بیداریبیداری، در مقابل خواب است و از آن به مناسبت در باب‌های صلاة، صوم، حج و ارث سخن رفته است. ۱ - نماز شب قبل از نیمه شباگر کسی از بیم بیدار نشدن بعد از نیمه‌شب، نماز شب را مقدّم بدارد، در صورت بیداری پس از نیمه‌شب، اعاده لازم نیست. [۲]
مهذب الاحکام،ج۵، ص۱۱۱.
۲ - خوابیدن جنب در شب ماه رمضانخوابیدن جنب در شب ماه رمضان- در فرض وجوب روزه بر او، مانند آنکه مسافر یا بیمار نباشد- در صورتی که بداند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی‌شود بنابر قول مشهور- که جنب نبودن را از شرایط صحت روزه می‌دانند- حرام و موجب بطلان روزه است. ۳ - خوابیدن، بدون نیّت روزه در شب ماه رمضانکسی که در شب ماه رمضان بدون نیت روزه، خوابیده اگر قبل از ظهر بیدار شود و نیّت کند روزه‌اش صحیح است. و اگر بعد از ظهر بیدار شود باید قضا ی آن روز را بگیرد. ۴ - بیدارماندن حاجی در مکّه تا صبحاز اعمال حج و واجبات منی بیتوته در منی است و کسی که بعد از اتمام اعمال روز عید قربان برای انجام اعمال به مکه رفته است «وقتی اعمالش را در مکه انجام داد بر او واجب است که جهت بیتوته (شب ماندن) دو شب یازدهم و دوازدهم در منی، به آنجا برگردد. و مقدار واجب (بیتوته) از غروب تا نصف شب است.» و «کسی که در اول شب بدون عذر، در منی نباشد بر او واجب است قبل از نصف شب به منی برگردد و تا سپیده صبح در منی بیتوته کند بنابر احتیاط (واجب). » به‌این‌ترتیب بر حاجی واجب است شب‌های یازدهم و دوازدهم ذیحجه در منی بیتوته کند مگر آنکه این دو شب را در مکه تا صبح بیدار بماند و به عبادت مشغول شود که بنابر قول مشهور، ترک بیتوته در منی در این صورت جایز است و کفاره ندارد. [۹]
مناسک حج (مراجع)، ص۴۵۷-۴۵۸ م ۱۲۲۲.
نکته در خور توجه این است که باید «به‌غیر عبادت، مشغول نباشد مگر کارهای ضروری مانند خوردن و آشامیدن به‌قدر نیاز و تجدید وضو و غیر این‌ها و ترک بیتوته در منی برای کسی که در غیر مکه مشغول عبادت باشد جایز نیست حتی اگر در بین راه مکه به منی باشد بنابر احتیاط (واجب). » البته مطابق تحریرالوسیله امام خمینی، ترک بیتوته در شب‌های مذکور علاوه بر کسی که در مکه، شب را تا طلوع فجر به عبادت می‌پردازد، بر چهار گروه دیگر نیز جایز است لکن در صورت ترک آن، برای هر شب کفاره (یک گوسفند) واجب می‌شود در برخی بر سبیل فتوا و در برخی احتیاط واجب (دسته سوم و چهارم). این گروه‌ها عبارت‌اند از: «اول: بیماران و پرستاران آن‌ها بلکه هرکسی که دارای عذری باشد که با وجود آن بیتوته برایش مشقّت دارد. دوم: کسی که بر مال قابل‌اعتنای خودش (که در مکه دارد) بترسد که در مکه تلف گردد یا دزدیده شود. سوم: چوپان‌ها، هنگامی که نیاز داشته باشند که حیوانات خود را در شب بچرانند. چهارم: کسانی که متکفّل آب دادن به حجاج در مکه هستند.» ۵ - بیداری همزمان دو قلو های به هم چسبیدهدو قلو های به هم چسبیده اگر به گونه‌ای باشند که یکی زودتر از دیگری از خواب بیدار شود، دو نفر محسوب می‌شوند. ۶ - پانویس۷ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،ج۲، ص۱۶۱. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |