ارزش ایمان به خدا (قرآن)عمل بدون ایمان ارزشی ندارد بلکه اگر عمل با ایمان به خدا همراه باشد دارای ارزش و برتری خواهد بود. خداوند سقایت حجاج و عمارت مسجدالحرام را در مقابل ایمان قرار داده و عملی را که با ایمان همراه باشد را بر آنها برتری داده است. ۱ - برتری ایمان به خدابرتری ایمان به خدا، بر سقایت حاجیان و آبادانی مسجدالحرام برتری و ارزش بیشتری دارد: «اجعلتم سقایة الحاج وعمارة المسجد الحرام کمن ءامن بالله والیوم الاخر وجـهد فی سبیل الله لا یستوون عند الله...؛ آیا سیراب کردن حجاج، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانند (عمل) کسی قرار دادید که به خدا و روز قیامت ایمان آورده، و در راه او جهاد کرده است؟! (این دو،) نزد خدا مساوی نیستند! ...» ۲ - ارزش عمل با ایماندر آیه شریفه در یک طرف مقابله سقایة الحاج و عمارة المسجد الحرام بدون هیچ قید زائدی آمده، و در طرف دیگر آن، ایمان به خدا و روز جزا، و یا به عبارتی جهاد در راه خدا با قید ایمان قرار گرفته است، و این خود بخوبی می‌رساند که منظور از سقایت و عمارت در آیه، سقایت و عمارت خشک و خالی و بدون ایمان است، ذیل آیه هم که می‌فرماید: و الله لا یهدی القوم الظالمین، (بنابر اینکه تعریض به اهل سقایت و عمارت باشد بخاطر کفر و ظلمشان چنان که متبادر از سیاق هم همین است نه تعریض به خیال باطلی که کرده و حکم به تساوی نموده‌اند) این نکته را تایید می‌کند. پس معلوم می‌شود: اولا این کسانی که چنین خیالی کرده‌اند خیالشان این بوده که عمل مردم جاهلیت، یعنی سقایت و عمارت با اینکه خالی از ایمان به خدا و روز جزا بوده با یک عمل دینی توام با ایمان به خدا و روز جزا مانند جهاد برابر و مساوی است. و به عبارت دیگر، خیال می‌کرده‌اند عمل بی جان با عمل جان‌دار و دارای منافع پاک برابر است، و خدای تعالی این عقیده آنها را تخطئه کرده است. و ثانیا اینکه صاحبان این پندار خود از مؤمنینی بوده‌اند که خیال می‌کرده‌اند اعمال قبل از ایمانشان و همچنین اعمال مشرکینی که هنوز ایمان نیاورده‌اند با عمل بعد از ایمانشان که از ایشان و هر مؤمنی از روی ایمان خالص سر می‌زند برابر است، این نکته را هم سیاق انکار تایید می‌کند، و هم بیان درجات که در آیات مورد بحث آمده شاهد بر آن است. بلکه می‌توان گفت: همین که اسم صاحبان سقایت و عمارت را نبرده خود اشعار و بلکه دلالت بر این دارد که صاحبان پندار مزبور از اهل ایمان بوده‌اند، و اسمشان را نبرده تا حیثیت و احترامشان محفوظ بماند، چون در حین خطاب و نزول آیه دارای ایمان بوده‌اند، و با این حال نباید مشمول تعریض آیه قرار گرفته و ظالم نامیده شوند. ۳ - وزن و ارزش ایمانبا اینکه آیات شان نزول خاص دارد در عین حال مکمل بحث آیات گذشته است و نظیر آن در قرآن فراوان می‌باشد. در نخستین آیه می‌گوید: آیا سیراب کردن حاجیان خانه خدا و عمران مسجد الحرام را همانند کار کسی قرار دادید که ایمان به خدا و روز قیامت دارد و در راه خدا جهاد کرده است این دو هیچگاه در نزد خدا یکسان نیستند و خداوند جمعیت ستمکار را هدایت نمی‌کند (ا جعلتم سقایة الحاج و عمارة المسجد الحرام کمن آمن بالله و الیوم الآخر و جاهد فی سبیل الله لا یستوون عند الله و الله لا یهدی القوم الظالمین). سقایة هم مصدر است به معنی آب دادن و هم به معنی وسیله و پیمانه‌ای است که با آن آب می‌دهند (همانگونه که در آیه ۷۰ سوره یوسف آمده است ) و هم به معنی ظرف بزرگ یا حوضی است که آب در آن می‌ریزند، در مسجدالحرام در میان چشمه زمزم و خانه کعبه محلی وجود دارد که به نام سقایة العباس معروف است، گویا در آنجا ظرف بزرگی می‌گذاردند که حاجیان از آن آب بر می‌داشتند. از تواریخ چنین بر می‌آید که قبل از اسلام منصب سقایة الحاج در ردیف منصب کلیدداری خانه کعبه و از مهم‌ترین مناصب محسوب می‌شد. ضرورت و نیاز شدید حجاج در ایام حج به آب آن هم در آن سرزمین خشک و سوزان و کم آب که غالب ایام سال هوا گرم است به این موضوع (سقایت حاج) اهمیت خاصی می‌داد، و کسی که سرپرست این مقام بود، از موقعیت ویژه‌ای طبعا برخوردار می‌شد چرا که خدمت او به حجاج یک خدمت حیاتی به شمار می‌رفت. هم چنین کلیدداری و عمران و آبادی مسجد الحرام که مقدس‌ترین و بزرگ‌ترین کانون مذهبی حتی در زمان جاهلیت محسوب می‌شد، احترام فوق العاده‌ای برای شخص یا اشخاصی که متصدی آن بودند، بر می‌انگیخت. با همه اینها قرآن مجید می‌گوید ایمان به خدا و جهاد در راه او از تمام این کارها برتر و بالاتر است! ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ارزش ایمان به خدا». |