قلب‌العقرب
قَلب‌العَقرَب، کژدم‌دل یا سَدویس (به انگلیسی: Antares یا Alpha Scorpii) درخشان‌ترین ستارهٔ صورت فلکی کژدم است. قلب عقرب یک ابرغول سرخ و یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان است. این ستاره احتمالاً از سال ۱۵۰ میلادی این‌گونه درخشان است چرا که در سال ۲۰۰ پ.م. آن را کم‌نورتر از ستاره کفه شمالی توصیف کرده‌اند.
Antares 3° region on DSS2 all sky survey | |
| اطلاعات رصدی مبدأ مبدأ (ستاره‌شناسی) اعتدال مبدأ (ستاره‌شناسی) | |
|---|---|
| صورت فلکی | عقرب |
| بعد | 16 29 24 |
| میل | 55″25′−26° |
| قدر ظاهری (ع) | 1.09 |
| مشخصات | |
| نوع طیف | M1.5Iab-b / B2.5V |
| شاخص رنگ U−B | ۱٫۳۴ |
| شاخص رنگ B−V | ۱٫۸۷ |
| نوع متغیر | LC-type |
| اخترسنجی | |
| سرعت شعاعی (Rv) | −۳٫۴ ک.م./ث |
| حرکت خاص (μ) | بعد: −۱۰٫۱۶ mas/yr میل: −۲۳٫۲۱ mas/yr |
| اختلاف‌منظر (π) | ۵٫۴۰ ± ۱٫۶۸ mas |
| فاصله | حدود ۶۰۰ سال نوری (حدود ۱۹۰ پارسک) |
| جزئیات | |
| جرم | ۱۵٫۵ M☉ |
| درخشندگی | ۶۵٬۰۰۰(بولومتریک) L☉ |
| درجه حرارت | ۳٬۵۰۰ کلوین |
| نام‌گذاری‌های دیگر | |
| ارجاعات پایگاه‌های داده | |
| سیمباد | اطلاعات |
توصیف پیشینیان
اقرب‌الموارد می‌نویسد: قلب‌العقرب ستاره‌ای است نورانی و در کنار آن دو ستاره است. صبح‌الاعشی ج ۲ ص ۱۶۰ می‌نویسد: یکی از ستارگان منازل قمر است، و آن ستاره‌ای است قرمز و نورانی در میان دو ستاره کم نور که عربان آن دو را «نیاطی القلب» خوانند و اصحاب صور این ستاره را قلب گویند از آنجا که در موضع قلب از صورت عقرب قرار دارد؛ و قلوب چهار ستاره‌اند: یکی همین قلب‌العقرب، دوم قلب‌السمکه، سوم قلب‌الثور، چهارم قلب‌الاسد، و هر جا قلب به طور اطلاق و بدون اضافه ذکر شود مراد قلب العقرب است.
اسطورهٔ ستاره‌شناسی
در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ستارهٔ کژدم‌دل نماد اپوش، دیو خشکی شناخته می‌شود که با تیشتر، ایزد باران و باروری خاک در نبرد است. ستاره نماد ایزدتیشتر، شباهنگ است که درخشان‌ترین ستارهٔ آسمان شب در آسمان ایران‌زمین است.
جستارهای وابسته
الف:
زمین (۴) > ناهید (۳) > مریخ (۲) > تیر (۱)
ب:
مشتری (۸) > زحل (۷) > اورانوس(۶) > نپتون (۵) > زمین (بدون شماره)
پ:
شباهنگ (۱۱) > خورشید (۱۰) > ولف ۳۵۹ (۹) > مشتری (بدون شماره)
ت:
دبران (۱۴) > نگهبان شمال (۱۳) > رأس پیکر پسین (۱۲) > شباهنگ (بدون شماره)
ث:
ابط‌الجوزا (۱۷) >قلب عقرب (۱۶) > پای شکارچی (۱۵) > دبران (بدون شماره)
ج:
وی‌وای سگ بزرگ (۲۰) >وی‌وی قیفاووس (۱۹) > مو قیفاووس (۱۸) > ابط‌الجوزا (بدون شماره)
فیلم *مالیخولیا* اثر *فون تریه* درباره‌ی نزدیک شدن این ستاره به زمین است.
منابع
*منبع اطلاعات جدول: Bright Star Catalogue.
- Wikipedia-bijdragers, "Antares," Wikipedia, de vrije encyclopedie, (accessed januari 31, 2008).
- بهار، مهرداد، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: چاپ سوم ۱۳۷۸ خ.
- ↑ SIMBAD Astronomical Database (به انگلیسی) (Results for CCDM J16294-2626A/B ed.) Retrieved on 2006-10-23.
- ↑ (Zuben-el-schemali)، زُبن شمالی نام عربی آنست که به زبان‌های اروپایی رفته. زُبن در عربی به معنی چنگال (عقرب) است.[۱] بایگانی‌شده در ۲ مارس ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine منظور از کفه در فارسی کفهٔ شمالی ترازو است.
- ↑ «دهخدا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹.