مهراسمِهْراس نام محلی در بالای کوه احد است. ۱ - موقعیت جغرافیایی مهراسدر بالای کوه احد محلی است با نام مهراس، جایی که در دل کوه آب باران در آن جمع شده و حوضی طبیعی به شمار می‌آید. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) با شماری از یاران و از جمله امیرمؤمنان(علیه السلام) پس از بالا رفتن از کوه احد، کنار مهراس نشستند. در این وقت، امام علی(علیه السلام) ظرف آبی را از مهراس برای شست و شوی دهان رسول خدا(صلی الله علیه وآله) که به دلیل شکسته شدن دندانشان خونی شده بود، گرفتند. این آب به دلیل آنکه بوی بدی داشت، مورد استفاده رسول خدا(صلی الله علیه وآله) که بسیار هم تشنه بودند، قرار نگرفت. [۱]
المغازی، ج۱، ص۲۴۹.
۲ - قبه هاروندر بالای کوه احد، محلی به نام قبّه هارون ـ برادر موسی ـ وجود دارد. در برخی نقلها آمده است که هارون در سفر حج به اینجا آمده و در اینجا مدفون شده است. گفتنی است که کمترین دلیل تاریخی بر این مطلب وجود ندارد. این قبه با بنایی مخروبه و دیواری حدود یک متر و نیم باقی مانده است. قبه مزبور در بالاترین نقطه کوه احد است. حجت الاسلام مقدادی که در سال ۱۳۷۸ از آن جا دیدن کرده در یادداشتی برای ما می نویسد: در میان قلعه نیمه مخروبه، قبر منسوب به هارون قرار داشت و محقّقانی مانند عبدالرحمان بن خویلد در کتاب های خود از آن مکان یاد کرده اند. در طی پنج ماه، هر ماه یکبار به آنجا می رفتم که در بار دوم، با کمال تعجب دیدم قلعه را بازسازی می کنند. از کسانی که آنجا بودند راجع به قبر هارون پرسیدم، آنها پاسخ دادند که اصلا آن را نمی شنا سند. مرتبه سوّم که رفتم، متأسفانه قبر را تخریب کرده و به جای آن منبع آب برای دستشویی گذاشته بودند. در سال ۱۳۷۵ سنگ نبشته قدیمی در آنجا دیدم که در بازسازی اخیر آن را خرد کرده و از میان برده اند. باید افزود: شاید قبر یاد شده، منسوب به هارونی بوده که زمانی درگذشته و بعدها به خطا، به هارون برادر موسی تطبیق داده شده است! این خطایی است که موارد مشابه فراوان در باره انبیای بنی اسرائیل و امامزادگان و سادات از نسل رسول الله(صلی الله علیه وآله) دارد. ۳ - آثار خط کوفی در کوه احدالصاعدی از محققان محلی مدینه، نوشته است که در آنجا برخی خطوط کوفی هم دیده که تنها لفظ الله آن قابل خواندن بوده است. همچنین کتیبه‌ای با تاریخ ۹۹۳ و با نام محمدعلی جَرَسخانی بر صخره‌ای در آنجا وجود دارد. وی افزوده است که همین نام و تاریخ در مقبره شهدای بدر هم موجود بوده است. [۲]
احد، ص۲۴-۲۵.
۴ - قبرستانی در سر راه احدرقبرستانی در سر راه احد وجود داشته است که موقعیت آن تقریباً در محل درگیری مسلمانان با مشرکان بوده است. زائر احد پیش از رسیدن به مقبرة الشهداء، این قبرستان را در سمت چپ خود می دید. گفته اند که شماری از شهدای احد در آن مدفون بوده اند. [۳]
سفرنامه مکه، حسام السلطنه، ۱۲۹۷ق، ص۱۵۴.
از آنجا که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: هر کسی را در هر کجا شهید شده است دفن کنید، احتمال می رود که شماری از شهدای احد در آنجا دفن شده باشند. اما شاهد مورد نظر گفته سنگ قبری در آنجا وجود نداشته است.
۵ - پانویس
۶ - منبعآثار اسلامی که و مدینه، ص۳۷۵-۳۷۷، رسول جعفریان. |