لباده

لَبّادَة نوعی قبا است که مردان بر روی لباس می‌پوشند، اما دوخت آن با قبا متفاوت است و امروزه فقط روحانیان از این بالاپوش استفاده می‌کنند.

پیشینه

لباده شبیه قبا است و در زمان‌های قدیم که هوا سردتر و وسایل نقلیه و گرمازا نبوده است؛ روی قبا پوشیده می‌شد و مانع نفوذ سرما به داخل یقه می‌شد. جنس آن هم پشمین یا نمدی بوده است.

اما امروزه لباده یک بالاپوش فانتزی و لوکس به حساب می‌آید که افراد بیشتر آن‌را برای تشریفات و امور رسمی، بدون قبا بر تن می‌کنند. جنس آن نیز از پارچه‌های موجود در بازار مانند فاستونی است.

ریخت‌شناسی

یقه لباده، گرد است و دور گردن را کامل می‌پوشاند و دوخت آن مهارت و چیرگی ویژ‌ه‌ای می‌طلبد چون قسمت شانه‌ها و روی سینه، باید لایه‌گذاری شود که لباس، شیک و بدون تاخوردگی بایستد؛ برخلاف قبا که لباس راحت‌تری است.

لباده، آستین‌های بلند و کاملی دارد و چون یک نوع روپوش است، دو چاک در دوطرف به‌اندازه جیب با روکش مشخص دارد که فرد بتواند از روی لباده به جیب قبا یا شلوار دسترسی داشته باشد.

دامن لباده در پایین چاک ندارد و یک تکه است.

لباده‌پوشی

امروزه لباده بیش‌تر، لباس شیک مقامات سیاسی روحانی، طلاب خاص و اساتید حوزوی دانشگاه محسوب می‌شود برخلاف قبا که لباس عمومی روحانیان و مراجع تقلید است.

کسی که لباده می‌پوشد باید صاف و بدون خمیدگی کمر بنشیند و پایین لباده را کمی روی زانوها باز کند تا درز لباده روی سینه و شکم، از هم باز نشود چون لباده بر خلاف قبا، دکمه ندارد و نیز باید مراقب بود هنگام قدم زدن، باد لباده را باز نکند.

معمولا اگر لباده رو روی قبا نپوشند، روی پیراهن بلند یا پیراهن عربی (دشداشه) می‌پوشند. روی لباده، شال یا کمربندی بسته نمی‌شود.

جنس پارچه لباده نیز باید محکم و پایدار باشد. معمولاً لباده، لباسی است که خیاطان دستمزد زیادی برای دوخت آن می‌گیرند و هر خیاطی توانایی دوخت آن را ندارد.

در شهرهای حوزوی مانند قم، نجف، مشهد و اصفهان بعضی از خیاطان ویژه لباس روحانیت، لباده نیز می‌دوزند.

درباره دوخت لباس روحانیت به ویژه «لباده»‌، مستندی نیز به نام «پرو آخر»‌ ساخته شده است.

پانویس

منابع

• اسلامی‌تنها، اصغر، لباس روحانیت شیعه به مثابه دال سیاسی در ایران معاصر، مجله علوم سیاسی، شماره ۶۰، ۱۳۹۱ش.
• ویژه‌نامه ردای بهشتی، مرکز خدمات حوزه علمیه قم، ۱۳۹۵ش، مقاله «تاریخچه لباس روحانیت».
• مستند خیاطی که برای روحانیون لباس می‌دوزد، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۳۰ شهریور ۱۳۸۷ش.