شهرستان هامون

شهرستان هامون در شمال استان سیستان و بلوچستان واقع گردیده‌است. این شهرستان از شرق با شهرستان زهک، از شمال با شهرستان زابل و شهرستان نیمروز، از غرب نیز با بخشی از حوزه شهرستان نیمروز و از جنوب به شهرستان زاهدان و کشور افغانستان(۱۱۰ کیلومترمرز) همجوار است. مسافت شهرستان هامون تا تهران ۱۷۵۴ کیلومتر و ارتفاع از سطح دریا۴۸۰ متر می‌باشد. مساحت این شهرستان ۴۹۸۷ کیلومتر مربع است.

نگاه کوتاه به برجستگی‌های شهرستان هامون به روشنی نشان می‌دهد که این سرزمین خاستگاه و پرورشگاه نخستین شهرنشینی بشری بوده‌است که شهر سوخته از حیث تقسیمات کشوری در دهستان لوتک بخش مرکزی شهرستان هامون به عنوان هفدهمین اثر جهانی ایران ثبت یونسکو نیز گردیده‌است. پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که این شهر با بیش از ۵ هزار سال دیرینگی، خاستگاه بسیاری از اندیشه‌های نخستین بشری در ایجاد ساختارها و مناسبات شهرنشینی بشر با گرایش‌های انسانی، صلح دوستی و ایجاد پیوندهای فرهنگی و تاریخی با تمدن‌های هم‌زمان و هم جوار با تکیه بر توحید و فن آوری‌های صنعتی در یک مدیریت زنانه بوده‌است.

شهرستان هامون پرچمدار شهرنشینی و نخستین ساختارهای اداری، اقتصادی و اجتماعی بشر در سایه خرد جمعی است. پیوندهای عمیق با تمدن‌های بزرگ بشری هم دوران، ریشه در تکاپوهای تاریخی و تمدنی مردم این حوزه دارد. آثار بر جای مانده در کوه خواجه مهمترین و یگانه‌ترین آثار برجای مانده در تمدن بشری است که به ما توان تحلیل و بررسی چند و چون‌های استقرارهای بشری و به ویژه ساختارهای شهرنشینی در نیمه شرقی فلات ایران را از نسا در ترکمنستان امروزی تا تاکسیلا در پاکستان امروزی می‌دهد. بسیاری از اندیشه‌ها و باورهای تأثیرگذار بشری که نماد و نماینده توحید هستند و بسیاری از آیین‌ها مانند زرتشت، مسیحیت، یهود و باورهای اسلامی در کوه خواجه به اشتراک جغرافیایی می‌رسند و به همین دلیل کوه خواجه در فهرست ده آثار نخستین سازمان میراث فرهنگی برای ثبت در فهرست جهانی ثبت شده‌است.

در متن‌های روشن و درست تاریخی بویژه آنها که به روزگار اشکانیان و ساسانیان پیوند می‌یابند اهمیت و برجستگی این بخش در ساختارهای سیاسی و مذهبی آن روزگار بسیار روشن‌تر می‌شود بر مبنای همین متن‌ها کوه خواجه، شاخه نشین ایلات سگستنا روزگار اشکانی و ساسانی است که شاه این‌جا حکم فرمانروایی خویش و حوزه مدیریت خویش را دریافت می‌کرد.

خوراک در شهرستان هامون

در خصوص خوراک‌های مردم این سرزمین، تمامی متن‌های تاریخی بجا مانده از سیستان بر یک نکته اشاره داشتند که گوشت بره گان و گوسفندهای سیستان از همه جای ایران خوشمزه تر و خوش خورتر است و مردمان سیستان رمه‌ها و گله‌های بی شمار گوسفند، بز، گاو سیستانی و مرغ خزک به ایران و دنیا هدیه می‌دادند. از نمونه‌های خوشمزه‌ترین خوراک‌های محلی می‌توان به بره‌های کباب شده در تنور تا کباب‌های زغالی گوناگون و گوشت‌های پخته شده در دیگ‌های سنگی و چدنی و همچنین خوراکی‌های فصلی (کشک زرد)، کورگی، گندم شیر، آبگوشت مرغ خزک، آبگوشت آرد آبه و انواع نان‌های تافتون، لواش با نام‌های نان کهری، نان روغنی، کوکه، چلبک و … اشاره نمود.

این اثر باستانی از حیث تقسیمات کشوری در دهستان لوتک بخش مرکزی شهرستان هامون در ۸ کیلومتری شهر جدید رامشار و ۳۰ کیلومتری شهر محمدآباد مرکز شهرستان هامون در جاده محمدآباد به زاهدان و ۵۰ کیلومتری شهر زابل واقع شده‌است.

گفتنی است شهر سوخته قبلاً در حوزه زابل بود که با انتزاع بخش شیب‌آب از شهرستان زابل، و ارتقای آن به شهرستان هامون در ۱۷ دیماه ۱۳۹۱ توسط هیئت وزیران هم‌اکنون در حوزه تقسیمات کشوری در دهستان لوتک شهرستان هامون است.

شهرستان هامون شامل ۲ بخش، ۴ دهستان و ۳ شهر به شرح زیر است:

شهرستان هامون

جمعیت شهرستان هامون براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن درسال ۱۳۹۵ برابر با ۴۱٬۰۱۷ نفر بوده‌است.

• https://web.archive.org/web/20140225223155/http://hvm.ir/print.asp?id=36001