شورای ملی افغانستان
شورای ملی افغانستان که قوهٔ مقننهٔ جمهوری اسلامی افغانستان نیز یاد می‌شود، عالی‌ترین نهاد قانون‌گذاری در کشور افغانستان است که از دو مجلس ولسی جرگه و مشرانو جرگه تشکیل شده‌است. طبق قانون اساسی افغانستان رکن قانون‌گذاری در نظام جمهوری اسلامی افغانستان قوهٔ مقننه می‌باشد که در اصطلاح حقوقی افغانستان به آن شورای ملی گفته می‌شود.
شورای ملی افغانستان | |
|---|---|
| شورای ملی شانزدهم | |
| گونه | |
| گونه | |
| سازمان‌ها | ولسی جرگه مشرانو جرگه |
| تاریخچه | |
| بنیادگذاری | ۱۴ سرطان/تیر ۱۳۱۰ |
| رهبری | |
رئیس شورای ملی | میر رحمان رحمانی |
رئیس مجلس اعیان | |
| کرسی‌ها | ۲۵۰ |
| شعار | |
| وَأْمُرْهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ | |
| وبگاه | |
| پی‌نوشت | |
| مجلس افغانستان در اصل شامل شورای ملی و مجلس اعیان نام داشت. اکنون به مجموعهٔ این دو «شورای ملی» می‌گویند. شورای ملی نخست تا سیزدهم از ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۱ بود و پس از کودتا تا ۱۳۸۴ راکد شد. | |
طبق مادهٔ ۸۱ قانون اساسی افغانستان شورای ملی این‌گونه بیان شده‌است:
«شورای ملی جمهوری اسلامی افغانستان به حیث عالی‌ترین ارگان تقنینی مظهر ارادهٔ مردم آن است و از قاطبهٔ ملت نمایندگی می‌کند.»
تاریخچهٔ شورای ملی
تاریخچهٔ شورای ملی به دورهٔ امان‌الله خان بازمی‌گردد که طرح بنیان‌گذاری آن در نظامنامهٔ اساسی حکومت وی گذاشته شد. البته این پارلمان بیشتر جنبهٔ مشورتی داشت. در دورهٔ نادر خان پارلمان به دو مجلس شورای ملی و مجلس عیان تأسیس شد؛ که نخستین دورهٔ شورای ملی در تاریخ ۱۸ سنبلهٔ ۱۳۱۰ ه.ش با عضویت ۱۱۱ تن در قصر سلام خانهٔ ارگ آغاز به کار کرد. از آن دوره تا کودتای داوود خان ۱۳ دورهٔ تقنینی دایر گردید که اکثر نمایندگان آن انتصابی بودند تا آنکه با رأی مردم انتخاب شوند. پس از کودتای داوود خان، او شورای ملی را منحل و در قانون اساسی پارلمانی به نام ملی جرگه که یک مجلس بود را مد نظر گرفت، اما هیچوقت این مجلس کار خود را آغاز نکرد.
پسان‌تر در دورهٔ نجیب الله دوباره شورای ملی پس از ۱۴ سال آغاز بکار کرد. این مجلس فقط یک دوره ادامه یافت و با سرنگونی حکومت نجیب و برپایی حکومت مجاهدین و طالبان تا روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، افغانستان فاقد قوهٔ مقننه (شورای ملی) بود.
یکمین دورهٔ شورای ملی افغانستان در تاریخ ۲۷ قوس/آذر پس از مدت‌ها آغاز به کار کرد.
سهمیه‌بندی اعضا
مجلس نمایندگان
اعضای مجلس نمایندگان توسط مردم و از طریق انتخابات آزاد و برای یک دورهٔ پنج ساله انتخاب می‌شود؛ در فرد می‌تواند بدون محدودیت برای هر تعداد دوره مجلس خود را نامزد کند. اعضای مجلس نمایندگان به تناسب جمعیت هر حوزه تقسیم شده، تعداد آنان حداکثر به ۲۵۰ نماینده می‌رسد. حداقل ۲۷٪ از سهمیهٔ کرسی‌های پارلمان به زنان اختصاص داده شده و کوچی‌ها ۱۰ نماینده و سیک‌های افغانستان نیز ۱ نماینده در مجلس نمایندگان دارند. اعضای پارلمان از طریق انتخابات تک رأی غیرقابل انتخاب به پارلمان راه می‌یابند و هر کدام از نامزدها که بیشترین آراء را در انتخابات کسب کند به مجلس راه می‌یابند.
مجلس سنا
اعضای مجلس سنا ۱۰۲ تن است که تمامی آنان انتصابی می‌باشند. یک‌سوم اعضای مجلس سنا را شوراهای ولایتی (برای ۴ سال)، یک‌سوم دیگر را شوراهای ولسوالی (برای ۳ سال) و یک سوم باقی مانده توسط رئیس‌جمهور (برای ۵ سال) انتخاب می‌شود. رئیس‌جمهور باید ۲ تن را به نمایندگی از معیوبان و معلولان، ۲ تن از کوچی‌ها تعیین کند و نیمی از افراد منتصب از طرف رئیس‌جمهور را باید از میان زنان انتخاب شوند. افراد انتصابی عضویت خود را در شوراهای دیگر از دست می‌دهد و طبق قانون شخص دیگری جایگزین آنان می‌شود. بدلیل آنکه تاکنون در افغانستان انتخابات شوراهای ولایتی برگزار نشده‌است، شوراهای ولایتی به جای شوراهای ولسوالی نماینده برای مجلس سنا انتخاب می‌کند.
جدول سهمیه‌بندی
| نام ولایت | مجلس نمایندگان | سهمیه زنان
در مجلس نمایندگان | مجلس سنا | نام ولایت | مجلس نمایندگان | سهمیه زنان
در مجلس نمایندگان | مجلس سنا |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اروزگان | ۳ | ۱ | ۲ | فاریاب | ۹ | ۳ | ۲ |
| بادغیس | ۴ | ۱ | ۲ | فراه | ۵ | ۱ | ۲ |
| بامیان | ۴ | ۱ | ۲ | قندوز | ۹ | ۲ | ۲ |
| بدخشان | ۹ | ۲ | ۲ | قندهار | ۱۱ | ۳ | ۲ |
| بغلان | ۸ | ۲ | ۲ | کابل | ۳۳ | ۹ | ۲ |
| بلخ | ۱۱ | ۳ | ۲ | کاپیسا | ۴ | ۱ | ۲ |
| پروان | ۵ | ۲ | ۲ | کنر | ۴ | ۱ | ۲ |
| پکتیا | ۵ | ۱ | ۲ | لغمان | ۴ | ۱ | ۲ |
| پکتیکا | ۴ | ۱ | ۲ | لوگر | ۴ | ۱ | ۲ |
| پنجشیر | ۲ | ۱ | ۲ | ننگرهار | ۱۴ | ۴ | ۲ |
| تخار | ۹ | ۲ | ۲ | نورستان | ۲ | ۱ | ۲ |
| جوزجان | ۵ | ۱ | ۲ | نیمروز | ۲ | ۱ | ۲ |
| خوست | ۵ | ۱ | ۲ | میدان وردک | ۵ | ۲ | ۲ |
| دایکندی | ۴ | ۱ | ۲ | هرات | ۱۷ | ۵ | ۲ |
| زابل | ۳ | ۱ | ۲ | هلمند | ۸ | ۲ | ۲ |
| سرپل | ۵ | ۱ | ۲ | کوچی | ۱۰ | ۳ | ۲ |
| سمنگان | ۴ | ۱ | ۲ | معلولین | ---- | --- | ۲ |
| غزنی | ۱۱ | ۳ | ۲ | سیک | ۱ | --- | --- |
| غور | ۶ | ۲ | ۲ | ||||
| منابع: | |||||||
ساختار اداری شورای ملی
هیئت اداری
طبق مادهٔ ۸۷ قانون اساسی افغانستان هر دو مجلس یک عضو خود را به عنوان رئیس، دو عضو دیگر را به عنوان نایب اول و دوم رئیس و دو عضو دیگر را به عنوان منشی و نایب منشی برای یک دورهٔ یکساله انتخاب می‌کند.
کمیسیون‌ها
کمیسیون‌های دائمی
طبق مادهٔ ۸۸ قانون اساسی افغانستان هر دو مجلس بر طبق اصول داخلی دارای کمیسیون‌های دائمی می‌باشد.
کمیسیون‌های خاص
طبق مادهٔ ۸۹ قانون اساسی، مجلس نمایندگان به پیشنهاد یک‌سوم اعضا، کمیسیون مخصوصی جهت بررسی و مطالعهٔ حکومت تشکیل دهد.
دارالانشاء
هر دو مجلس دارای یک دارالانشاء می‌باشد که وظیفهٔ حمل و نقل، تنظیم ارتباطات، کتابخانه، برنامهٔ کاری جلسات و ترتیب اسناد و لوازم کاری را بر عهده دارد.
وظایف شورای ملی
در مادهٔ ۹۰ قانون اساسی افغانستان، شورای ملی شش وظیفه دارد:
۱. تصویب، تعدیل یا لغو قوانین یا فرامین تقنینی.
۲. تصویب برنامه‌های توسعه‌ای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تکنولوژیکی.
۳. تصویب بودجهٔ دولتی و اجازهٔ اخذ یا اعطای قرضه.
۴. ایجاد واحدهای اداری، تعدیل یا الغای آن . ۵. تصدیق معاهدات و میثاق‌های بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.
۶. سایر صلاحیت‌های مندرج این قانون اساسی. وظایف خاص مجلس نمایندگان:
۷. اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا.
۸. اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های توسعه‌ای و بودجهٔ دولتی.
۹. تأیید یا رد مقرری‌ها مطابق به احکام قانون اساسی.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ «خانهٔ ملت: معرفی مختصر شورای ملی افغانستان». حقوق‌دانان. ۲۰ آبان ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «پیشینهٔ پارلمان در افغانستان». وب‌سایت رسمی پارلمان افغانستان.
- ↑ ایوب آروین (۲۲ دی ۱۳۸۸). «شورای ملی افغانستان اختیارات و ساختار». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ مادهٔ هشتادم قانون اساسی افغانستان (PDF). صص. صفحه ۴۲.
- ↑ «نکاتی که باید دربارهٔ نظام انتخاباتی افغانستان بدانید» (به انگلیسی). BBC News فارسی. ۲۰۱۸-۱۰-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۳۰.
- ↑ مادهٔ هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان (PDF). صص. صفحهٔ ۴۳.
- ↑ «حکومت سیزده سالهٔ کرزی». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۸.
- ↑ "ساختار دولت جمهوری اسلامی افغانستان | Pajhwok Election site". elections.pajhwok.com (به dr). Retrieved 2018-10-28.
- ↑ «سهمیه کرسی‌های ۳۴ ولایت در انتخابات پارلمانی». شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۱.
- ↑ «نکاتی‌که باید دربارهٔ نظام انتخاباتی افغانستان بدانید». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۸-۱۰-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۱.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. مادهٔ هشتاد و هفتم.
- ↑ قانون اساسی. صص. مادهٔ هشتاد و هشتم.
- ↑ قانون اساسی. صص. مادهٔ هشتاد و نهم.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. مادهٔ نودم.
- ↑ قانون اساسی. صص. مادهٔ نود و یکم.
- «نقش جرگه‌ها و لویه‌جرگه‌ها و شوراها در افغانستان» (PDF). ولسی جرگه. دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۳۹۱.