دهفیش

ده‌فیش تاکنون ۳ دوره را طی کرده‌است که به شکل کنونی درآمده‌است. ده‌فیش اول در قلعه‌ای ۳ طبقه بوده‌است و حدود ۱۲۰ خانواده در آن زندگی می‌کردند. برای جلوگیری از ورود بیگانگان به درون قلعه دور تا دور آن را خندقی به عرض ۱۵ متر و عمق نامعلومی زده بودند که هیچ اسبی نتواند از روی آن بپرد و برای ورود و خروج خودشان تخته‌ای داشتند که از درب ورودی با بند و منجنیق روی آن می‌گذاشتند.

اقتصادشان بر پایه کشاورزی و کشت آن‌ها ذرت؛ پنبه؛ گندم؛ جو و تنباکو بوده‌است و همچنین در دامنه کوه ازگوی انجیر و انار بوده که انجیرهای آن پرثمر می‌شده و نیز نخلستان‌های فراوان که حدود ۱۲۰۰۰ نخل خرما داشته‌اند؛ حدود ۲۰ چاه در آنجا بوده که از آب آن برای آبیاری درختانشان استفاده می‌کردند. این دوره اول ده‌فیش بود که به ده فیش علیا معروف است.

پس از آن از حالت قلعه نشینی خارج می‌شوند ولی قلعه تخلیه نمی‌شود و عده‌ای از آن‌ها به پایین‌تر یعنی کنار مسجد خواجه شفیع که حالا مسجد امام علی (ع) است کوچ می‌کنند حاج شاه احمد در آنجا خانه و حمام می‌سازد و کم‌کم آنجا وسعت می‌گیرد و تا کنار شاه میر عالی حسین پیشروی می‌کند و پی ریزی ده‌فیش دوم را انجام می‌دهد که به ده فیش سفلا معروف است. در این دوران یک قلعه دیگری به نام قلعه کیش هم وجود داشته که کشیشان و مغ‌ها در آن زندگی می‌کردند؛ می‌گویند که آخرین بازماندگان زردشتی ده فیش هم قلعه‌ای داشته‌اند که قسمت غربی روستا قرار داشته و دارای ۲ برج بلند بوده که هنوز هم خرابه‌های ان به همراه یک چاه به عمق ۳۰متر باقی مانده‌است.

دارای سه امامزاده می‌باشد که یکی در ورودی جنوب غربی روستا با نام میرعالی حسین و دیگری امامزاده سلیمان و امامزاده شمس الدین می‌باشد. کنار تاریخی بی بی نیز از جمله درختان تنومندو کهنسال است که قدمت چندین صد ساله یا به نحوه بیش از هزار ساله دارد. مجموعه برکه‌های سنتی روستا که گنبدی شکل و مُدَوَّر اند که اکثر آنها در کنار کُنار بی بی واقع شده‌اند یا برکه‌های سنتی دیگر که در نقاط مختلف روستا واقع می‌باشند و جلوه ویژه‌ای دارند.

پیشهٔ مردم روستا کشاورزی است و اغلب اهالی روستا کشاورز هستند، و محصولات روستا غالباً جو و گندم، هندوانه، ذرت، پنبه و خرما و تقریباً تمامی محصولات گرمی‌سری به عمل می‌آید. البته مشاغل روستابه مقتضای زمان دستخوش تغییر و تحول گوناگون بوده و عده کثیری از ساکنان ده‌فیش اقامت کشورهای حوزهٔ خلیج فارس را دارند، و در کشور کویت و امارات عربی متحده مشغول به کار هستند مردم ده‌فیش مردمانی بسیار فهمیده و با شعور بوده و ۹۸٪تحصیل کرده و تعداد بسیار زیادی نیز دارای تحصیلات عالیه هستند روستای ده‌فیش روستایی تمام شیعه بوده و مردمانش به شجاعت و زرنگی و غیرت شهره می‌باشند. بیشتر کارمندان دبستان و مدرسه‌ها بومی هستند. در این روستا آب شرب از لوله‌کشی بهداشتی و در گذشته‌های دور نیز از آب آب انبار (برکه) استفاده می‌کردند. ولی اکنون دیگر با وجود آب شرب شیرین و لوله‌کشی دیگر کسی از آب برکه استفاده نمی‌کند.

در شرق روستا منبع فراوانی از سنگ گچ وجود دارد. کوه‌ها زیبا و رنگارنگ اطراف روستا را احاطه کرده که از معروفترین آن‌ها کوه سیاه یا (شاه نشین) است که بلندترین نقطه آن ۱۵۱۶ متر از سطح دریا است. رودهای (رودخانهٔ فصلی) فقط درفصل زمستان در جریان هستند. که معروفترین آن رود هوا است که در زمستان به دریاچه هرم می‌ریزد و بقیه فصول سال خشک است. رود منال نیز در شمال روستا به وسیله چشمهٔ از طرف جویم دایماً در جریان است که مورد استفاده کشاورزان و دامداران بخش جویم و بنارویه است و به مرسوم قدما سهمیه بندی شده‌است. قناتهایی نیز در شرق آبادی وجود دارد که حاکی از سخت کوشی مردم روستا بوده‌است، و فعلاً به علت تغییرات جوی و کمبود آب متأسفانه خشکیده‌است. در چند سال اخیر گروه‌های اکتشافگر حوزه صنعت نفت و گاز محل‌هایی را به عنوان معدن چاه نفت وگاز علامت‌گذاری شده‌است که در آینده در صورت نیاز سازمان مربوطه به حفر آن خواهد پرداخت…

موقعیت جغرافیایی گونه‌های جانوری نیز دستخوش تغییرات گردیده و فعلاً از پرندگان بومی: کفتر چاهی (کبوتر)، چکاوک، بادخور، چکاوک، چکاوک هدهد، دم جنبانک ، جغد، گنجشک، سبزقبا، سهره، قُمری، تیهو، فاخته، بلبل، کبک، تیهو، انواع گنجشک، دراج، و بسیاری دیگر از پرندگان گونه گرمسیری. و از پرندگان مهاجر در فصل زمستان و بهار درنا، انواع اردک و آنقوت که معمولاً آنقوت‌ها بومی هستند و در تمامی فصول دیده می‌شوند. جانواران نیز مانند: گرگ، شغال، روباه، کفتار، سمور، گربه زباد، گربه وحشی، بز کوهی، پلنگ، یوزپلنگ، روباه، گرگ، خوک، کفتار، شغال، جوجه‌تیغی خرگوش، تشی (چوله)، خارپشت و انواع موش‌های صحرایی. یوزپلنگ و تا این چنده اخیر در کوه سیاه تعداد زیادی پلنگ نیز وجود داشت که متأسفانه در اثر خشک سالی نایاب شده‌است در کوه‌های آبادی کل و بزکوهی نیز در ارتفاعات زیاد هستند. کنارستان دهفیش که حالا باید متأسفانه تراکتورستانش نامید در شرق آبادی مامن خوبی برای گونه‌های جانوری بود که از جمله آهو را می‌توان نامبرد.

انواعی از خزندگان مختلف، مار و عقرب و رتیل و بسیاری از خزندگان دیگر نیز به چشم می‌خورد. خزندگان زیبایی چون آفتاب‌پرست‌ها نیز در اطراف روستا قابل دیدن می‌باشند. مارمولک‌ها و مارمولک‌های صحرایی مانند کلبوک نیز به چشم می‌خورد. ونیز بزغاله مار (همان بزمچه یا بزمک) نیز در اطراف روستا مشاهده شده‌است…

زنبور سرخ (باز گولته golate)، زرد و سبز، و زنبورعسل فراوان است و عسل در کوه‌های ده‌فیش معروف و فراوان است. تقریباً تمامی گیاهان دارویی و چاشنی‌های غذایی در زمین‌ها و کوه‌های روستا یافت می‌شود. مخصوصاً آویشن و بابونه و مروتلخ، خاکشیر، اسفناج، شنبلیله، شوید، و… و بسیاری گیاهان دیگر که بیشتر با اسم‌های محلی شناخته می‌شود و اسم رایج فارسی آن نیاز به تحقیق و تفحص دارد.

وبلاگ کوچی انصاری بایگانی‌شده در ۲ فوریه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine سایت پرنیان دهفیش