غروبغروب، یعنی پنهان شدن خورشید از افق در سمت مغرب . ۱ - معنای غروبغروب در لغت به معنای پنهان و ناپدید شدن خورشید در افق مغرب است. ۱.۱ - ملاک در تشخیص غروبلیکن نزد فقها در تحقق آن اختلاف نظر پدید آمده که آیا به ناپدید شدن قرص خورشید از افق غربی است و یا به از بین رفتن سرخی افق در سمت مشرق ؟ بنابر دیدگاه نخست، با ناپدید شدن قرص خورشید، به گونه‌ای که با چشم دیده نشود و نور آن نیز از مکان‌های بلند، همچون قله کوه‌ها و بالای برج‌ها و مناره‌ها جمع شود، غروب تحقق می‌یابد؛ هرچند سرخی افق مشرق باقی باشد بنابر این، اگر قرص خورشید ناپدید گردد، اما نور آن همچنان بر مکان‌های بلند باقی باشد، غروب تحقق نیافته‌است؛ چنان که با ناپدید شدن قرص خورشید بر اثر وجود ابر یا چیرگی تاریکی و مانند آن نیز غروب محقق نمی‌شود. بنابر دیدگاه دوم، ملاک در غروب خورشید، زوال سرخی افق شرقی است البته بنابر این قول، زوال سرخی، نشانه غروب است، نه آن‌که غروب عبارت از آن باشد [۵]
الجامع للشرائع، ص ۱۵۵.
[۶]
ارشاد الاذهان، ج۱، ص ۲۴۳.
قول دوم، مشهور میان فقها است. [۸]
غایة المرام، ج۱، ص ۱۱۷.
البته بنابر هر دو دیدگاه، غروب عبارت است از ناپدید و پنهان شدن قرص خورشید از افق غربی؛ لیکن اختلاف در این است که آیا سقوط قرص از افق با صرف دیده نشدن قرص آفتاب و نور آن در جاهای بلند تحقق می‌یابد و یا با از بین رفتن سرخی افق شرقی. [۱۰]
منتهی المطلب، ج۹، ص ۲۶۸.
۲ - احکام مرتبطاز احکام مرتبط با عنوان یاد شده در باب‌های طهارت ، صلات ، زکات ، صوم ، حج ، نکاح ، طلاق و صید و ذباحه سخن گفته‌اند ۲.۱ - در طهارتبه گفته برخی، وقت غسل جمعه تا غروب روز جمعه امتداد دارد معروف میان فقها امتداد قضای آن نیز تا غروب روز شنبه است. [۱۴]
مصباح الهدی، ج۷، ص ۶۵.
افضل، انجام دادن غسل‌های مستحب شب‌های ماه رمضان ، نزدیک یا همزمان با غروب آفتاب است ۲.۲ - در صلاتآغاز وقت نماز مغرب ، غروب آفتاب است؛ چنان که پایان وقت نماز ظهر و عصر نیز غروب آفتاب می‌باشد البته به مقدار خواندن چهار رکعت در پایان وقت، وقت اختصاصی نماز عصر است همان گونه که وقت اختصاصی نماز مغرب به مقدار خواندن سه رکعت از آغاز غروب خواهد بود. به قول مشهور، خواندن نماز مستحب که استحباب آن به سببی خاص نیست، هنگام غروب آفتاب کراهت دارد؛ اما نماز مستحبی ای که استحبابش به سببی خاص همچون زیارت یا حاجت است و نیز قضای نمازهای مستحب راتب، مانند نوافل روزانه، کراهت ندارد. ۲.۳ - در صومپایان وقت روزه غروب آفتاب است . اگر روزه دار در تحقق غروب خورشید شک داشته باشد، نمی‌تواند افطار کند و باید صبر نماید تا یقین به غروب پیدا کند به قول جمعی از فقها، وقت نیّت روزه مستحب تا پیش از غروب امتداد دارد. ۲.۴ - در زکاتملاک در وجوب زکات فطره بر شخص، داشتن شرایط وجوب پیش از غروب آفتاب شب عید فطر تا غروب است. بنابر این، بر کسی که پیش از غروب دارای شرایط بوده، لیکن هنگام غروب فاقد آن‌ها گشته‌است، واجب نخواهد بود؛ هرچند در صورت پیدایی شرایط در فاصله زمانی بین غروب شب عید و اقامه نماز عید، پرداخت فطریه ، مستحب است. زمان وجوب زکات فطره، بنابر قول مشهور میان متأخران، غروب روز آخر ماه رمضان است چنانچه پیش از غروب آفتاب شب عید فطر، کسی به نان خوران انسان افزوده شود، مانند آن‌که بچه‌ای به دنیا آید، زکات فطره او واجب خواهد بود اگر کسی پیش از غروب شب عید بمیرد، زکات فطره از مال او پرداخت نمی‌شود؛ اما اگر بعد از غروب فوت کند، زکات فطره او و خانواده‌اش از مال او پرداخت می‌گردد؛ لیکن برخی، زکات فطره را در مال او واجب ندانسته‌اند [۳۲]
موسوعة الخوئی، ج۲۴، ص ۴۲۲-۴۲۳.
۲.۵ - در حجبنابر قول مشهور، زمان رمی جمره از طلوع تا غروب آفتاب است، مگر برای معذوران . وقت اختیاری وقوف در عرفات ، ظهر روز نهم ذیحجه تا غروب است، و چنانچه از روی نادانی یا فراموشی، پیش از غروب از عرفات خارج شود، اشکال ندارد؛ اما اگر به عمد خارج شود و تا پیش از غروب برنگردد، باید کفّاره بدهد. ۲.۶ - در نکاحآمیزش با همسر هنگام غروب آفتاب تا از بین رفتن سرخی آن مکروه است. ۲.۷ - در طلاقعدّه وفات چهار ماه و ده روز است و با غروب آفتاب روز دهم پایان می‌یابد. ۲.۸ - در صید و ذباحهزمان ذبح قربانی در روز عید قربان از طلوع آفتاب تا غروب آن است. ۳ - پانویس۴ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۵۴۲، برگرفته از مقاله«غروب». |