تلبیدآغشته کردن موی سر به عسل و مانند آن برای حفاظت مو را تَلبید گویند و این عنوان به مناسبت در باب حج و عمره آمده است. ۱ - منظور از تَلبیدآغشته کردن موی سر به عسل یا شیره درخت یا ختمی و مانند آن برای حفاظت مو از غبار، شپش و...را تَلبید گویند. [۱]
مجمع البحرین، واژه «لبد».
۲ - حکم تَلبیدتلبید در احرام و غیر آن جایز است؛ گرچه برخی فقها ترک آن را هنگام احرام، در صورت پوشیده شدن حتی قسمتی از سر به وسیله تلبید، مطابق احتیاط دانسته‌اند. لیکن در صورت تلبید در اینکه شخص ـ چه در حجو چه در عمرهـ مانند دیگران بین حلق و تقصیر مخیّر است؛ هرچند حلق ترجیح دارد و یا اینکه واجب است حلق نماید، اختلاف می‌باشد. قول نخست به مشهور نسبت داده شده است. ۳ - دیدگاه امام خمینیامام خمینی در تحریرالوسیله در بحث از واجبات منی، ملبد یعنی کسی‌که موی سر خود را به عسل یا صمغ یا نحو آن برای رفع شپش و مانند آن چسبانیده است را در شمار طوایفی که باید حلق نمایند آورده و می‌فرمایند: «یجب بعد الذبح الحلق او التقصیر و یتخیّر بینهما الا طوائف: ... الثالثة: الملبّد، و هو الذی الزق شعره بشی‌ء لزج کعسل او صمغ؛ لدفع القمّل و نحوه، فعلیه الحلق علی الاحوط.» یعنی هر مکلفی مختار است که بعد از ذبح کردن، یا سر بتراشد و یا از ناخن یا موی خود قدری بچیند مگر چند طایفه: ... سوم - کسی که موی سر خود را به عسل یا صمغ یا نحو آن برای رفع شپش و نحو آن چسبانیده باشد باید سر بتراشد به احتیاط واجب.» البته تعین حلق برای ملبد وقتی است که محرم به احرام حج شده است و اما در عمره تفاوتی نیست پس برای شخص ملبد هم «در عمره تمتع تقصیر متعیّن است و سر تراشیدن جایز نیست» [۱۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مساله۹. احدها.
و «کفایت نمی‌کند» و در عمره مفرده «بین تقصیر و سر تراشیدن مخیّر است.» [۱۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مساله۵.
به هر حال برای ملبد و غیر ملبد «احتیاط (مستحب) آن است که حلق و تقصیر در روز عید باشد؛ اگرچه بعید نیست که تاخیر انداختن تا آخر ایام تشریق جایز باشد و محل هر دوی آن‌ها منی است و در غیر منی اختیاراً جایز نیست. و اگر آن‌ها را در منی ترک کند و (از منی) کوچ نماید بر او واجب است به منی برگردد و فرقی بین عالم و جاهل و ناسی و غیر ناسی نیست و اگر نمی‌تواند برگردد همان‌جا سرش را بتراشد یا تقصیر نماید و در صورت امکان مویش را به منی بفرستد و مستحب است آن را در محل چادر خودش زیر خاک کند.» همچنین «احتیاط (واجب) آن است که حلق و تقصیر را از قربانی، و قربانی را از رمی عقب بیندازد؛ پس اگر سهواً این ترتیب را به هم بزند برای تحصیل آن اعاده واجب نیست، و بعید نیست که جاهل به‌حکم مانند شخصی باشد که سهو کرده است. و اگر (به هم زدن ترتیب) از روی علم و عمد باشد، احتیاط (واجب) آن است که در صورت امکان آن را تحصیل کند.» ۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۶۱۲. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. |