براى آنكه شما را بيازمايد از (تعقيب) آنان منصرفتان كرد و از شما درگذشت و خدا نسبت به مؤمنان با تفضل است.) ۳ - جهاد و مقاومت در آنجهاد و مقاومت در آن، مستوجب پاداش الهی است. وکاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر فما وهنوا لمآ اصابهم فی سبیل الله وما ضعفوا وما استکانوا..(و چه بسيار پیامبرانی كه همراه او توده هاى انبوه كارزار كردند و در برابر آنچه در راه خدا بديشان رسيد سستى نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم (دشمن) نگرديدند و خداوند شكيبايان را دوست دارد.) فـاتـهم الله ثواب الدنیا وحسن ثواب الآخرة والله یحب المحسنین (پس خداوند پاداش اين دنيا و پاداش نيك آخرت را به آنان عطا كرد و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.) ۴ - دعوت موسی از قومشدعوت قوم موسی به وسیله او، جهت پایداری در جهاد با دشمن و ورود به شهر بیت المقدس از اشاراتی است که در قرآن آمده است. و اذ قال موسی لقومه.. (و (ياد كن) زمانى را كه موسى به قوم خود گفت اى قوم من نعمت خدا را بر خود ياد كنيد آنگاه كه در ميان شما پيامبرانى قرار داد و شما را پادشاهانى ساخت و آنچه را كه به هيچ كس از جهانيان نداده بود به شما داد.) یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم ولاترتدوا علی ادبارکم فتنقلبوا خـسرین (اى قوم من به سرزمين مقدسى كه خداوند براى شما مقرر داشته است درآييد و به عقب بازنگرديد كه زيانكار خواهيد شد.) ۵ - لزوم استقامت مؤمنان در جهادمؤمنان لازم است در جهاد در راه خدا استقامت داشته باشند. و اذ غدوت من اهلک تبوی المؤمنین مقاعد للقتال...(و (ياد كن) زمانى را كه (در جنگ احد ) بامدادان از پيش كسانت بيرون آمدى (تا) مؤمنان را براى جنگيدن در مواضع خود جاى دهى و خداوند شنواى داناست.) اذ همت طآئفتان منکم ان تفشلا والله ولیهما وعلی الله فلیتوکل المؤمنون (آن هنگام كه دو گروه از شما بر آن شدند كه سستى ورزند با آنكه خدا ياورشان بود و مؤمنان بايد تنها بر خدا توکل كنند.) در تفسیر المیزان در ذیل آیه اخیر چنین آمده است: «ماده (ها میم و میم) که فعل ماضى مؤ نث غایب (هَمَّت) از آن مشتق شده به معناى تصمیم و عزمى است که در دل براى کارى جزم کرده باشى ، و کلمه (فشل) به معناى ضعف توام با ترس است .» ۶ - پایداری در پیکار با دشمنانپایداری در پیکار با دشمنان، از ویژگی‌های مردان الهی است. وکاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر فما وهنوا لمآ اصابهم فی سبیل الله وما ضعفوا وما استکانوا...(و چه بسيار پيامبرانى كه همراه او توده هاى انبوه كارزار كردند و در برابر آنچه در راه خدا بديشان رسيد سستى نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم (دشمن) نگرديدند و خداوند شكيبايان را دوست دارد.) ۷ - ترغیب مجاهدان به پایداریخداوند در جای جای قرآن مجاهدان را ترغیب می کند در پیکار با دشمنان استقامت کنند و سستی ننمایند. ام حسبتم ان تدخلوا الجنة ولما یعلم الله الذین جـهدوا منکم ویعلم الصبرین (آيا پنداشتيد كه داخل بهشت مى شويد بدانكه خداوند جهادگران و شكيبايان شما را معلوم بدارد.) ولاتهنوا فی ابتغآء القوم ان تکونوا تالمون فانهم یالمون کما تالمون وترجون من الله ما لایرجون...(و در تعقيب گروه (دشمنان) سستى نورزيد اگر شما درد مى كشيد آنان (نيز) همان گونه كه شما درد مى كشيد درد مى كشند و حال آنكه شما چيزهايى از خدا امید داريد كه آنها اميد ندارند و خدا همواره دانای سنجيده كار است.) ۸ - مردان الهی و استقامتدرخواست توفیق استقامت از خداوند، خواسته مردان الهی در هنگامه جهاد فی سبیل الله است. وکاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر فما وهنوا لمآ اصابهم فی سبیل الله وما ضعفوا وما استکانوا والله یحب الصبرین (و چه بسيار پيامبرانى كه همراه او توده هاى انبوه كارزار كردند و در برابر آنچه در راه خدا بديشان رسيد سستى نورزيدند و ناتوان نشدند و تسليم (دشمن) نگرديدند و خداوند شكيبايان را دوست دارد.) وما کان قولهم الا ان قالوا ربنا... و ثبّت اقدامنا...(و سخن آنان جز اين نبود كه گفتند: پروردگارا گناهان ما و زياده روى ما در كارمان را بر ما ببخش و گام هاى ما را استوار دار و ما را بر گروه كافران يارى ده.) ۹ - مؤمنان استوار در برابر دشمناندر هنگام جهاد با دشمنان مؤمنان وظیفه دارند استقامت کنند. یـایها الذین ءامنوا اذا لقیتم الذین کفروا زحفا فلاتولوهم الادبار (اى كسانى كه ایمان آورده ايد هر گاه (در ميدان نبرد) به كافران برخورد كرديد كه (به سوى شما) روى مى آورند به آنان پشت مكنيد.) ومن یولهم یومـئذ دبره الا متحرفا لقتال او متحیزا الی فئة فقد بآء بغضب من الله وماوه جهنم وبئس المصیر (و هر كه در آن هنگام به آنان پشت كند مگر آنكه (هدفش) كناره گيرى براى نبردى (مجدد) يا پيوستن به جمعى (ديگر از همرزمانش) باشد قطعا به خشم خدا گرفتار خواهد شد و جايگاهش دوزخ است و چه بد سرانجامى است.) یـایها الذین ءامنوا اذا لقیتم فئة فاثبتوا..(اى كسانى كه ايمان آورده ايد چون با گروهى برخورد مى‌كنيد پايدارى ورزيد و خدا را بسيار ياد كنيد باشد كه رستگار شويد.) واطیعوا الله ورسوله ولاتنـزعوا فتفشلوا وتذهب ریحکم...(و از خدا و پيامبرش اطاعت كنيد و با هم نزاع مكنيد كه سست شويد و مهابت شما از بين برود و صبر كنيد كه خدا با شكيبايان است.) در تفسیر صافی آمده است: «فتفشلوا: فتضعفوا عن قتال عدوكم. وتذهب ريحكم: دولتكم، شبهت الدولة بالريح في نفوذ أمرها وهبوبها، يقال: هبت ريح فلان إذا نفذ أمره، وقيل: لم يكن قط نصر إلا بريح يبعثها الله.» فلاتهنوا وتدعوا الی السلم وانتم الاعلون...(پس سستى نورزيد و (كافران را) به آشتى مخوانيد (كه) شما برتريد و خدا با شماست و از (ارزش) كارهايتان هرگز نخواهد كاست.) ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۱۹۸، برگرفته از مقاله «استقامت در جهاد». |