طالوت

"طالوت" اسم غیرعربی (عبری یا سریانی) و "عَلَم" است. و در لغت به معنی مطلوب بوده و نام "شاؤل بن قیس" از نوادگان بنیامین فرزند یعقوب نبی علیه السلام می­ باشد، وی اولین پادشاه بنی اسرائیل است که در بعضی علوم متبحر بوده و دارای جثه‌ای بزرگ، خوش هیکل، قوی، قهرمان و شجاع بوده است.

یادکرد قرآن از طالوت

نام طالوت دوبار در قرآن آمده است، وی ابتدا شهرتی نداشت و در مصر با پدرش در یکی از دهکده‌های ساحل رودخانه زندگی می‌کرد. نقل است بنی اسرائیل بعد از درگذشت موسی علیه السلام مرتکب گناهان شده و از فرمان خدا سرپیچی می‌کردند، خداوند به همین جرم شخصی به نام جالوت را برایشان مسلط ساخت، وی بنی اسرائیل را آزار می‌داد و آن‌ها را از سرزمینشان بیرون می‌کرد. احکام تورات را فرو می‌گذاشت از مردم باج می‌گرفت، سرانجام خداوند شمعون یا اشموئیل را بر بنی اسرائیل به پیامبری برگزید، بنی اسرائیل از او خواستند تا رهبر و امیری برای آنها انتخاب کند تا همگی تحت فرمان و هدایت او با دشمن نبرد کنند و عزت از دست رفته خود را بازیابند.

اشموئیل با آن که می‌دانست قوم او پیمان شکن هستند و از جهاد سربازخواهند زد، به فرمان خدا، طالوت را به فرماندهی آنان انتخاب کرد: «وَقالَ لَهُم نَبیهُمْ اِنّ الله قَدْ بَعَثَ لَکمْ طالوتَ مَلِکاً»؛ و پیامبرشان به آنها گفت: خداوند طالوت را برای زمامداری شما مبعوث و انتخاب کرده است.

بنی اسرائیل که سابقه درخشانی در طول تاریخ زندگی‌شان نداشتند باز دست به بهانه جویی زدند و برای فرمانده و رئیس لشکر امتیازاتی از نظر نسب و ثروت لازم می‌دانستند که در طالوت هیچکدام یافت نمی‌شد. نه از خاندان لاوی پسر یعقوب بود که سابقه نبوت داشتند و نه از خاندان یوسف و یهودا بود که سابقه حکومت داشتند بلکه از خاندان بنیامین مردی گمنام و تهی دست بود، بنابراین بنی اسرائیل اعتراض کردند که ما از او سزاوارتریم.

اشموئیل در پاسخ آنها گفت: «قالَ اِنَّ الله اصطَفاهُ عَلَیکم وَزادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلمِ وَالجِسمِ»؛؛ گفت خدا او را بر شما برگزیده و او را در علم و (قدرت) جسم وسعت بخشیده است. و در ادامه می‌گوید: «اِنَّ ءایةَ مُلکهِ اَنْ یأتیکمُ التّابوتُ فیه سَکینَةٌ مِنْ رَبِکمْ»؛ نشانه حکومت او این است که صندوق عهد به سوی شما خواهد آمد (همان صندوقی که) در آن آرامش از پروردگار و... قرار دارد. (منظور از تابوت یا صندوق عهد، همان صندوقی است که حضرت موسی علیه السلام در آن به رود نیل سپرده شد. این صندوق در جنگ ها باعث قوت و آرامش بنی اسرائیل بود ولی مدتی بود که آن را از دست داده بودند).

به هر حال بنی اسرائیل با آمدن صندوق عهد، فرمانروایی طالوت را (ظاهراً) پذیرفتند، طالوت فرماندهی سپاه را بر عهده گرفت و به جانب دشمن رفتند اما برای امتحان سپاه خود و برای این که بفهمد چقدر از او اطاعت می‌کنند به ایشان گفت:

«اِنَّ اللهَ مُبْتَلیکمْ بِنَهرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنهُ فَلَیسَ مِنّی وَمَنْ لَمْ یطْعَمهُ فَاِنّهُ مِنّی اِلّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرفَةً بِیدهِ»؛ خداوند شما را بوسیله یک نهر آب آزمایش می‌کند آنها که به (هنگام تشنگی) از آن بنوشند از من نیستند و آنها که جز یک پیمانه با دست خود بیشتر از آن نخورند از من هستند.

اما قوم پیمان شکن بنی اسرائیل به محض رسیدن به آب تا رفع تشنگی از آن خوردند، به جز عده قلیلی از ایشان که به عهد خویش وفا کردند بنابراین طالوت اکثریت را رها کرد و با بقیه به سوی جالوت شتافت، در ادامه باز هم از آن تعداد کم، گروهی از کم بودن نفرات سپاه خود اظهار ناراحتی کردند ولی گروهی که ایمانشان قوی‌تر بود گفتند: «کمْ مِنْ فِئةٍ قَلیلَةٍ غَلَبَتْ فئةً کثیرَةً بِاذنِ اللهِ»؛ چه بسیار گروههای کوچک که به فرمان خدا بر گروههای عظیم پیروز شدند.

به هر حال دو سپاه در برابر هم قرار می‌گیرند، سپاه طالوت از خدا طلب یاری می‌نمایند و جالوت بدست نوجوانی شجاع به نام داود کشته می‌شود و سپاهش فرار می‌کنند.

جمع کثیری از مفسران عدد یاران طالوت را در پیکار با جالوت، با تعداد مهاجران و انصار یعنی یاران پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ بدر و با شمار اصحاب امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف برابر دانسته و ۳۱۳ نفر برشمرده‌اند.

سرانجام طالوت

قرآن به سرگذشت و سرانجام طالوت اشاره نکرده است و در مورد سرانجام طالوت اختلافاتی وجود دارد، برخی گویند نخوت و غرور پیروزی او را از راه حق دور ساخت و به سبب محبوبیتی که داود در بنی اسرائیل داشت نسبت به او حسادت کرد و در نبردی که با فلسطینی ها داشت کشته شد. برخی گویند در اثر این حسادت به توبه و پشیمانی روی آورد و آواره بیابان ها شد. محل دفن او را "اران" می‌دانند.

پانویس

منابع

• علی محمودی، طالوت، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: ۳۰ دی ۱۳۹۱.