زلزلهلرزش زمین و تکان خوردن شدید زمین را زلزله می گویند. از احکام مرتبط با آن در باب صلات و نکاح سخن گفته‌اند. ۱ - احکام زلزله در صلاتاز اسباب وجوب نماز آیات زلزله است. امام خمینی بعد از بیان اسباب نماز آیات در خصوص عدم شرطیت ترس در وجوب نماز آیات به‌واسطه برخی از آن‌ها، در تحریرالوسیله می‌فرماید: «البته در گرفتن ماه و خورشید و زلزله ترسیدن شرط نیست و در مورد آن‌ها به‌هرحال نماز آیات واجب است.» و علت زلزله نیز تعیین‌کننده نیست پس در جایی که به‌صورت نسبتاً مداوم زمین‌لرزه می‌شود و عرف مردم آن‌ها را زلزله می‌دانند؛ درحالی‌که طبق نظر کارشناسان نفتی، این زمین‌لرزه‌ها به‌خاطر بهره‌برداری مدام از منابع گاز طبیعی می‌باشد «اگر زلزله است، نماز دارد.» و «وجوب نماز آیات فقط مخصوص کسانی است که در شهر (و محل وقوع) آیت باشند، بنابراین بر غیر آن‌ها واجب نیست، ولی اگر محل آن‌ها متّصل به محل وقوع حادثه است که هر دو محل مانند یک محل حساب می‌شود، الحاق آن به محل وقوع آن قوّت دارد.» ۱.۱ - تعدد نماز آیاتو «اگر چند دفعه زلزله واقع شده (باشد)، هرچند دفعه که معلوم باشد، نماز آیات دارد و باید به همان مقدار نماز آیات را تکرار کند.» ۱.۲ - وقت نماز آیات زلزلهو وقت نماز آیات «در زلزله و مانند آن از چیزهایی که غالباً مدت وقوع آن‌ها برای خواندن نماز گنجایش ندارد، مثل صیحه و صدای آوار، پس نماز آیات در این موارد، سبب دارد ولی وقت ندارد، بنابراین در همان حال وقوع آن‌ها باید اقدام به خواندن نماز آیات نماید، پس درصورتی‌که معصیت کند (و فوراً نخواند) بعد از آن مادام العمر واجب است و درهرصورت ادا می‌باشد.» پس مبادرت به نماز آیات بعد از وقوع زلزله واجب است؛ هرچند وقت آن تا آخر عمر امتداد دارد و قضا نمى‌شود.بنابر آنچه در برخى روایات آمده، در مواقع کثرت زلزله، مستحب است مردم روزهاى چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه روزه بگیرند و روز جمعه پس از غسل و پوشیدن لباس پاکیزه، همگى بیرون رفته و براى رفع زلزله دعا کنند. همچنین گفتن این جملات هنگام وقوع زلزله مستحب است: «یامَنْ یمْسِک السَّماواتِ وَ الأرْضَ أنْ تَزُولا وَلَئِنْ زالَتا إنْ أَمْسَکهُما مِنْ أحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إنَّهُ کانَ حَلیماً غَفُوراً، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَمْسِک عَنّا السُّوءَ إنَّک عَلَى کلِ شَى‌ءٍ قَدیرٌ». امام صادق علیه‌السّلام فرمود: هر کس هنگام خوابیدن این جملات را بخواند خانه بر رویش خراب نمى‌شود. [۹]
ذکرى الشیعة ج۴، ص۲۳۰-۲۳۱.
خواندن دو آیه ذیل نیز مستحب است: «إِنَّ اللَّهَ یمْسِک السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلیماً غَفُوراً»«وَ یمْسِک السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُفٌ رَحیمٌ». مستحب است نماز گزار پس از نماز آیات به سجده رود و دو آیه یاد شده را بدین صورت بخواند: «یا مَنْ یمْسِک السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ ... یا مَنْ یمْسِک السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ ...». ۲ - احکام زلزله در نکاحآمیزش در شب و روزى که زلزله در آن رخ داده مکروه است. [۱۴]
العروة الوثقى ج۵، ص۴۸۹.
۳ - احکام زلزله در ارثاگر کسانی مثل زن و شوهر یا پدر و فررند که از یکدیگر ارث می‌برند بر اثر زلزله در آوار فوت کنند و تقدم‌وتاخر فوت آن‌ها معلوم نباشد «به طریقی که در ارث غرقی و مهدوم علیهم مذکور است، باید در ارث مشارالیهما عمل نمایند.» به‌عنوان‌مثال اگر شوهر و فرزندان زنی در زلزله کشته شوند «با فرض شک در تقدم‌وتاخر و تقارن موت پدر و بچه‌ها ترکه پدر به برادرها نمی‌رسد و به همسر و بچه‌ها منتقل و از بچه‌ها به مادرشان می‌رسد و در نتیجه تمام ترکه او ملک مادر است که همسر متوفی است.» ۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۲۶۳. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |