درنا

کلنگ واژه‌ای پهلوی برای این گروه از پرندگان است که در کتاب «بندهش» آمده بود. تا یک سدهٔ گذشته نام کلنگ در شعرهای شاعران ایران‌زمین، فرهنگ‌های فارسی و کتاب‌های عمومی به کار می‌رفت. نام سنتی آن در بسیاری از گویش‌های ایران «قُلِنگ» است. گاهی به نام «قطار کُلَنگ» یا «غازقُلِنگ» نیز یاد می‌شود. نام‌واژهٔ ترکی «درنا» از زمان چاپ کتاب «پرندگان ایران» در زبان فارسی رایج شد و برای نام فارسی گونه‌ها برای ترجمهٔ نام انگلیسی آن یعنی Crane به کار می‌رود. اکنون نام‌واژهٔ فارسی کهن «کلنگ» برای نام خانواده و راسته این گروه از پرندگان به کار می‌رود. نام این پرنده در زبان کردی، قوڵینگ (قوڵه‌نگ، قوڵنگ، قورنگ، قورینگ است. همچنین «کلنگ» نام یک برنامه نرم‌افزاری با نماد پرنده‌ای افسانه‌ای است. در انگلیسی واژهٔ Crane هم به معنی «درنا» و هم به معنی «جرثقیل» است.

درنا از واژهٔ ترکی turna و آن نیز از زبان نیاترکی به‌صورت turunya گرفته شده‌است.

درناها اندازه‌های بسیار بزرگی دارند. برخی معتقدند که این پرندگان درازترین پرندگان پروازی هستند. کوچک‌ترین درنا، درنای طناز است که حدود ۹۰ سانتی‌متر طول دارد و بزرگ‌ترین آن‌ها نیز درنای ساروس است که می‌تواند تا ۱۷۵ سانتی‌متر رشد کند. درنای کاکل‌قرمز با ۱۲ کیلوگرم وزن، سنگین‌ترین گونهٔ درنا است. شاهپرهای ثانویهٔ داخلی بال‌های درناها خیلی بلند شده و روی دم را می‌پوشانند. این پرنده‌ها در زمان پرواز، گردن و پاهای خود را کشیده نگه می‌دارند. گله‌های آن‌ها هنگام مهاجرت در یک آرایش منظم و به شکل یک فلش یا به شکل عدد هفت فارسی پرواز می‌کنند. نر و ماده درناها هم‌شکل هستند اما پرنده‌های نر معمولاً اندازه‌های بزرگ‌تری دارند.

درناها با تغییر فصل‌ها و با توجه به نیاز بدنی خود به مواد مغذی، تغذیهٔ خود را تغییر می‌دهند. چند مورد از غذاهای مورد استفادهٔ درناها عبارت‌اند از جوندگان، ماهی‌ها، دوزیستان، برخی از مواد گیاهی مثل غلات و میوه‌ها.

درناها در فصول تولیدمثلی به شکل تک یا جفت-جفت دیده می‌شوند اما در سایر مواقع در اجتماع و گروه‌های بزرگی قرار می‌گیرند. درناها آشیانهٔ خود را در سواحل و در نزدیکی آب‌های کم‌عمق و بر روی زمین می‌سازند و در هر مرتبه معمولاً دو تخم می‌گذارند. درنای نر و ماده با همکاری هم از جوجه‌ها نگهداری می‌کنند. معمولاً جوجه‌ها تا دورهٔ بعدی تولیدمثل در کنار والدین خود زندگی می‌کنند.

فعالیت‌های انسانی و تخریب و اشغال زیستگاه‌های این پرندگان باعث شده که امروزه نسل بیشتر گونه‌ها و جمعیت‌های درناها مورد تهدید قرار بگیرد. به‌عنوان مثال طی دهه‌های اخیر، جمعیت غربی درناهای سیبری رو به کاهش گذاشته و امروزه فقط یک درنای نر از جمعیت غربی چندهزارتایی آن‌ها به‌نام "امید" باقی مانده‌است.

• کلنگ
• کلنگ‌سانان
• کلنگ‌ریختان
• کلنگ‌مانندان

1. ↑ کلنگ - لغت‌نامۀ دهخدا
2. ↑ جرویس رید، سایمون (۱۳۳۷). فهرست پیشنهادی اسامی پرندگان ایران. دانشگاه تهران، شماره ۴۶۵. ص. ۲۳.
3. ↑ حبیبی، طلعت؛ راعی، محمدمهدی (۱۳۷۳). جانورشناسی عمومی مهره‌داران. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ص. ۶۵۱. شابک ۹۶۴-۰۳-۳۴۴۴-۸.
4. ↑ یزدگردی، امیرحسین (۱۳۷۱). حواصل و بوتیمار. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ص. ۵۰۰. شابک ۹۶۴-۰۳-۵۴۳۷-۶.
5. ↑ Gill, Frank; Donsker, David, eds. (2019). "Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin". World Bird List Version 9.2. International Ornithologists' Union. Retrieved 26 June 2019.
6. ↑ Krajewski, Carey; Sipiorski, Justin T.; Anderson, Frank E. "Complete Mitochondrial Genome Sequences and the Phylogeny of Cranes (Gruiformes: Gruidae)". The Auk. 127 (2): 440–452. doi:10.1525/auk.2009.09045. ISSN 0004-8038.
7. ↑ Sundar, K.S. Gopi (2009). "Are Rice Paddies Suboptimal Breeding Habitat for Sarus Cranes in Uttar Pradesh, India?". The Condor. 111 (4): 611–623. doi:10.1525/cond.2009.080032. S2CID 198153258.
8. ↑ خالقی‌زاده، ابوالقاسم (۱۴۰۰). فرهنگ نام‌های محلی پرندگان ایران. تهران: مؤسسه ایرانشناسی. صص. ۴۳۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۸۳۵۱-۵۲-۸.
9. ↑ قوڵینگhttps://ckb.wikipedia.org/wiki/قوڵینگ
10. ↑ "turna". Wiktionary (به انگلیسی). 2022-07-18.
11. ↑ «[نام نیکو *‿*] معنی اسم درنا | برای مشاهده کامل‌ترین معنی اسم درنا کلیک کنید». نام نیکو. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۳۱.
12. ↑ Archibald, George; Meine, Curt (1996). "Family Gruidae (Cranes)". In del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew; Sargatal, Jordi (eds.). Handbook of the Birds of the World. Volume 3, Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions. pp. 60–81. ISBN 84-87334-20-2.
13. ↑ Archibald, George W. (1991). Forshaw, Joseph (ed.). Encyclopaedia of Animals: Birds. London: Merehurst Press. pp. 95–96. ISBN 1-85391-186-0.
14. ↑ Bisby F.A. , Roskov Y.R. , Orrell T.M. , Nicolson D. , Paglinawan L.E. , Bailly N. , Kirk P.M. , Bourgoin T. , Baillargeon G. , Ouvrard D. (red.) (2011). "Species 2000 & ITIS Catalogue of Life: 2011 Annual Checklist". Species 2000: Reading, UK. Retrieved 5 March 2020.