پهلوان
پهلوان واژه‌ای فارسی است که در آسیای باختری برای نامیدن برخی ورزشکاران حرفه‌ای به کار می‌رود.
پهلوان ترکیبی‌است از «پهلَو» + «ـان» و آن را منسوب به پَهلَو سرزمین و مردم آن دیار دانسته‌اند که مردمانش به توانایی و دلیری شهرت داشتند. سنت‌هان ایشان هم که آمیزه‌ای از سلحشوری و جوانمردی بوده‌است نزد ایرانیان به سنت پهلوانی مشهور گشت و بر زندگی و حماسه‌های ایرانیان تأثیر بسیاری گذاشت.
برخی از ملقبان به «پهلوان» عبارتند از:
- گرشاسپ
- رستم («جهان‌پهلوان»)
- کیخسرو («شاه پهلوان»)
- اسفندیار
- فیله همدانی
- پوریای ولی
- پهلوان موسی خمیس گرزدین وند
- ابراهیم حلاج یزدی
- پهلوان حسین گلزار کرمانشاهی
- اکبر خراسانی
- حمزه پهلوان پور پهلوان اول دوره پهلوی و صاحب زورخانه پهلوان پور
- پهلوانعلی آقا جاویدان کرمانشاهی
- پهلوان سید علی (۱۲۸۵–۱۳۵۲)
- احمد وفادار (۱۳۰۶_۱۳۸۳)
- غلامرضا تختی (۱۳۰۹–۱۳۴۶)
- یعقوب‌علی شورورزی (۱۳۰۲–۱۳۷۸)
- خلیل عقاب
- حسن یزدانی
- روح الله داداشی (۱۳۶۰-۱۳۹۰)
القاب و عناوین پهلوانان
القاب و عناوین پهلوانان به شرح زیر بوده‌است:
- پهلوان اول کشور
این پهلوان باید تمام پهلوانان کشور را مغلوب کرده آخرین کُشتی (حرفه ایی ترین و پیشرفته ترین ورزش رزمی) را در حضور پادشاه می‌گرفت.
- پهلوان صاحب تاج
کسی که غیر از مقام پهلوانی و استادی و نیروی بدنی به نیکنامی معروف بوده مضافاً به کسوت و طریقت اهل فقر درآمده باشد ضمن انجام مراسمی به دست پیر و مرشد و مراد خویش به استعمال تاج فقر مفتخر می‌گردید.
- بد افت
کشتی گیرانی که در دست حریف سرسختی نشان داده او را به زحمت می‌انداخته‌اند بدافت می‌شدند.
- بدل‌کار
از فنون کشتی یکی بدل‌کاری است یعنی هر فن که حریف به کار ببرد او بدل کند و حریف را به زحمت بیندازد.
- پهلوان زورگر
زورگران معمولا از تنومندترین ورزشکاران باستانی بوده‌اند که چون بدنشان با آلات سنگین ورزشی به ورزیدگی و رسایی کامل می‌رسید به نمایش زورگری در نزد رجال درجه اول و حکام و خوانین یا در محلهای عمومی می‌پرداختند و از این رهگذر ارتزاق می‌کردند.
- پهلوان کنفت کن
به کسی می‌گفتند که در کشتی مقام و منزلتی نداشت ولی هنگام درگیری و زورآزمایی با پهلوانان نامی سرسختی نشان می‌داد و با نیرنگ و زیرکی مقاومت می‌کرد و گهگاه با حرکاتی ناشایست موجب لکه‌دار شدن حیثیت حریف می‌گشت.
- پهلوان پنبه
این پهلوان ورزشکاری بود درشت اندام و قوی هیکل ولی بی هنر و جبون و ترسو که نه میدان رفته و کشتی گرفته بود و نه جسارت و شجاعتی از خود نشان می‌داد اما تا بخواهی ادعای پهلوانی می‌کرد و در عالم حرف و پرچانگی پشت حریفان نامدار را به خاک می‌مالید.
بازوبند پهلوانی ایران
رقابت‌های کشتی پهلوانی ایران برای شناختن پهلوانِ ایران، رقابت‌های ورزشی است که هر ساله در ایران برگزار می‌شود و در آن ورزشکاران از سراسر ایران برای دستیابی به بازوبند در آن شرکت می‌جویند. اگر چه این رقابت‌ها ریشه‌های باستانی دارد، چارچوب نوین آن از سال ۱۳۲۳ (۱۹۴۴) برگزار شده‌است. برنده این رقابت‌ها پهلوان نامیده می‌شد و دارنده بازوبند پهلوانی می‌شد. پهلوانان صاحب بازوبند پهلوانی ایران علاوه بر مقام پهلوانی از لحاظ اجتماعی نیز جایگاه ویژه‌ای در میان توده مردم داشتند.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سرزمین پارت در پارسی باستان «پَرثَوه» خوانده می‌شد و سپس‌تر به «پَهلَو» تبدیل شد.
- ↑ افشاری، «پهوان».
- ↑ «قد کشیدن در گود مقدس». ایران آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۰۲.
- ↑ پهلوان
- ↑ پویا عباسی (۵ آذر ۱۳۸۸). «پهلوانی؛ از معابر زرتشتیان تا تختی» (PDF). تماشاگر، مؤسسه همشهری. ص. ۷۴-۷۵. شاپا ۷۵۳۵-۱۷۳۵. دریافت‌شده در ۱ خرداد ۱۳۹۳.
- ↑ Sarrafi, Khashayar. "Modern Pahlevan: Jahan Pahlevan Takhti" (PDF). Shanghai University. Archived from the original (PDF) on 22 May 2014. Retrieved 1 August 2012. ;
منابع
- افشاری، مهران. «پهلوان». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۴. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.
- افشاری، مهران. «پهلوان». دانشنامهٔ جهان اسلام. بنیاد دائرةالمعارف اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱.